Obowiązujące od 28 stycznia br. nowe przepisy nie zezwalają na stosowanie kryterium płci przy ustalaniu wysokości składki ubezpieczeniowej lub wysokości wypłacanego świadczenia. Zmiany będące efektem wyroku ETS mogą znacząco wpłynąć na wysokość składek dotyczących przede wszystkim ubezpieczeń na życie. Przy obliczaniu wysokości składek ubezpieczyciele zmuszeni będą większą wagę przywiązywać do innych kryteriów ubezpieczeniowych.
Zgodnie z treścią wyroku Trybunału równe traktowanie kobiet i mężczyzn powoduje, że kryterium płci nie powinno wpływać na wysokość składek i świadczeń w umowach ubezpieczenia (wyrok Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z dnia 1 marca 2011 r., w sprawie C-236/09). Tym samym ETS zdecydował, że art. 5 ust. 2 Dyrektywy Rady 2004/113/WE przestaje obowiązywać po upływie okresu przejściowego, tzn. od 21 grudnia 2012 r. Orzeczenie to jest rewolucyjne, gdyż w związku z faktem, że statystycznie kobiety żyją dłużej oraz cechują się niższą skłonnością do podejmowania ryzyka, dotychczas, co do zasady, opłacały niższe od mężczyzn składki ubezpieczeniowe. Jednak po wprowadzeniu omawianej nowelizacji: "zastosowanie przez zakład ubezpieczeń kryterium płci w kalkulowaniu składek ubezpieczeniowych i świadczeń nie może prowadzić do różnicowania składek ubezpieczeniowych i świadczeń poszczególnych osób" (art. 18a ustawy o działalności ubezpieczeniowej). Wprowadzona zmiana przepisów obowiązuje od 28 stycznia 2013 r. i wywołana była koniecznością dostosowania polskiego prawa do regulacji unijnych. Zmusza ona jednak zakłady ubezpieczeń do zmiany procedur i metod wyliczania składek.
Nowelizacja nie ma wpływu na wysokość składek wynikających z umów zawartych do dnia jej wejścia w życie.
Konsekwencje wprowadzenia nowelizacji
Przed nowelizacją przepis pozwalał na proporcjonalne różnicowanie składek i świadczeń poszczególnych osób, w przypadku kiedy kryterium płci było decydującym czynnikiem przy ocenie ryzyka ubezpieczeniowego. W praktyce, w przypadku niektórych typów ubezpieczeń, w których statystycznie ryzyko wystąpienia zdarzenia ubezpieczeniowego jest większe w przypadku mężczyzn, kobiety opłacały niższą składkę ubezpieczenia. Konsekwencją wprowadzenia omawianej nowelizacji jest zatem zwiększenie wysokości niektórych składek w umowach ubezpieczenia zawieranych przez kobiety. Ponieważ jednak zniesione zostało kryterium płci, zakłady ubezpieczeń uśredniają ceny składek, co może spowodować z kolei nieznaczne ich obniżanie w przypadku umów zawieranych przez mężczyzn. Na obecną chwilę nie sposób przewidzieć jak wprowadzona zmiana wpłynie na wysokość składek w nowo zawieranych umowach, w dłuższej perspektywie czasowej.
Wytyczne Komisji Europejskiej
W związku z faktem, iż wydane przez Trybunał orzeczenie znacznie zmienia zasady działania ubezpieczycieli, Komisja Europejska chcąc wyeliminować ewentualne niejasności związane z wyrażoną w nim zasadą wprowadziła Wytyczne nr 2012/C 11/01. Ich celem jest dostosowanie używanych przez ubezpieczycieli procedur do dyrektywy Rady 2004/113/WE z uwzględnieniem wyroku ETS faktycznie wprowadzającego równouprawnienie w dostępie do ubezpieczeń. Obecnie obowiązują więc zasady ustalone w art. 5 ust. 1 dyrektywy, zgodnie z którymi Państwa Członkowskie UE gwarantują, że użycie płci jako czynnika w kalkulowaniu składek i świadczeń do celów ubezpieczenia i związanych usług finansowych nie powoduje różnic w składkach i odszkodowaniach poszczególnych osób. Komisja zauważyła także potrzebę zdefiniowania pojęcia nowych umów, gdyż do nich bezwzględnie stosowana ma być zasada równości płci w umowach ubezpieczeniowych.
Wnioski
Co prawda wyrok Trybunału zabrania stosowania kryterium płci do ustalenia wysokości składek i wypłacanych świadczeń, jednak zgodnie z treścią przywołanych wytycznych zakłady ubezpieczeń mogą zbierać, przechowywać i wykorzystywać informacje na temat płci do celów: utworzenia rezerwy i dokonania oceny wewnętrznej, wyceny reasekuracji, marketingu i reklamy, ubezpieczenia na życie i ubezpieczenia zdrowotnego. Dyrektywa zezwala bowiem na wzięcie pod uwagę różnic pomiędzy kobietami a mężczyznami przy ocenie innych czynników ryzyka takich jak stan zdrowia czy historia zachorowań w rodzinie. Dopuszczalne jest również tworzenie produktów ubezpieczeniowych wyłącznie dla kobiet lub mężczyzn.
Konsekwencją wprowadzonej nowelizacji będzie wzrost części składek ubezpieczeniowych opłacanych przez kobiety oraz przywiązywanie przez zakład ubezpieczeń większej wagi do innych kryteriów ubezpieczeniowych, w tym szczególnie stanu zdrowia potencjalnego ubezpieczonego.
|
Zgodnie z Wytycznymi do nowych umów nie zalicza się: a) automatycznego przedłużenia uprzednio zawartej umowy; b) zmian poszczególnych elementów istniejącej umowy, jak zmiany wysokości składki dokonane na podstawie z góry ustalonych parametrów, tam gdzie nie jest wymagana zgoda ubezpieczonego; c) podpisania przez ubezpieczonego dodatkowych lub przedłużenia istniejących polis ubezpieczeniowych, których warunki ustalono wstępnie w umowach zawartych przed dniem 21 grudnia 2012 r., jeśli polisy te są uruchamiane na podstawie jednostronnej decyzji ubezpieczonego; d) zwykłego przeniesienia portfela ubezpieczeń od jednego ubezpieczyciela do drugiego, które nie powinno prowadzić do zmiany umów objętych portfelem. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 22.05.2003 r. o działalności ubezpieczeniowej (Dz. U. z 2010 r. nr 11, poz. 66 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
