Wkrótce będę zlecać stolarzowi wykonanie mebli kuchennych. Z uwagi na to, że chcę zabezpieczyć swoje prawa, będziemy podpisywać umowę. W projekcie umowy znajduje się zapis, że przed rozpoczęciem prac muszę zapłacić stolarzowi 7 tys. zł tytułem zadatku. Nigdy nie spotkałem się z takim terminem - czy zadatek jest tym samym co zaliczka?
NIE. Mimo pewnych podobieństw oraz stosowania zaliczki i zadatku w podobnych sytuacjach (przy zawieraniu umów), są to instytucje odmienne. Obie służą, co do zasady, zabezpieczeniu wykonania umowy, niemniej zaliczkę należy traktować głównie jako przedpłatę za usługę, która ma być wykonana czy instrument zabezpieczający inne roszczenia wierzyciela (np. zapłatę ceny za kupiony towar). Niewątpliwie mobilizuje ona stronę, która dokonała wpłaty, aby wypełniła ciążące na niej obowiązki.
Zadatek zabezpiecza wykonanie umowy w większym zakresie. W myśl przepisów, o ile nie ma odmiennego zastrzeżenia umownego albo zwyczaju, zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może odstąpić od umowy bez wyznaczenia dodatkowego terminu i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może żądać sumy dwukrotnie wyższej. Przewiduje to art. 394 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360 ze zm.). Skuteczne ustanowienie zadatku jest uzależnione od przekazania pieniędzy, czy to w formie gotówkowej czy bezgotówkowej, lub rzeczy stanowiącej jego przedmiot. Wręczenie przedmiotu zadatku stanowi zatem konieczną czynność warunkującą ocenę prawną skuteczności ustanowienia tej instytucji, a co za tym idzie - związanych z nią skutków prawnych. Jeżeli strony chcą skutecznie zastrzec zadatek, którego wręczenie ma nastąpić później niż zawarcie umowy, powinny zamieścić w umowie odpowiednie postanowienie określające termin dania zadatku. To oznacza, że zadatek, który nie został dany przy zawarciu umowy, a strony nie oznaczyły w umowie jego późniejszego wręczenia, należy uznać za nieskutecznie zastrzeżony. Ten sam skutek nastąpi także wtedy, gdy strona nie da zadatku w oznaczonym terminie (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28 kwietnia 2022 r., sygn. akt I CSK 134/22).
W razie wykonania umowy zadatek ulega zaliczeniu na poczet świadczenia strony, która go dała. Jeżeli zaliczenie zadatku nie jest możliwe, zadatek ulega zwrotowi. Natomiast w przypadku rozwiązania umowy zadatek powinien być zwrócony, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. To samo dotyczy sytuacji, gdy niewykonanie umowy nastąpiło wskutek okoliczności, za które żadna ze stron nie ponosi odpowiedzialności albo za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
