Zaległość podatkowa, której podatnik nie ureguluje dobrowolnie, podlega ściągnięciu w postępowaniu egzekucyjnym. Sposobem na jego zawieszenie jest zawarcie z urzędem skarbowym układu ratalnego. Nie należy jednak liczyć na to, że samym złożeniem wniosku zastopuje się działania egzekucyjne, do tego potrzebna jest decyzja przyznająca ulgę.
Urząd skarbowy, na wniosek podatnika, może rozłożyć na raty zapłatę zaległości podatkowej wraz z odsetkami za zwłokę.
Wspomniana ulga udzielana jest w wyjątkowych sytuacjach. Za jej przyznaniem musi przemawiać ważny interes podatnika lub interes publiczny. Nie ma katalogu powodów, okoliczności lub zdarzeń - czy z góry ustalonej ich hierarchii - którym urzędnicy powinni się kierować. Przyjmuje się, że o "ważnym interesie podatnika" można mówić wtedy, gdy uregulowanie zobowiązania podatkowego jest niemożliwe z powodu nadzwyczajnych losowych okoliczności. Istnienie "interesu publicznego" rozpatruje się natomiast w kontekście poszanowania wartości wspólnych dla całego społeczeństwa, takich jak sprawiedliwość, bezpieczeństwo czy zaufanie obywateli do organów władzy publicznej.
Osoby prowadzące działalność gospodarczą muszą spełnić dodatkowe wymogi. W ich przypadku brane są pod uwagę również regulacje dotyczące pomocy publicznej. Przedsiębiorcy mogą otrzymać ulgę w spłacie podatków: niebędących pomocą publiczną, stanowiącą pomoc de minimis lub pomoc publiczną na cele wskazane w art. 67b § 1 pkt 3 Ordynacji podatkowej.
Wniosek o zawarcie układu ratalnego można złożyć w trakcie postępowania egzekucyjnego. Postępowanie podatkowe toczące się w sprawie udzielenia ulgi nie ma jednak wpływu na postępowanie egzekucyjne. Egzekucja nie zostanie wstrzymana. Dopiero rozłożenie zapłaty dochodzonej kwoty na raty - w formie prawomocnej decyzji organu podatkowego - stanowi powód zawieszenia postępowania egzekucyjnego. Wynika to z art. 56 § 1 pkt 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. Powodem przyjęcia opisanej koncepcji jest zapobieganie takiej sytuacji, kiedy dłużnik poprzez składanie dowolnej liczby wniosków o przyznanie ulgi w spłacie zaległości podatkowej - powołując się na coraz to inne powody - mógłby odraczać rozpoczęcie przymusowego ściągania długu i w tym okresie wyzbywać się majątku lub przerywać prowadzone już przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne (por. wyrok NSA z dnia 9 marca 2016 r., sygn. akt II FSK 259/14).
Zawieszenie charakteryzuje się tym, że w czasie jego trwania nie są podejmowane żadne czynności egzekucyjne, ale te już dokonane pozostają w mocy. Urząd skarbowy może przy tym zgodzić się na wypłaty z zajętych rachunków bankowych po przedstawieniu przez dłużnika dokumentów świadczących o konieczności poniesienia danych wydatków. Uchylenie dokonanych czynności egzekucyjnych następuje wyjątkowo. Urząd skarbowy może to zrobić, jeżeli jest to uzasadnione ważnym interesem dłużnika, interes wierzyciela nie stoi temu na przeszkodzie, a osoby trzecie na skutek tych czynności nie nabyły praw.
Uregulowanie całej zaległości podatkowej rozłożonej na raty powoduje umorzenie zawieszonego postępowania egzekucyjnego. Jeżeli jednak dłużnik nie dotrzyma terminu płatności którejkolwiek raty, decyzja przyznająca ulgę wygasa w części dotyczącej tej niezapłaconej raty. Pozostaje ważna odnośnie pozostałych - niewymagalnych - rat. Niedotrzymanie terminu płatności trzech kolejnych rat, na jakie została rozłożona zaległość podatkowa, skutkuje wygaśnięciem decyzji w zakresie wszystkich niezapłaconych rat. Cała pozostała do uiszczenia suma staje się wówczas wymagalna. Kwota objęta wymagalną, a nieuregulowaną ratą (ratami) może być ściągnięta w trybie egzekucyjnym. Urząd skarbowy podejmie w tym zakresie zawieszone postępowanie egzekucyjne.
Złożenie wniosku o rozłożenie na raty zapłaty zaległości podatkowej nie chroni również przed wszczęciem postępowania egzekucyjnego. Urzędom skarbowym zarzuca się jednak, że w takich sytuacjach często przystępują do egzekucji tylko po to, aby pobrać koszty egzekucyjne.
Sprawa nie jest jednoznaczna. Urząd skarbowy ma bowiem obowiązek podjąć działania zmierzające do ściągnięcia długu w razie uchylania się podatnika od wykonania ciążącego na nim obowiązku. Obliguje go do tego art. 6 § 1 ustawy o postępowaniu egzekucyjnym w administracji. O uchylaniu się od zapłaty podatku można natomiast mówić w każdym przypadku, gdy podatek jest wymagalny, a podatnik powstrzymuje się od jego uregulowania. Sądy administracyjne stoją jednak na stanowisku, że niedopuszczalne jest podejmowanie działań egzekucyjnych tylko po to, aby naliczyć opłaty. Postępowanie egzekucyjne musi wprawdzie zmierzać do przymusowego ściągnięcia długu, ale nie może stać w sprzeczności z zasadą zaufania obywateli do organów państwa. Postępowanie egzekucyjne prowadzone z naruszeniem tych wymogów należy uznać za niezgodne z prawem (por. wyrok NSA z dnia 12 czerwca 2014 r., sygn. akt II FSK 1722/12).
Urząd skarbowy ma obowiązek zwrócić pobrane koszty egzekucyjne, jeżeli okaże się, że wszczęcie i prowadzenie egzekucji było niezgodne z prawem.
|
Przyczyny zawieszenia w całości lub w części postępowania egzekucyjnego:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.08.1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2017 r. poz. 201 ze zm.)
Ustawa z dnia 17.06.1966 r. o postępowaniu egzekucyjnym w administracji (Dz. U. z 2017 r. poz. 1201)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
