Urzędnicy skarbowi mogą dokonać nabycia sprawdzającego, czyli kupić towar lub usługę incognito, aby zweryfikować prawidłowość ewidencjowania przez podatników sprzedaży w kasie rejestrującej. Wakacje to czas intensyfikacji takich działań. Muszą liczyć się z nimi prowadzący sklep, uliczny stragan, restaurację, salon fryzjerski itp. To, że administracja skarbowa realizuje w tym zakresie założone cele, potwierdziła kontrola NIK.
Uprawnionymi do dokonania nabycia sprawdzającego są pracownicy urzędów skarbowych oraz pracownicy i funkcjonariusze urzędów celno-skarbowych (dalej urzędnicy).
Nabycie sprawdzające polega na nabyciu przez urzędnika - bez ujawnienia tożsamości - towaru lub usługi w celu sprawdzenia wywiązywania się przez sprawdzanego z obowiązków wynikających z przepisów prawa podatkowego w zakresie ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej oraz wydawania kupującym paragonów fiskalnych. Wskazuje tak art. 94k ustawy o KAS. Sprawdzanym może być podatnik dokonujący sprzedaży towarów lub usług albo osoba sprzedająca towar lub usługę w imieniu i na rzecz podatnika.
Urzędnik dokonuje nabycia sprawdzającego w miejscu sprzedaży towarów lub świadczenia usług. Swoje działania wykonuje na podstawie legitymacji służbowej oraz stałego upoważnienia udzielonego przez naczelnika urzędu skarbowego albo naczelnika urzędu celno-skarbowego. Wydatki na dokonywanie zakupów w ramach nabycia sprawdzającego są pokrywane z funduszu nabycia sprawdzającego. Sprawdzający dysponuje przyznanymi mu środkami przy pomocy służbowej karty płatniczej. Jego bezpośredni przełożony określa limit środków funduszu do wykorzystania w zlecanym nabyciu sprawdzającym. Jednorazowy wydatek nie może przekraczać 2.000 zł.
Niezwłocznie po nabyciu towaru lub usługi urzędnik ma obowiązek okazać sprawdzanemu legitymację służbową, poinformować go o dokonaniu nabycia sprawdzającego oraz pouczyć o jego prawach i obowiązkach. Na żądanie sprawdzanego okazuje również stałe upoważnienie do dokonywania nabycia sprawdzającego.
Nabycie sprawdzające kończy się - w zależności od jego efektów - notatką służbową albo protokołem. Odpowiedni dokument sporządzany jest w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach. Sprawdzany otrzymuje jeden z nich. Notatka służbowa powstaje w razie nieujawnienia uchybień w zakresie ewidencjonowania sprzedaży przy zastosowaniu kasy rejestrującej lub wydawania paragonów fiskalnych. Protokół musi być sporządzony w przypadkach wskazanych w art. 94t ust. 1 ustawy o KAS. Spisuje się go m.in. wtedy, gdy stwierdzono nieprawidłowości w zakresie ewidencjonowania sprzedaży lub wydawania paragonów fiskalnych, nabycie sprawdzające dotyczyło usługi czy sprawdzany odmówił przyjęcia zwracanego towaru.
Towar kupiony w toku nabycia sprawdzającego jest niezwłocznie zwracany sprzedającemu wraz z paragonem fiskalnym (o ile został on wydany). Sprzedający ma obowiązek przyjąć towar i paragon fiskalny, a także oddać uiszczoną przez urzędnika cenę. Są jednak wyjątki. Towar nie podlega zwrotowi, jeżeli z uwagi na jego rodzaj lub szczególne właściwości nie jest możliwa jego ponowna sprzedaż. W takim przypadku towar może być pozostawiony za zgodą sprawdzanego w miejscu jego nabycia. Sprzedający nie musi w takim przypadku oddać kwoty otrzymanej za towar. Ponadto urzędnicy obligatoryjnie odstępują od zwrotu towaru stanowiącego dowód popełnienia przestępstwa, przestępstwa skarbowego, wykroczenia lub wykroczenia skarbowego, podlegającego zatrzymaniu lub dokonaniu zajęcia albo zabezpieczenia na podstawie odrębnych przepisów. Sprawdzany ma obowiązek zwrotu zapłaty otrzymanej za towar zatrzymany przez urzędników. Jeżeli nabycie sprawdzające dotyczy usługi, np. fryzjerskiej, wykonana usługa nie podlega zwrotowi.
Sprzedający, który zostanie przyłapany na sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej lub na niewydaniu paragonu fiskalnego, musi liczyć się z grzywną na podstawie art. 62 § 4 lub § 5 Kodeksu karnego skarbowego.
Uchybienia te - w zależności od ich skali - mogą stanowić przestępstwo skarbowe albo wykroczenie skarbowe. Urzędnik dokonujący nabycia sprawdzającego może na miejscu wystawić mandat karny tylko za czyn zakwalifikowany jako wykroczenie skarbowe. Tryb mandatowy stosuje się, gdy osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie budzą wątpliwości, nie zachodzi potrzeba wymierzenia surowszej kary niż grzywna nieprzekraczająca pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę, a sprawca przyjmie mandat karny. Grzywna nałożona mandatem karnym za wykroczenie skarbowe popełnione w okresie od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r. może wynieść do 21.500 zł.
Sprawy o wykroczenia skarbowe niepodlegające rozpatrzeniu w trybie mandatowym (także gdy sprawca odmówił przyjęcia mandatu karnego) oraz o przestępstwa skarbowe kierowane są do sądu. Sąd może za wykroczenie skarbowe wymierzyć wyższą grzywnę niż urzędnicy, bo w granicach od 1/10 do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Za wykroczenie skarbowe popełnione w drugiej połowie 2024 r. może ona wynieść od 430 zł do 86.000 zł. Dokonanie sprzedaży z pominięciem kasy rejestrującej lub niewydanie paragonu fiskalnego zakwalifikowane jako przestępstwo skarbowe karane jest grzywną od 10 do 180 stawek dziennych. Za taki czyn popełniony w drugiej połowie 2024 r. grozi grzywna od 1.433,30 zł do 10.319.760 zł (stawka dzienna może wynieść od 143,33 zł do 57.332 zł).
|
NIK o nabyciach sprawdzających Przepisy o nabyciu sprawdzającym weszły w życie 1 stycznia 2022 r. NIK przedstawił wyniki kontroli dotyczącej stosowania tych regulacji przez pierwsze półtora roku ich obowiązywania (w Informacji o wynikach kontroli dotyczącej zmian podatkowych w ramach Polskiego Ładu oraz tarcz antyinflacyjnych, nr KBF.430.1.2024). Nabycia sprawdzające były realizowane przez urzędy skarbowe oraz urzędy celno-skarbowe na podstawie: własnych typowań, wyników analiz regionalnych izby administracji skarbowej, wyników analiz centralnych Ministerstwa Finansów, a także w wyniku zgłoszeń otrzymywanych za pośrednictwem Krajowego Telefonu Interwencyjnego KAS. W pierwszym kwartale 2022 r. przyznano na prowadzenie tych działań 2.300 służbowych kart płatniczych, w drugim kwartale 2023 r. liczba kart wzrosła do 2.500. W 2022 r. urzędnicy dokonali 56.500 nabyć sprawdzających, w trakcie których nałożyli na sprzedawców 13.500 mandatów karnych na łączną kwotę 18,2 mln zł. W pierwszym półroczu 2023 r. pracownicy i funkcjonariusze KAS dokonali 26.700 nabyć sprawdzających i wystawili 7.200 mandatów karnych na 10,6 mln zł. NIK podał, że administracja skarbowa osiągnęła na koniec 2022 r. oraz na koniec drugiego kwartału 2023 r. planowaną przez Szefa KAS wartość miernika - zakładaną liczbę zweryfikowanych podmiotów - dotyczącego weryfikacji realizacji obowiązku ewidencjonowania obrotu przy wykorzystaniu kasy rejestrującej oraz wydawania paragonów fiskalnych w trybie nabycia sprawdzającego. Stwierdzone przez NIK uchybienia dotyczyły przede wszystkim nieprawidłowego sporządzania protokołów z nabycia sprawdzającego - nie zawierały one wszystkich elementów określonych w art. 94t ust. 2 ustawy o KAS. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 16.11.2016 r. o KAS (Dz. U. z 2023 r. poz. 615 ze zm.)
Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2024 r. poz. 628 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
