Strony mogą umówić się, że zapłata nastąpi z góry lub równocześnie z wydaniem towaru, wykonaniem dzieła czy usługi. W praktyce wiele firm udziela swoim kontrahentom kredytu kupieckiego, zgadzając się na odroczenie zapłaty. Często stosowane są 7 lub 14-dniowe terminy zapłaty. Kupującym zależy na tym, aby terminy zapłaty były jak najdłuższe, sprzedającym - jak najkrótsze. Ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych przewiduje, że termin zapłaty co do zasady nie powinien przekraczać 60 dni.
Ustalenie terminu w umowie
Termin zapłaty może zostać ustalony w umowie między stronami. Jeśli do umowy stosuje się ustawę o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, to należy pamiętać o ważnym ograniczeniu. Termin zapłaty nie może przekraczać 60 dni, liczonych od dnia doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi. Jeżeli dłużnikiem jest podmiot publiczny, to dopuszczalny termin zapłaty określony w umowie jest jeszcze krótszy i wynosi 30 dni (jeśli dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym - 60 dni).
W umowie tylko wyjątkowo można wyznaczyć termin dłuższy niż 60 dni. Jest to dopuszczalne wtedy, gdy "ustalenie to nie jest sprzeczne ze społeczno-gospodarczym celem umowy i zasadami współżycia społecznego oraz jest obiektywnie uzasadnione, biorąc pod uwagę właściwość towaru lub usługi". Sformułowanie to nie jest precyzyjne i w razie sporów sądy będą musiały w każdym przypadku indywidualnie rozstrzygać, czy warunek został spełniony. W umowie, w której zobowiązanym do zapłaty jest podmiot publiczny, można ustalić termin zapłaty dłuższy niż 30 dni, ale pod warunkiem, że ustalenie to jest obiektywnie uzasadnione właściwością lub szczególnymi elementami umowy, a termin ten nie przekracza 60 dni.
Określenie terminu dłuższego niż 60 dni
Co, jeśli wbrew zapisom ustawy o terminach zapłaty ustalony przez strony termin przekracza 60 dni? W takim przypadku wierzycielowi, który spełnił swoje świadczenie (np. wydał towar), po upływie 60 dni od jego spełnienia przysługują odsetki w wysokości odsetek podatkowych. Analogicznie wygląda sprawa, gdy dłużnikiem jest podmiot publiczny i umówiono się na termin dłuższy niż 30 dni. Po upływie 30 dni można naliczać odsetki podatkowe.
Skoro ustawa o terminach zapłaty zakazuje umawiania się na terminy zapłaty dłuższe niż 60 dni, to postanowienie w umowie przewidujące dłuższy termin jest nieważne. Z art. 58 § 1 Kodeksu cywilnego wynika bowiem, że czynność prawna sprzeczna z ustawą jest nieważna. Natomiast w pozostałym zakresie umowa będzie ważna (art. 58 § 3 K.c.). W takim przypadku wierzyciel może wyznaczyć swojemu kontrahentowi samodzielnie termin do dokonania zapłaty.
Terminy zapłaty określone w umowie nie powinny przekraczać 60 dni.
Wyznaczenie terminu w fakturze
Często termin zapłaty jest wskazywany w treści faktury. Jeśli zastosowanie ma ustawa o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, to należy pamiętać o następujących zasadach.
Po pierwsze, jeśli w umowie nie został przez strony ustalony termin zapłaty, to wierzyciel może go określić samodzielnie w pisemnym wezwaniu dłużnika do zapłaty, w szczególności w doręczonej dłużnikowi fakturze lub rachunku, potwierdzających dostawę towaru lub wykonanie usługi (art. 6 ustawy).
Po drugie, za dzień wymagalności świadczenia pieniężnego uważa się również dzień określony w wezwaniu dłużnika do zapłaty dokonanym w postaci elektronicznej, jeśli strony przewidziały w umowie taki sposób składania sobie oświadczeń woli.
Po trzecie, wierzyciel wyznaczając termin zapłaty w fakturze nie jest ograniczony limitem 60 dni, jak w przypadku ustalania terminu w umowie. Może więc wyznaczyć dłuższy termin. Termin dłuższy niż 60 dni nie będzie uważany za nieważny.
Po czwarte, nawet jeśli wierzyciel wyznaczy dłużnikowi długi termin zapłaty, to i tak dłużnikowi opłaca się zapłacić wcześniej. Wynika to stąd, że przy terminach wyznaczanych jednostronnie obowiązuje zasada, że wierzyciel może od 30. dnia, licząc od dnia spełnienia swojego świadczenia (np. wydania towaru) aż do dnia wymagalności (czyli terminu wyznaczonego kontrahentowi np. w fakturze) naliczać kontrahentowi odsetki ustawowe. Warto więc zapłacić przed upływem 30 dni - nie grożą wtedy odsetki. Jest to tym bardziej istotne, że w umowie strony nie mogą wyłączyć prawa wierzyciela do ich naliczenia.
Kiedy stosuje się ustawę o terminach zapłaty? Ustawę stosuje się do umów, których przedmiotem jest odpłatna dostawa towaru lub odpłatne świadczenie usługi, jeżeli strony zawierają je w związku z wykonywaną działalnością. Dodatkowo stronami umowy muszą być podmioty wymienione w art. 2 ustawy. Chodzi tu o:
|
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 8.03.2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. poz. 403)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2014 r. poz. 121)
|