Nie każde zakupy przez internet podlegają zwrotowi

Osoby robiące zakupy przez internet z reguły wiedzą o tym, że mają prawo zrezygnować z transakcji w terminie dziesięciu dni. Warto jednak wiedzieć, że niekiedy termin ten jest dłuższy, ale też że w przypadku niektórych umów prawo do rezygnacji bez podania przyczyny w ogóle nie przysługuje. W sposób szczególny potraktowane zostały też usługi finansowe kupowane na odległość.

Prawo konsumentów

Uprawnienie konsumentów do odstąpienia w terminie 10 dni od umowy zawartej na odległość (a więc np. przez internet) wynika z ustawy o ochronie niektórych praw konsumentów (…). Podkreślenia wymaga, że ustawa daje szczególne uprawnienia tylko tym klientom, którzy są konsumentami, a więc którzy zawierają z przedsiębiorcą umowę w celu niezwiązanym bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. Jeśli więc zakupów dokonuje podmiot niebędący konsumentem (np. przedsiębiorca, stowarzyszenie), to uprawnienia te mu nie przysługują. Nie wyklucza to możliwości odstąpienia od umowy na podstawie postanowień zawartych w umowie (np. regulaminie sklepu internetowego), o ile oczywiście wynika z nich, że prawo odstąpienia nie jest ograniczone tylko do konsumentów.

Termin na odstąpienie

Ustawa daje konsumentowi prawo do odstąpienia od umowy zawartej na odległość w terminie 10 dni od wydania rzeczy, a w przypadku umów o świadczenie usług - w terminie 10 dni od zawarcia umowy. Jeszcze dłuższy jest termin w przypadku umów zawieranych na odległość dotyczących usług finansowych - wynosi 14 dni od dnia zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia konsumentowi wymaganych ustawą informacji, jeżeli jest to termin późniejszy. W wypadku umów ubezpieczenia termin wynosi 30 dni.

Dłuższy termin w razie braku informacji

Termin na odstąpienie od umowy jest w praktyce w wielu przypadkach znacznie dłuższy, co wynika z zaniedbań przedsiębiorców, którzy nie przekazują konsumentom wymaganych prawem informacji. Chodzi tu o potwierdzenie konsumentowi na piśmie przysługującego mu prawa do odstąpienia od umowy oraz innych warunków umowy najpóźniej w momencie rozpoczęcia spełniania świadczenia. W razie braku potwierdzenia tych informacji termin, w którym konsument może odstąpić od umowy, wynosi trzy miesiące. Liczy się on od dnia wydania rzeczy, a gdy umowa dotyczy świadczenia usługi - od dnia jej zawarcia. Jeżeli jednak po rozpoczęciu biegu tego terminu konsument otrzyma potwierdzenie, termin ulega skróceniu do dziesięciu dni od tej daty. Przy usługach finansowych sprawa wygląda nieco inaczej: termin (co do zasady 14-dniowy) na odstąpienie od umowy liczy się od zawarcia umowy lub od dnia potwierdzenia konsumentowi wymaganych ustawą informacji, jeżeli jest to termin późniejszy. Jeżeli przedsiębiorca nie dopełni obowiązków informacyjnych dotyczących usług finansowych, konsument ma prawo odstąpić od umowy w każdym czasie bez konieczności ponoszenia kosztów należnych przedsiębiorcy.

Rozpoczęcie świadczenia usług

W przypadku umów na odległość dotyczących świadczenia usług należało rozstrzygnąć, co w sytuacji, gdy rozpoczęcie świadczenia usługi nastąpiło zanim upłynął termin na odstąpienie od umowy. Wprowadzono zasadę, że jeżeli świadczenie usług rozpoczęło się za zgodą konsumenta przed upływem terminu na odstąpienie od umowy, to od takiej umowy nie można już odstąpić. W przypadku usług finansowych prawo do odstąpienia nie przysługuje tylko w przypadku umów, które na żądanie konsumenta zostały przed upływem terminu na odstąpienie całkowicie wykonane. Nie chodzi tu więc o rozpoczęcie świadczenia usługi, lecz o jej zrealizowanie w całości. Jeśli natomiast przed upływem terminu na odstąpienie od umowy świadczenie usług finansowych zostało za zgodą konsumenta rozpoczęte, a ten odstąpił od umowy, to przedsiębiorca ma prawo żądać zapłaty ceny za usługę rzeczywiście wykonaną.

Kiedy nie można odstąpić od umowy?

Sprzedaż niektórych produktów i usług została w ustawie potraktowana w sposób szczególny, przez co nie można w ich przypadku skorzystać z prawa odstąpienia od umowy. W praktyce największe znaczenie ma wyłączenie odnoszące się do świadczenia, w ściśle oznaczonym okresie, usług w zakresie zakwaterowania, transportu, rozrywek, gastronomii. Nie można więc odstąpić na podstawie omawianej ustawy od umowy na odległość dotyczącej zakupu biletów lotniczych czy na koncert.

Jeżeli strony nie umówiły się inaczej, prawo odstąpienia od umowy zawartej na odległość nie przysługuje konsumentowi w przypadkach:

• umów dotyczących nagrań audialnych i wizualnych oraz zapisanych na informatycznych nośnikach danych po usunięciu przez konsumenta ich oryginalnego opakowania,
   
• umów dotyczących świadczeń, za które cena lub wynagrodzenie zależy wyłącznie od ruchu cen na rynku finansowym,
   
• świadczeń o właściwościach określonych przez konsumenta w złożonym przez niego zamówieniu lub ściśle związanych z jego osobą,
   
• świadczeń, które z uwagi na ich charakter nie mogą zostać zwrócone lub których przedmiot ulega szybkiemu zepsuciu,
   
• dostarczania prasy,
   
• usług w zakresie gier hazardowych.

Ponadto przepisów ustawy nie stosuje się do umów z wykorzystaniem automatów sprzedających lub innych automatów umieszczonych w miejscach prowadzenia handlu, rent, umów zawartych z operatorami telekomunikacji przy wykorzystaniu publicznych automatów telefonicznych, umów dotyczących nieruchomości, z wyjątkiem najmu. Nie stosuje się też ich do sprzedaży z licytacji. Przepisów o prawie odstąpienia od umowy nie stosuje się również do sprzedaży artykułów spożywczych dostarczanych okresowo przez sprzedawcę do mieszkania lub miejsca pracy konsumenta. W przypadku umów finansowych warto pamiętać o wyjątku dotyczącym umów ubezpieczenia podróży i bagażu lub innych podobnych, jeżeli zawarte zostały na okres krótszy niż trzydzieści dni.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 2.03.2000 r. o ochronie niektórych praw konsumentów… (Dz. U. z 2012 r. poz. 1225)