Jednomiesięczne zwolnienie ze składek ZUS

Niektóre osoby prowadzące działalność gospodarczą będą mogły skorzystać ze zwolnienia z opłacenia za siebie składek do ZUS za jeden miesiąc kalendarzowy w danym roku. Prawo do takiej ulgi, czyli tzw. wakacji składkowych, zostanie wprowadzone od 1 listopada 2024 r.

Ulga nie dotyczy wszystkich składek

Z tzw. wakacji składkowych (czyli jednomiesięcznego zwolnienia z opłacenia składek na własne obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe) będzie mogła skorzystać osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych. Wynika tak z nowo dodanego art. 17a ust. 1 do ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, który określa też warunki do spełnienia dla celów uzyskania zwolnienia (patrz ramka). Co istotne, regulacje dotyczące zwolnienia z opłacenia ww. obowiązkowych składek mają odpowiednie zastosowanie także do:

• składki na ubezpieczenie chorobowe - jeżeli ubezpieczony dobrowolnie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu w miesiącu złożenia wniosku o zwolnienie z opłacenia składek oraz w miesiącu go poprzedzającym,
• składek na FP i FS, z wyjątkiem dotyczącym ich finansowania w ramach dotacji z budżetu państwa.

Taka ulga nie jest przewidziana dla składki na ubezpieczenie zdrowotne. Wobec tego za miesiąc korzystania z tzw. wakacji składkowych przedsiębiorca będzie zobowiązany opłacić za siebie składkę zdrowotną w pełnej obowiązującej go wysokości.

Wymagany wniosek

Zwolnienie z opłacenia ww. składek będzie przysługiwało na wniosek. Będzie go można złożyć wyłącznie za pomocą profilu informacyjnego utworzonego w systemie teleinformatycznym udostępnionym przez ZUS, w formie dokumentu elektronicznego. Płatnik będzie zobowiązany złożyć go w miesiącu poprzedzającym miesiąc kalendarzowy, który ma być objęty zwolnieniem. To oznacza, że w 2024 r. osoby uprawnione będą mogły skorzystać z tzw. wakacji składkowych tylko w grudniu, na wniosek złożony w listopadzie. W następnych latach z ulgi tej będą mogły skorzystać w wybranym przez siebie miesiącu kalendarzowym (oczywiście po uprzednim terminowym złożeniu wniosku).

Wniosek złożony w terminie innym niż wymagany lub nierozpatrzony do dnia zgonu wnioskodawcy pozostawia się bez rozpoznania.

Informacja o załatwieniu sprawy

O rozpatrzeniu wniosku ZUS poinformuje płatnika składek za pośrednictwem udostępnionego systemu teleinformatycznego. Rozstrzygnięcie w całości uwzględniające ww. wniosek zasadniczo nie będzie wymagało wydania decyzji. Jej wydanie będzie jednak koniczne w przypadku:

• rozstrzygnięcia, które nie uwzględni w całości wniosku płatnika lub uwzględni ten wniosek w części,
• stwierdzenia w związku z przeprowadzonym postępowaniem wyjaśniającym lub kontrolą, że płatnik składek nie spełnił warunków do udzielenia ww. ulgi.

Składki ZUS za czas zwolnienia

Składki ZUS za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z ich opłacenia będą finansowane w ramach dotacji z budżetu państwa do FUS. Natomiast podstawę wymiaru składek za miesiąc objęty zwolnieniem z ich opłacenia będzie stanowić najniższa obowiązująca danego ubezpieczonego podstawa wymiaru składek, czyli właściwa dla przedsiębiorcy opłacającego je na zasadach ogólnych, w ramach dwuletniego preferencyjnego ZUS lub małego ZUS zależnego od dochodów.

Dokumenty za miesiąc zwolnienia

Za miesiąc kalendarzowy objęty zwolnieniem z opłacenia składek płatnik będzie przesyłał do ZUS: deklarację rozliczeniową, imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez budżet państwa za osobę opłacającą składki za siebie, imienny raport miesięczny z informacją o składkach finansowanych przez osobę opłacającą składki za siebie, w przypadku zgłaszania do ubezpieczeń innych ubezpieczonych - imienne raporty za tych ubezpieczonych.

Jeśli ww. dokumenty nie zostaną przez płatnika złożone, wówczas sporządzi je ZUS.

Zmiana wzorów druków ZUS

Instytucja tzw. wakacji składkowych wymaga wprowadzenia zmian w rozporządzeniu MRiPS w sprawie określenia wzorów zgłoszeń do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego... (Dz. U. z 2023 r. poz. 2032 ze zm.). Projekt nowelizujący to rozporządzenie znajduje się na stronie internetowej www.rcl.gov.pl (nr 29 z wykazu z dnia 15 lipca 2024 r.). Wprowadza on zmiany m.in. w załączniku nr 25 do nowelizowanego rozporządzenia, dodając w nim nowe kody tytułu ubezpieczenia 05 14, 05 74 oraz 05 94, które oznaczają:

a) 05 14 - osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą zwolnioną z opłacania składek, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 60% kwoty prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego,

b) 05 74 - osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą zwolnioną z opłacania składek, dla której podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia,

c) 05 94 - osobę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą zwolnioną z opłacania składek, dla której podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne uzależniona jest od przychodu.

Przepisy wprowadzające nowe kody tytułu ubezpieczenia mają wejść w życie 1 listopada 2024 r.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 9.05.2024 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 863)

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2024 r. poz. 497)