Określona grupa przedsiębiorców może korzystać z ulg zwalniających z opłacania składek społecznych oraz opłacać je do ZUS w niższej niż powszechnie obowiązująca kwocie. Dla możliwości skorzystania z tych preferencji ustawodawca wymaga spełnienia odpowiednich warunków. Wśród nich jest wymóg niewykonywania działalności na rzecz byłego pracodawcy.
Regulacje dotyczące ulgi na start zawiera art. 18 ust. 1 ustawy - Prawo przedsiębiorców. Z jego treści wynika, iż przedsiębiorca będący osobą fizyczną nie podlega obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym przez okres 6 miesięcy od dnia podjęcia działalności gospodarczej. Taka osoba we wspomnianym okresie jest objęta obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego, więc powinna zgłosić się do tego ubezpieczenia i opłacać składkę zdrowotną.
Gdy po upływie 6-miesięcznego okresu trwania ww. ulgi przedsiębiorca będzie kontynuował prowadzenie działalności, wtedy może skorzystać (dodatkowo) z innej preferencji w opłacaniu składek na ubezpieczenia społeczne, a mianowicie może je opłacać przez kolejne 2 lata w niższej wysokości.
Osoba, o której mowa w art. 18a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ma prawo do opłacania 24-miesięcznego preferencyjnego ZUS. Ta ulga pozwala uprawnionemu przedsiębiorcy od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej (lub - jak wyjaśnia ZUS - w okresie 24 miesięcy po upływie 6-miesięcznej ulgi na start) opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od zadeklarowanej kwoty, nie niższej jednak niż 30% minimalnej płacy. W okresie od stycznia do czerwca 2024 r. - 1.272,60 zł (30% z kwoty 4.242 zł), a w okresie od lipca do grudnia 2024 r. - 1.290 zł (30% z kwoty 4.300 zł).
Inną ulgę w składkach na ubezpieczenia społeczne dla prowadzących działalność gospodarczą określa art. 18c ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Mocą tego przepisu niektórzy przedsiębiorcy mogą opłacać składki na ubezpieczenia społeczne od podstawy wymiaru zależnej od dochodu, czyli w ramach tzw. małego ZUS. Prawo do tej ulgi przysługuje osobie prowadzącej działalność gospodarczą na podstawie przepisów ustawy - Prawo przedsiębiorców lub innych przepisów szczególnych, której roczny przychód z tytułu prowadzenia tej działalności w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył 120.000 zł.
Osoba spełniająca warunki do tej ulgi samodzielnie ustala właściwą dla siebie podstawę wymiaru składek społecznych w oparciu o dochód z prowadzonej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym. Z ulgi tej może również korzystać osoba, której upłynął okres 24-miesięcznego preferencyjnego ZUS. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne dla przedsiębiorcy uprawnionego do małego ZUS nie może:
Składki na ubezpieczenia społeczne w ramach tej ulgi przedsiębiorca może opłacać przez 36 miesięcy w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności.
Skorzystanie z zaprezentowanych wcześniej ulg wymaga od przedsiębiorcy spełnienia kolejnych warunków (patrz tabela), w tym m.in. niewykonywania działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem jej rozpoczęcia w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym przedsiębiorca wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres prowadzonej działalności. Co ważne, warunek ten dotyczy całego okresu korzystania z danej ulgi.
Za byłego pracodawcę uważa się każdego pracodawcę, na rzecz którego praca była wykonywana przed dniem rozpoczęcia prowadzenia działalności, w tym także takiego, z którym przedsiębiorca nie rozwiązał stosunku pracy. Zwrot: "wykonywał w ramach stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej działalności gospodarczej" należy odnieść do czynności powierzonych przez pracodawcę i wykonywanych faktycznie przez pracownika na konkretnym stanowisku pracy.
Nie zawsze świadczenie usług na rzecz byłego pracodawcy wyklucza prawo przedsiębiorcy do wspomnianych ulg. Jest tak wtedy, gdy w ramach działalności wykonuje on usługi na rzecz byłego, ale zagranicznego pracodawcy. Pojęcie "byłego pracodawcy" nie odnosi się m.in. do podmiotu, na rzecz którego była świadczona praca np. w innym państwie członkowskim UE, gdy przez okres zatrudnienia w ramach stosunku pracy osoba podlegała innemu ustawodawstwu niż polskie.
| 6-miesięczna ulga na start |
24-miesięczny ulgowy ZUS |
Mały ZUS zależny od dochodów | |||||||||||||||
| dla przedsiębiorcy, który nie wykonuje działalności gospodarczej na rzecz byłego pracodawcy, na rzecz którego przed dniem rozpoczęcia tej działalności w bieżącym lub w poprzednim roku kalendarzowym wykonywał w ramach stosunku pracy lub spółdzielczego stosunku pracy czynności wchodzące w zakres wykonywanej pozarolniczej działalności gospodarczej i: | |||||||||||||||||
| rozpoczął prowadzenie działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie po upływie co najmniej 60 miesięcy od dnia jej ostatniego zawieszenia lub zakończenia | nie prowadzi lub w okresie ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych przed dniem rozpoczęcia wykonywania działalności gospodarczej nie prowadził pozarolniczej działalności | m.in.:
|
|||||||||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2023 r. poz. 1230 ze zm.)
Ustawa z dnia 6.03.2018 r. - Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2024 r. poz. 236)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
