Składka zdrowotna emeryta z firmą

Dla niektórych osób prowadzących działalność gospodarczą przepisy przewidują pewne preferencje w opłacaniu składki zdrowotnej. Zalicza się do nich m.in. przedsiębiorców posiadających prawo do emerytury. Muszą jednak spełnić ku temu określone warunki.

Objęcie ubezpieczeniem

Wśród tytułów do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego wymienia się prowadzenie pozarolniczej działalności. Osoba prowadząca taką działalność (także gdy posiada ustalone prawo do emerytury) jest nim objęta od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania jej wykonywania, z wyłączeniem okresu, w którym wykonywanie działalności zostało zawieszone. W tym czasie przedsiębiorca ma obowiązek opłacać za siebie składkę zdrowotną. Sposób ustalenia podstawy wymiaru tej składki dla danego przedsiębiorcy jest uzależniony od formy opodatkowania jego firmowych przychodów.

Przedsiębiorcy opodatkowani na zasadach ogólnych, tj. według skali podatkowej lub podatkiem liniowym i ewentualnie IP Box, podstawę wymiaru składki zdrowotnej ustalają w oparciu o wysokość firmowego dochodu uzyskanego w miesiącu poprzedzającym miesiąc, za który opłacana jest składka. Dochód ten ustalają narastająco jako różnicę między osiągniętymi przychodami a poniesionymi KUP, pomniejszoną o kwotę ewentualnych składek społecznych opłaconych w tym miesiącu (o ile nie zostały zaliczone do KUP). Dla tych przedsiębiorców został wprowadzony tzw. rok składkowy trwający od 1 lutego danego roku do 31 stycznia roku następnego.

Osoby, które od firmowych przychodów opłacają zryczałtowany podatek dochodowy, ustalają miesięczną podstawę wymiaru składki zdrowotnej jako odpowiedni procent (tj. 60%, 100% lub 180%) przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w IV kwartale, włącznie z wypłatami z zysku, w zależności od wysokości przychodu z działalności gospodarczej w rozumieniu ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym (...), osiągniętego od początku roku kalendarzowego. W 2024 r. wyznacznikiem do ustalenia podstawy wymiaru składki zdrowotnej dla tych osób jest ww. przeciętne miesięczne wynagrodzenie w IV kwartale 2023 r., które wyniosło 7.767,85 zł.

Natomiast dla przedsiębiorców będących na karcie podatkowej podstawę wymiaru składki zdrowotnej stanowi kwota minimalnego wynagrodzenia obowiązującego 1 stycznia danego roku (czyli w 2024 r. - 4.242 zł).

Zwolnienie ze składki

Przedsiębiorcy posiadający ustalone prawo do emerytury mogą skorzystać z ulgi w opłacaniu składki zdrowotnej wynikającej z art. 82 ust. 8 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej... (Dz. U. z 2024 r. poz. 146). Zgodnie z nim składka zdrowotna nie jest opłacana z tytułu prowadzenia pozarolniczej działalności przez osobę, której świadczenie emerytalne nie przekracza miesięcznie kwoty minimalnego wynagrodzenia (od lipca do grudnia 2024 r. - 4.300 zł), w przypadku gdy osoba ta:

• uzyskuje dodatkowe przychody z tej działalności w wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 50% kwoty najniższej emerytury, czyli obecnie kwoty 890,48 zł (tj. 50% z 1.780,96 zł, bowiem tyle wynosi od 1 marca 2024 r. najniższa emerytura) lub
• opłaca podatek dochodowy w formie karty podatkowej.

Ze zwolnienia wynikającego z art. 82 ust. 8 powołanej ustawy przedsiębiorcy mogą skorzystać - po spełnieniu określonych w nim warunków - niezależnie od tego, jaki organ wypłaca im świadczenie emerytalne (ZUS, KRUS czy zakład emerytalno-rentowy dla służb mundurowych). Przedsiębiorca uprawniony do zwolnienia z opłacania składki na ubezpieczenie zdrowotne może korzystać z tej ulgi jedynie w tych miesiącach, w których spełnia wymagane warunki.

Informacja do ZUS

Emeryt prowadzący działalność gospodarczą, w przypadku spełnienia warunków niezbędnych do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej, podlega ubezpieczeniu zdrowotnemu, natomiast jest zwolniony z opłacania tej składki. Oznacza to, że:

• jest on zobowiązany do dokonania zgłoszenia do tego ubezpieczenia - jeśli dopiero rozpoczął prowadzenie działalności,
• nie może się wyrejestrować z tego ubezpieczenia (na czas korzystania ze zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej), gdy już prowadzi działalność.

Składając do ZUS za każdy miesiąc kalendarzowy dokumenty rozliczeniowe, osoba taka powinna wykazywać w nich prawidłową podstawę wymiaru składki zdrowotnej (ustaloną w zależności od formy opodatkowania firmowych dochodów/przychodów) oraz kwotę tej składki w wysokości:

• 0,00 zł - jeżeli w danym miesiącu zostały spełnione warunki uprawniające do zwolnienia z opłacania składki zdrowotnej (przykład) lub
• wynikającej z przemnożenia ustalonej podstawy wymiaru składki przez obowiązującą stopę procentową składki - jeżeli nie spełnia wymaganych warunków.