Osoba prowadząca własną firmę, która jest jednocześnie zatrudniona na etacie, może opłacać jako przedsiębiorca tylko obowiązkową składkę zdrowotną, jeżeli ze stosunku pracy uzyskuje przychód w odpowiedniej wysokości. Jeśli jest zatrudniona na kilku etatach, należy brać pod uwagę sumę przychodu uzyskanego ze wszystkich zawartych umów o pracę.
Jeżeli osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest jednocześnie zatrudniona na podstawie umowy o pracę i uzyskuje ze stosunku pracy w przeliczeniu na okres miesiąca przychód podlegający oskładkowaniu (od którego pracodawca nalicza jej składki emerytalno-rentowe) w kwocie niższej niż minimalne wynagrodzenie, to oprócz tego, że podlega ona obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym jako pracownik, jest też nimi objęta jako przedsiębiorca. Przeliczenia pracowniczego przychodu na okres miesiąca dokonuje się wtedy, gdy pracowniczym ubezpieczeniom społecznym przedsiębiorca podlegał jedynie przez część miesiąca (np. gdy pracę na etacie podjął lub zakończył w trakcie miesiąca).
Jeżeli natomiast przedsiębiorca osiąga z umowy o pracę przychód w kwocie co najmniej minimalnej płacy, to z racji prowadzenia działalności gospodarczej nie podlega on obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym. Obowiązkowe jest wtedy dla niego jedynie ubezpieczenie zdrowotne. Jako przedsiębiorca może przystąpić do ubezpieczeń emerytalno-rentowych tylko dobrowolnie (wtedy zostanie objęty obowiązkowym ubezpieczeniem wypadkowym).
W 2024 r. minimalna płaca wynosi: od stycznia do czerwca - 4.242 zł, a od lipca do grudnia - 4.300 zł.
W razie zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy dodatkowe tytuły do ubezpieczeń społecznych (np. z racji prowadzonej działalności) mają charakter dobrowolny tak długo, jak długo trwa stosunek pracy. Istotną przesłanką jest wymiar czasu pracy, a nie wysokość otrzymywanego wynagrodzenia z umowy o pracę. Pracownicy zatrudnieni w pełnym wymiarze czasu pracy mają bowiem zagwarantowane w przepisach Kodeksu pracy wynagrodzenie na poziomie co najmniej minimalnej płacy. Kierowanie się w ich przypadku literalnym brzmieniem art. 9 ust. 1a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych (tj. uzyskaniem przychodu niższego niż minimalna płaca) prowadziłoby do sytuacji, w której obowiązek opłacania składek społecznych z innych tytułów powstawałby w razie choroby pracownika lub niewypłacenia pracownikowi należnego wynagrodzenia (np. z powodu kłopotów finansowych pracodawcy).
Bywa, że osoba prowadząca pozarolniczą działalność jest jednocześnie zatrudniona na podstawie więcej niż jednej umowy o pracę. Ustalając wysokość przychodu uzyskanego ze stosunku pracy, w razie gdy są to umowy zawarte w niepełnym wymiarze czasu pracy, należy brać pod uwagę łączną kwotę uzyskanego przychodu ze wszystkich umów. Jeśli suma oskładkowanych przychodów uzyskanych np. z dwóch umów o pracę jest niższa niż wysokość minimalnej płacy, to wtedy przedsiębiorca powinien opłacić za siebie za ten miesiąc składki na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne również z tytułu prowadzonej firmy.
Natomiast w sytuacji, gdy w danym miesiącu przychód stanowiący podstawę do oskładkowania uzyskany z obu umów o pracę jest równy lub wyższy od minimalnego wynagrodzenia, wtedy ubezpieczenia społeczne z działalności są dobrowolne. Obowiązkowe jest tylko ubezpieczenie zdrowotne (patrz ramka).
|
"(...) W przypadku gdy ubezpieczony posiada kilka umów o pracę i suma podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne w danym miesiącu będzie wynosiła co najmniej kwotę minimalnego wynagrodzenia za pracę, to wówczas ubezpieczony będzie obowiązkowo podlegał ubezpieczeniom społecznym z tytułu umów o pracę, natomiast z tytułu pozarolniczej działalności gospodarczej ubezpieczenia emerytalno-rentowe będą miały charakter dobrowolny. (...)". Interpretacja Oddziału ZUS w Lublinie z dnia 24 maja 2023 r., znak: DI/200000/43/453/2023 |
Należy jednak zaznaczyć, że objęcie przedsiębiorcy obowiązkowymi ubezpieczeniami jedynie ze stosunku pracy będzie miało miejsce dopiero po spełnieniu warunku uzyskania ze stosunku pracy, w przeliczeniu na okres miesiąca, przychodu w wysokości co najmniej minimalnego wynagrodzenia, a nie z dniem zawarcia kolejnej umowy o pracę (przykład). Tak też wskazał Oddział ZUS w Gdańsku w interpretacji z dnia 28 września 2016 r., znak: DI/100000/43/927/2016. Uzasadniając interpretację, organ rentowy podkreślił, że wynagrodzenie równe lub wyższe niż minimalna płaca nie musi pochodzić z jednego etatu. W przepisach ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych nie jest określone, że wymiar etatu musi być pełny. Liczy się suma wynagrodzeń ze wszystkich umów o pracę oraz to, czy w przeliczeniu na okres miesiąca pracownik otrzymuje wynagrodzenie równe lub wyższe niż minimalne wynagrodzenie, które stanowi podstawę do naliczenia składek społecznych.
|
Przykład Pan Adam prowadzi firmę na podstawie wpisu do CEIDG. Jednocześnie pracuje w spółce X na 1/2 etatu, a jego miesięczna pensja wynosi 3.000 zł, czyli jest niższa niż minimalne wynagrodzenie (3.000 zł < 4.242 zł). Podlega on więc obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako pracownik oraz jako przedsiębiorca. Od 1 marca 2024 r. zatrudnił się na 1/3 etatu w spółce Y, z miesięczną pensją w kwocie 2.500 zł, którą otrzymuje 10. dnia następnego miesiąca. W marcu 2024 r. oskładkowany przychód pana Adama z obu umów wyniesie 3.000 zł (z umowy zawartej ze spółką X - 3.000 zł, natomiast w spółce Y nie uzyska w tym miesiącu przychodu). Przychód pracowniczy w marcu br. będzie niższy niż wysokość minimalnego wynagrodzenia. Dlatego jeszcze w marcu 2024 r. podlega on obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym z obu umów o pracę oraz z tytułu prowadzonej działalności. Dopiero od 1 kwietnia br. nie będzie on podlegał obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym jako przedsiębiorca, ponieważ w tym miesiącu jego łączny przychód pracowniczy wyniesie co najmniej minimalne wynagrodzenie (3.000 zł + 2.500 zł = 5.500 zł). |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
