Mimo że aktualnie obowiązujące zasady wydawania świadectwa pracy w przypadku zatrudnienia terminowego weszły w życie ponad rok temu, tj. 21 marca 2011 r., do tej pory budzą wątpliwości w praktyce. Znowelizowane przepisy, wprowadzając skomplikowane reguły wydawania "zbiorczego" świadectwa pracy, nie odnoszą się do wielu sytuacji, które występują w praktyce kadrowej. Nieustalony jest chociażby sposób postępowania w przypadku "przedzielenia" ciągu umów terminowych przez umowę na czas nieokreślony. Takie i inne niedookreślone sytuacje muszą być rozwiązywane na gruncie praktyki i interpretacji.
Świadectwo pracy po dwóch latach
Od 21 marca 2011 r. zostały zmienione zasady wydawania świadectwa pracy w odniesieniu do zatrudnienia na podstawie umów terminowych. Na pracodawcy nadal ciąży generalny obowiązek niezwłocznego wystawienia świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem stosunku pracy, natomiast znacznej modyfikacji uległy regulacje dotyczące wydawania świadectwa pracy na skutek z zakończeniem umów terminowych.
W myśl art. 97 § 11 K.p., w przypadku gdy pracownik pozostaje w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na czas określony, na czas wykonania określonej pracy lub na okres próbny, świadectwo pracy, obejmujące zakończone okresy zatrudnienia na podstawie tych umów, wydaje się z upływem 24 miesięcy od zawarcia pierwszej z nich. Jeżeli jednak rozwiązanie lub wygaśnięcie umowy, o której mowa w art. 97 § 11 K.p., zawartej przed upływem wspomnianych 24 miesięcy, następuje po tym terminie, świadectwo wydaje się w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy.
Wprowadzenie od 21 marca 2011 r. "zbiorczego" świadectwa pracy obejmującego dwuletnie zatrudnienie terminowe, nie wykluczyło prawa pracownika do złożenia pisemnego wniosku o wydanie świadectwa pracy po zakończeniu każdej z umów wskazanych w art. 97 § 11 K.p. lub świadectwa dotyczącego łącznego okresu zatrudnienia na podstawie tych umów, przypadającego przed dniem zgłoszenia żądania. Wniosek pracownika jest wiążący. Pracodawca ma obowiązek wydać świadectwo pracy w terminie 7 dni od złożenia wniosku.
Niewydanie pracownikowi świadectwa pracy jest wykroczeniem zagrożonym karą grzywny od 1.000 zł do 30.000 zł.
Świadectwo pracy po dłuższej umowie
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 97 § 11 K.p., w przypadku gdy pracownik pozostaje w zatrudnieniu u tego samego pracodawcy na podstawie umowy o pracę na okres próbny, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy, pracodawca wydaje zbiorcze świadectwo pracy. Jego zakres obejmuje zakończone okresy zatrudnienia na podstawie wskazanych umów, zawartych w okresie 24 miesięcy, licząc ten termin od zawarcia pierwszej z umów. Zbiorcze świadectwo, co do zasady, wydawane jest w dniu, w którym upływa okres 24 miesięcy zatrudniania pracownika na podstawie następujących po sobie umów terminowych. Jeżeli jednak zdarzy się, że rozwiązanie lub wygaśnięcie terminowej umowy o pracę (jedynej albo ostatniej w ciągu umów tego rodzaju) nawiązanej przed upływem 24 miesięcy od podpisania pierwszej (albo jedynej) takiej umowy, przypadnie po upływie wspomnianych 24 miesięcy, wówczas świadectwo pracy wydaje się w dniu rozwiązania lub wygaśnięcia takiej umowy (przykład 1).
Kodeks pracy nie reguluje przy tym sytuacji odwrotnej niż wskazana powyżej, tj. przypadku, gdy ostatnia terminowa umowa o pracę rozwiązuje się przed upływem 24 miesięcy od zawarcia pierwszej z takich umów i zatrudnienie w danym zakładzie zostaje definitywnie zakończone. Wstrzymanie się z wydaniem świadectwa do upływu wspomnianych 24 miesięcy wydaje się w takim przypadku nieuzasadnione, biorąc pod uwagę generalny obowiązek niezwłocznego wydania świadectwa pracy w związku z rozwiązaniem lub wygaśnięciem umowy o pracę. Dlatego w takich sytuacjach pracodawca powinien wydać świadectwo pracy nie czekając, aż upłynie 24-miesięczny termin.
Gdy ostatnia umowa jest bezterminowa
Znowelizowany art. 97 § 11 K.p., określając warunki wydawania świadectwa pracy po upływie 24 miesięcy zatrudnienia terminowego, zakłada wystąpienie ciągu umów terminowych. Tylko wówczas, gdy pracownik jest zatrudniany na podstawie umowy na okres próbny, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy (pojedynczej lub umów następujących po sobie), przewidziane jest wydanie zbiorczego świadectwa pracy.
Art. 97 § 11 K.p. nie wymienia umów bezterminowych, może więc powstać wątpliwość jak postąpić w przypadku, gdy po ciągu umów terminowych lub po jednej takiej umowie, jako następna w kolejności następuje umowa na czas nieokreślony. Czy świadectwo pracy powinno być wystawione po zakończeniu tych pierwszych umów, a przed rozpoczęciem zatrudnienia bezterminowego? Przepis nie dostarcza tutaj jasnej odpowiedzi, jednak biorąc po uwagę jego brzmienie wydaje się, że zbiorcze świadectwo może zostać wydane tylko za okres zatrudnienia terminowego. Sposób sformułowania przepisu nie daje podstaw do objęcia nim również umowy na czas nieokreślony (przykład 2).
Do stosunku pracy nawiązanego na podstawie umowy o pracę zawartej przed 21 marca 2011 r. stosuje się zasady wydawania świadectwa pracy obowiązujące przed tą datą.
Umowa bezterminowa w środku
Wystawiając świadectwo pracy przy umowach terminowych, pracodawcy mogą się spotkać z sytuacją "przerwania" ciągu umów terminowych przez umowę na czas nieokreślony. Taka umowa może przedzielać poszczególne okresy zatrudnienia terminowego. Wiąże się to z kolejnym, nierozwiązanym przez przepisy dylematem związanym z wystawianiem świadectwa pracy. Zachodzi pytanie, czy sporządzać osobne świadectwo za każdy z okresów przedzielonych umową na czas nieokreślony oraz oddzielne świadectwo za okres zatrudnienia bezterminowego. W razie przyjęcia takiej koncepcji, w stosunku do okresu zatrudnienia w danej firmie mogłyby zostać wydane trzy świadectwa pracy: obejmujące okres zatrudnienia terminowego przypadający przed nawiązaniem umowy bezterminowej, dotyczący zatrudnienia na podstawie umowy na czas nieokreślony i okresu zatrudnienia terminowego po zakończeniu drugiej umowy (przykład 3).
W porównaniu do regulacji obowiązujących przed 21 marca 2011 r. sytuacja uległa więc skomplikowaniu - przed tą datą pracodawca, o ile okresy zatrudnienia następowały po sobie w bezpośredniej ciągłości - wydawał jedno świadectwo pracy, obejmujące cały okres zatrudnienia w jego firmie. Obecnie wystąpienie różnego typu umów (terminowych i bezterminowych) uniemożliwia zastosowanie takiego rozwiązania.
Między umowami może być przerwa
Regulacje obowiązujące przed 21 marca 2011 r. dawały możliwość wydania jednego świadectwa pracy obejmującego zatrudnienie na podstawie kilku umów, jednak wymagały wystąpienia bezpośredniości w ich następowaniu po sobie. Nie miał wówczas znaczenia rodzaj zawieranych umów o pracę, a jedynie to, aby występowały one w bezpośredniej ciągłości oraz były zawarte przez te same strony stosunku pracy. Wprawdzie przepis nie wyjaśniał, jak należy rozumieć bezpośredniość w następstwie umów, jednak w większości przyjmowano, że oznacza to zawieranie kolejnych umów "dzień po dniu", bez żadnej przerwy.
Aktualnie przepis nie wspomina o bezpośredniości, co może wskazywać, że nie już wymagana. Można więc przyjąć, że wydanie zbiorczego świadectwa pracy na nowych zasadach jest dopuszczalne nawet przy przerwie w zawieraniu poszczególnych umów terminowych. Nie może to być jednak przerwa nieracjonalnie długa. Wydaje się, że kilkudniowe przerwy, kiedy strony wiedzą o tym, że zawrą kolejną umowę terminową, nie wykluczają wydania zbiorczego świadectwa pracy. Natomiast dłuższe przerwy wskazujące na definitywne ustanie zatrudnienia w danym zakładzie, pociągają za sobą konieczność bezzwłocznego wydania świadectwa pracy.
Umowy terminowe w treści świadectwa
Wydając zbiorcze świadectwo pracy pracodawca może stanąć przed problemem sposobu wskazania okresu zatrudnienia objętego takim świadectwem. Powstaje pytanie, czy na świadectwie należy wykazać jeden okres zatrudnienia bez wyodrębniania poszczególnych umów czy też trzeba je osobno wymienić. Jeżeli tak, to czy konieczne jest "opisywanie" tych umów poprzez określenie ich rodzaju i czasu trwania.
Na niektóre z tych pytań odpowiedzi udziela instrukcja wypełniania świadectwa pracy, zatytułowana "Sposób wypełniania świadectwa pracy", zawarta w formularzu świadectwa będącego załącznikiem do rozporządzenia w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania. Wynika z niej, że w przypadku gdy pracownik nie zgłosił żądania wydania świadectwa pracy po zakończeniu umowy lub umów terminowych, pracodawca wydaje zbiorcze świadectwo pracy wykazując w nim objęte tym świadectwem okresy zatrudnienia na podstawie umowy na okres próbny, na czas określony lub na czas wykonania określonej pracy. Może to nastąpić poprzez wymienienie tych umów ze wskazaniem ich rodzaju i czasu trwania.
|
Przykład 1 Pracownik był zatrudniony u pracodawcy w okresie od 1 maja do 31 lipca 2011 r. na podstawie umowy na okres próbny. Od 1 sierpnia 2011 r. do 31 lipca 2013 r. świadczy pracę na podstawie umowy na czas określony. Bezpośrednio po rozwiązaniu tej umowy pracodawca przewiduje zawarcie kolejnej umowy terminowej. Pracodawca będzie miał obowiązek wystawić pracownikowi świadectwo pracy niezwłocznie po zakończeniu umowy zawartej 1 sierpnia 2011 r. W okresie jej trwania upłynie bowiem okres 24 miesięcy od zawarcia pierwszej umowy terminowej, a umowa, która została podpisana 1 sierpnia 2011 r. (przekraczająca 24 miesiące) została nawiązana przed upływem tego terminu. Uwzględniając art. 97 § 12 K.p. wystawienie świadectwa pracy powinno więc nastąpić 31 lipca 2013 r. Przed upływem tego okresu pracownik ma prawo żądać wydania świadectwa pracy dotyczącego zatrudnienia na okres próbny. Przykład 2 Pracodawca zatrudniał pracownika na podstawie umowy na okres próbny wynoszący 3 miesiące, od dnia 1 kwietnia do 30 czerwca 2011 r. Bezpośrednio po zakończeniu tej umowy od dnia 1 lipca 2011 r. nawiązał z nim stosunek pracy na podstawie umowy na czas określony, na 14 miesięcy. Z dniem 1 września 2012 r., po upływie umowy na czas określony, zawarł z tym samym pracownikiem umowę o pracę na czas nieokreślony. Pracodawca powinien wystawić pracownikowi zbiorcze świadectwo pracy w dniu 31 sierpnia 2012 r., obejmujące okres zatrudnienia od 1 kwietnia 2011 r. do 31 sierpnia 2012 r. na podstawie umów na okres próbny i czas określony. W tym dniu następuje bowiem zakończenie określonego rodzaju zatrudnienia (terminowego - na próbę i czas określony), po którym pracownik będzie kontynuował zatrudnienie na podstawie umowy na czas nieokreślony. Zatrudnienie bezterminowe pozostające w ciągłości z terminowym nie może być objęte zakresem "łącznego" świadectwa pracy. Przykład 3 Pracodawca zawarł z tym samym pracownikiem trzy umowy o pracę. Pierwsza, na okres próbny, obowiązywała od 1 kwietnia 2011 r. do 30 czerwca 2011 r. Następną była umowa na czas nieokreślony od 1 lipca 2011 r. do 31 maja 2012 r. - uległa ona rozwiązaniu przez wypowiedzenie. Ostatnią umową była umowa na czas określony, od 1 lipca 2012 r. do 31 sierpnia br., rozwiązana w drodze porozumienia stron. Łącznie za okres zatrudnienia pracodawca wydał trzy świadectwa pracy, osobno za każdą umowę o pracę. Nie było podstaw do wydania jednego świadectwa obejmującego cały okres zatrudnienia, ponieważ nie wystąpił ciąg następujących po sobie umów terminowych. |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.)
Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 15.05.1996 r. w sprawie szczegółowej treści świadectwa pracy oraz sposobu i trybu jego wydawania i prostowania (Dz. U. nr 60, poz. 282 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
