Prowadzę zakład przetwórstwa spożywczego. Pracownicy w ramach badań wstępnych oraz okresowych wykonują dodatkowo badania sanitarno-epidemiologiczne, w wyniku których otrzymują orzeczenie lekarskie o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, przy których istnieje możliwość przeniesienia choroby zakaźnej na inne osoby. Czy w trakcie obowiązywania epidemii powyższe orzeczenia zachowują ważność?
Podmiot produkujący żywność albo zajmujący się jej obrotem jest odpowiedzialny za jej bezpieczeństwo i w związku z tym ma obowiązek zapewnienia przestrzegania zasad higieny w całym procesie (produkcji lub obrotu), w tym również w zakresie odpowiedniego stanu zdrowia pracowników.
Z przepisów ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2020 r. poz. 1845 z późn. zm.), dalej ustawy wynika, że osoby podejmujące lub wykonujące pracę, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby podlegają obowiązkowym badaniom sanitarno-epidemiologicznym (art. 6 ust. 1 pkt 5 ustawy). Osobę już zatrudnioną kieruje na takie badania pracodawca albo zlecający wykonanie prac związanych z produkcją żywności albo jej obrotem (art. 6 ust. 2 pkt 3 ustawy), jeżeli na podstawie kontroli wewnętrznej ustali, że wobec danego zatrudnionego zachodzi taka potrzeba.
Kontrola wewnętrzna zakładu produkującego żywność lub zajmującego się jej obrotem jest oparta na zasadach systemu HACCP (Systemu Analizy Kontroli i Krytycznych Punktów Kontroli), do którego wdrożenia, na podstawie art. 5 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 852/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r. w sprawie higieny środków spożywczych (Dz. Urz. UE L 139 z 30.04.2004), dalej rozporządzenia, zobowiązane są wszystkie podmioty działające na rynku spożywczym. Istotnym elementem tego systemu jest zachowanie przez pracowników zasad higieny w kontakcie z żywnością. Żadna osoba cierpiąca na chorobę lub będąca jej nosicielem, która może być przenoszona poprzez żywność, u której stwierdza się np. zainfekowane rany, zakażenia skóry, owrzodzenia lub biegunkę nie może uzyskać pozwolenia na pracę z żywnością ani na wejście do obszaru, w którym pracuje się z żywnością w jakimkolwiek charakterze, jeśli występuje jakiekolwiek prawdopodobieństwo bezpośredniego lub pośredniego zanieczyszczenia (Rozdział VIII Załącznika II do rozporządzenia). Jeżeli zdaniem pracodawcy dany pracownik stwarza bezpośrednie lub pośrednie zagrożenie zanieczyszczenia żywności, to posiadanie przez niego orzeczenia lekarskiego dla celów sanitarno-epidemiologicznych będzie obowiązkowe.
Elementem badań na potrzeby sanitarno-epidemiologiczne są badania laboratoryjne, które przeprowadzają akredytowane laboratoria Państwowej Inspekcji Sanitarnej, Wojskowej Inspekcji Sanitarnej lub inne laboratoria, na podstawie umów zawieranych z tymi organami. Na ich podstawie lekarz podstawowej opieki zdrowotnej lub lekarz wykonujący zadania służby medycyny pracy wydaje orzeczenie lekarskie (art. 7 ust. 2 ustawy) o zdolności do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby na inne osoby albo o czasowych lub trwałych przeciwwskazaniach do wykonywania tego rodzaju prac.
Obecnie, ze względu na obowiązujący stan epidemii, wykonanie badań laboratoryjnych na potrzeby sanitarno-epidemiologiczne może być utrudnione. W związku z tym uzasadnione są pytania o to, czy można je czasowo zawiesić (tak, jak ma to miejsce na podstawie art. 12a ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 2 marca 2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19..., Dz. U. poz. 1842 z późn. zm., dalej specustawy w przypadku badań okresowych), a jeżeli tak, to w jakich okolicznościach jest to możliwe?
Odpowiedzi na nie udzielił Główny Inspektor Sanitarny za stronie internetowej www.gov.pl/web/gis. Jak w niej czytamy: "(...) Podmiot kierujący danym zakładem produkcji i/lub obrotu żywnością - jest obowiązany dokonywać bieżącej analizy czy jego pracownicy stwarzają zagrożenie zanieczyszczenia żywności i czy w związku z tym konieczne jest posiadanie przez nich orzeczenia lekarskiego dla celów sanitarno-epidemiologicznych oraz szczególnie dbać o przestrzeganie zasad higieny w ramach wdrożonej procedury opartej na zasadach systemu HACCP. Jeżeli pracodawca uzna, że orzeczenie jest konieczne, powinien skierować pracownika na badania sanitarno-epidemiologiczne w celu wydania orzeczenia lekarskiego. Taka analiza musi być udokumentowana w GHP (...)". Przy czym, zdaniem organu, ocena przeciwwskazań do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia lub choroby zakaźnej na inne osoby nie musi być oparta na wynikach badań laboratoryjnych - ich wynik nigdy nie był wyłączną podstawą do wydania orzeczenia lekarskiego. Ocenę taką można również oprzeć na innych elementach badania lekarskiego, w tym przede wszystkim na wywiadzie lekarskim w zakresie występowania u osoby badanej objawów chorobowych.
Ponadto w obecnym stanie epidemii może znaleźć zastosowanie przepis art. 31m ust. 3 specustawy, w myśl którego, jeżeli odrębne przepisy uzależniają wykonywanie określonych czynności lub uzyskanie określonych uprawnień w celu wykonania czynności zawodowych od posiadania odpowiedniego, niewynikającego z badań, o których mowa w art. 31m ust. 1 tej ustawy orzeczenia lekarskiego albo psychologicznego, orzeczenie takie powinno być wydane niezwłocznie, nie później niż do upływu 90. dnia od dnia odwołania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii.
GIS zastrzegł jednocześnie, że wskazane możliwości rozwiązania problemów powstałych w związku z trwającą epidemią, w zakresie braku możliwości zatrudniania nowych pracowników w zakładach produkujących żywność w związku z niemożnością przeprowadzania badań sanitarno-epidemiologicznych, powinny zostać przyjęte przez podmioty kierujące danym zakładem produkcji i/lub obrotu żywnością jedynie jako rozwiązania czasowe. Po tym dniu pracowników należy skierować na badania w celu niezwłocznego uzyskania orzeczenia lekarskiego dla celów sanitarno-epidemiologicznych o braku przeciwwskazań do wykonywania prac, przy wykonywaniu których istnieje możliwość przeniesienia zakażenia na inne osoby.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
