Wyższe grzywny za uchybienia skarbowe popełnione w 2025 r.

Wysokość grzywny grożącej za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe powiązana jest z obowiązującym w czasie ich popełnienia minimalnym wynagrodzeniem za pracę. Płaca ta wzrośnie od 1 stycznia 2025 r. do 4.666 zł. Maksymalna grzywna za dokonane w 2025 r. wykroczenie skarbowe będzie mogła wynieść 93.320 zł, a za przestępstwo skarbowe - prawie 45 mln zł. Uwzględnia się jednak sytuację życiową i majątkową sprawcy.

Ustawowy próg

Wzrost minimalnej pensji oznacza przesunięcie granicy między wykroczeniem skarbowym a przestępstwem skarbowym w przypadkach, gdy czyn zabroniony polega na uszczupleniu lub narażeniu na uszczuplenie należności publicznoprawnej (m.in. podatku).

Czyn zabroniony, którego społeczna szkodliwość jest znikoma, nie jest przestępstwem skarbowym lub wykroczeniem skarbowym.

Uszczuplenie to uszczerbek finansowy (w postaci kwoty pieniężnej) powstały w wyniku uchylenia się przez podatnika (płatnika) od uiszczenia całości lub części wymaganej należności. Narażenie na uszczuplenie polega na spowodowaniu konkretnego niebezpieczeństwa uszczerbku finansowego, tzn. że jego wystąpienie jest wysoce prawdopodobne, ale nie musi nastąpić. Przykładami takich uchybień są oszustwa podatkowe czy wyłudzenie zwrotu VAT.

O tym, czy dany przypadek zostanie uznany za przestępstwo skarbowe czy za wykroczenie skarbowe, decyduje kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej. Linię podziału wyznacza 5-krotność wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę w czasie popełnienia czynu zabronionego. Czyn, w wyniku którego kwota uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie należności publicznoprawnej nie przekracza tego limitu, jest wykroczeniem skarbowym. Czyn skutkujący wyższymi uszczupleniami stanowi przestępstwo skarbowe. Próg, na podstawie którego dokonuje się opisanego rozróżnienia, obecnie (od 1 lipca do 31 grudnia 2024 r.) wynosi 21.500 zł, a w 2025 r. będzie to 23.330 zł.

Stawka dzienna

Wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę, obowiązującego w czasie popełnienia czynu zabronionego, ma również wpływ na grzywny grożące za przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe.

Grzywna za przestępstwo skarbowe jest wymierzana w stawkach dziennych. Sąd, orzekając ją, określa liczbę stawek dziennych za popełniony czyn oraz wysokość jednej stawki. Najniższa liczba stawek przewidziana w Kodeksie karnym skarbowym wynosi 10, najwyższa - 720. Nie za każde przestępstwo skarbowe grozi 720 stawek dziennych. Są takie, za które można orzec najwyżej 240 stawek dziennych (np. za podanie nieprawdy w informacji podsumowującej) czy 180 stawek dziennych (np. za niewydanie kupującemu paragonu fiskalnego). Wyrokiem nakazowym może być przy tym wymierzona grzywna w granicach nieprzekraczających 200 stawek dziennych, chyba że Kodeks karny skarbowy przewiduje karę łagodniejszą. Górny limit kary grzywny możliwej do wymierzenia w wyroku nakazowym dotyczy nie tylko kar jednostkowych orzekanych w takim wyroku, lecz odnosi się także do kary łącznej grzywny.

Granice stawki dziennej grzywny za przestępstwo skarbowe zależą do kwoty minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w czasie popełnienia czynu zabronionego. W przypadku czynu ciągłego - tzn. gdy sprawca podejmuje dwa lub więcej zachowań w krótkich odstępach czasu w wykonaniu tego samego zamiaru lub z wykorzystaniem takiej samej sposobności - czas popełnienia czynu zabronionego wyznacza data ostatniego z podjętych przez sprawcę działań składających się na przestępstwo skarbowe kwalifikowane z art. 6 § 2 Kodeksu karnego skarbowego. Jeżeli nie można precyzyjnie określić punktu czasowego stanowiącego końcowy moment działania sprawcy, za czas popełnienia takiego przestępstwa skarbowego należy uznać ostatni dzień ostatniego miesiąca roku, do którego sprawca podejmował jednostkowe działania składające się na czyn ciągły (por. wyrok SN z dnia 28 czerwca 2012 r., sygn. akt III KK 397/11). Sąd, ustalając stawkę dzienną, uwzględnia również dochody sprawcy, jego warunki osobiste, sytuację rodzinną, stosunki majątkowe i możliwości zarobkowania. Okoliczności te bierze się pod uwagę według ich stanu w czasie orzekania kary, a nieistniejące w momencie popełnienia czynu zabronionego (por. wyrok SN z dnia 16 maja 2019 r., sygn. akt III KK 157/18).

Wykroczenie skarbowe

Grzywnę za wykroczenie skarbowe wymierza sąd w postępowaniu sądowym albo uprawniony urzędnik w trybie mandatowym. Wymiar grzywny zależy od wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w dacie popełnienia czynu zabronionego. Uwzględnia się przy tym sytuację życiową sprawcy: stosunki rodzinne, stan majątkowy, dochody, możliwości zarobkowania itp.

Sąd orzeka grzywnę w granicach od 1/10 do 20-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Oznacza to, że za wykroczenia skarbowe popełnione w 2025 r. będzie ona mogła wynieść od 466,60 zł do 93.320 zł. Wyrokiem nakazowym może być przy tym wymierzona grzywna w granicach nieprzekraczających 10-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Daje to kwotę do 46.660 zł w przypadku wykroczeń skarbowych dokonanych w 2025 r.

Mandaty karne wystawiają upoważnieni pracownicy w urzędach skarbowych oraz upoważnieni pracownicy i funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej wykonujący zadania w urzędach celno-skarbowych lub wykonujący zadania KAS w komórkach organizacyjnych urzędu obsługującego Ministra Finansów. Zastosowanie trybu mandatowego uzależnione jest od spełnienia kilku warunków. Osoba sprawcy i okoliczności popełnienia wykroczenia skarbowego nie mogą budzić wątpliwości. Nie zachodzi ponadto potrzeba nałożenia surowszej kary niż grzywna we wspomnianym wymiarze (tj. do 5-krotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę). Warunkiem ukarania sprawcy w trybie mandatowym jest jego zgoda na przyjęcie mandatu karnego. Jeżeli nie wyrazi takiej zgody, sprawa jest rozpoznawana na zasadach ogólnych, co w praktyce oznacza najczęściej skierowanie jej do sądu.

Postępowania mandatowego nie stosuje się w przypadkach wskazanych w art. 137 § 2 Kodeksu karnego skarbowego. Po pierwsze, jeśli w związku z wykroczeniem skarbowym nastąpiło uszczuplenie należności publicznoprawnej, chyba że do chwili przyjęcia mandatu karnego cała wymagalna kwota została uregulowana. Po drugie, gdy za wykroczenie skarbowe należałoby orzec przepadek przedmiotów. Po trzecie, gdy zachodzi zbieg przepisów, a czyn sprawcy wykroczenia skarbowego wyczerpuje zarazem znamiona przestępstwa skarbowego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2024 r. poz. 628 ze zm.)