Prokurent - specjalny pełnomocnik o szerokim umocowaniu - może być ustanowiony również w spółce jawnej. Zadaniem prokurenta jest udział w reprezentowaniu spółki. Dzięki ujawnieniu danych prokurenta w KRS i ustawowemu zakresowi umocowania taki pełnomocnik może okazać się dla wspólników dużą pomocą w kierowaniu spółką.
Prokurent to szczególny pełnomocnik przedsiębiorcy rejestrowego. W przypadku spółek handlowych informacja o prokurencie i rodzaju jego pełnomocnictwa (rodzaju prokury) jest ujawniona w KRS. Dzięki temu każdy kontrahent spółki i inny podmiot trzeci z łatwością mogą zweryfikować umocowanie prokurenta do działania w imieniu spółki. Prokura obejmuje umocowanie do czynności sądowych i pozasądowych związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa (art. 1091 Kodeksu cywilnego - Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.). Ten szeroki zakres umocowania umożliwia reprezentowanie spółki przez prokurenta przy wszelkich czynnościach, niezależnie od ich wartości czy charakteru. Szczególne wyjątki od tej reguły ustanawia art. 1093 K.c.
W roli prokurenta spółki może występować jej pracownik czy osoba zatrudniona na umowę cywilnoprawną. W przypadku spółki jawnej kontrowersje budzi udzielenie prokury jej wspólnikowi.
Powołanie prokurenta w spółce jawnej wymaga dwóch czynności. Wewnętrznej, jaką jest decyzja wspólników, i zewnętrznej, jaką jest skierowanie do prokurenta oświadczenia o udzieleniu prokury. Tej pierwszej czynności z zakresu prowadzenia spraw spółki - w postaci uchwały - powinni zgodnie dokonać wszyscy wspólnicy mający prawo prowadzenia spraw spółki. Z kolei odwołać prokurę może każdy wspólnik uprawniony do prowadzenia spraw spółki. Przy tym zasady te mają zastosowanie, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej (art. 37 i art. 41 K.s.h. - Dz. U. z 2024 r. poz. 18).
Druga czynność - zewnętrzna - powinna być dokonana z zachowaniem zasad reprezentacji spółki oraz zachowaniem formy pisemnej pod rygorem nieważności (art. 1092 § 1 K.c.). Oświadczenie o udzieleniu prokury może zatem podpisać nawet jeden wspólnik, jeśli w spółce obowiązuje kodeksowa zasada samodzielnej reprezentacji każdego ze wspólników. Jeżeli w umowie ustanowiono zasadę reprezentacji łącznej, to pod oświadczeniem powinno się podpisać dwóch wspólników czy ich większa liczba, jeśli to wynika z umowy spółki. Oświadczenie będzie stanowić podstawę wniosku o ujawnienie danych prokurenta w KRS.
Dopuszczalność udzielenia prokury samodzielnej jednemu ze wspólników spółki jawnej może budzić kontrowersje. To rozwiązanie, które może pojawiać się w spółkach, w których obowiązuje zasada reprezentacji łącznej co najmniej dwóch wspólników. Gdyby jeden z nich był prokurentem samodzielnym, to czynności mieszczące się w granicach prokury mógłby dokonywać bez udziału pozostałych wspólników niejako obchodząc umowne zasady reprezentacji.
Za dopuszczalnością powołania w opisanej sytuacji wspólnika na prokurenta może przemawiać stanowisko Sądu Najwyższego dopuszczające ustanawianie pełnomocnikiem spółki z o.o., w której obowiązuje zasada reprezentacji łącznej, jej członka zarządu. W uchwale z dnia 23 sierpnia 2006 r., sygn. akt III CZP 68/06, SN przyjął, że taki członek zarządu może być ustanowiony pełnomocnikiem do poszczególnych czynności. Z kolei w uchwale z dnia 24 kwietnia 2014 r., sygn. akt III CZP 17/14, SN zaakceptował ustanowienie członka zarządu pełnomocnikiem do dokonywania czynności określonego rodzaju. To o tyle istotne, że pełnomocnictwem rodzajowym i do poszczególnych czynności (inaczej niż ogólnym) można umocować do dokonywania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, czyli czynności istotnych. Dodatkowo w drugiej z wymienionych uchwał SN przywołał argument, że w przypadku spółki z o.o. z art. 205 § 3 K.s.h. wynika możliwość udzielenia prokury także członkowi zarządu.
Jak się więc wydaje, w spółce jawnej, w której obowiązuje zasada reprezentacji łącznej, wspólnik może zostać ustanowiony prokurentem samodzielnym. Kwestia ta będzie jednak badana przez sąd rejestrowy rozpoznający wniosek o wpis danych prokurenta. Wspólnik będący jednocześnie prokurentem powinien, składając oświadczenia w imieniu spółki, każdorazowo wskazywać, w jakim charakterze działa za spółkę - czy jako wspólnik czy jako prokurent.
Udzielenie prokury podlega wpisaniu do KRS. Uzyskanie wpisu nie jest warunkiem skuteczności jej udzielenia. W okresie oczekiwania na wpis prokurent może wykazywać swoje umocowanie, tak jak zwyczajny pełnomocnik, poprzez okazanie dokumentu obejmującego udzielenie prokury.
Wniosek o wpis prokury do KRS należy złożyć przez Portal Rejestrów Sądowych (https://prs.ms. gov.pl). Do wniosku trzeba dołączyć dokument udzielenia prokury, dowód uiszczenia opłaty skarbowej (17 zł), informację o adresie do doręczeń prokurenta i jego oświadczenie o zgodzie na powołanie (chyba że sam podpisuje się pod wnioskiem do sądu). Wniosek podlega opłacie w kwocie 350 zł.
W spółce jawnej założonej w trybie S24, której umowa spółki nie była zmieniana poza tym trybem, udzielenie prokury może nastąpić również w ramach S24.
|
Wykonywanie prokury Sposób wykonywania prokury zależy od jej rodzaju. Najczęściej spotyka się prokurę samodzielną (samoistną). Prokurent samoistny, wykonując czynności z zakresu reprezentacji, działa sam za spółkę. Rzadziej spotyka się prokurę łączną. W ramach prokury łącznej prokurent dla dokonania czynności w imieniu przedsiębiorcy musi współdziałać z inną osobą. Prokura łączna może być ustanawiana w różnych wariantach (art. 1094 § 1 i § 11 K.c.). W przypadku spółki jawnej może uprawniać prokurenta do działania:
Rodzaj prokury powinien wynikać z treści oświadczenia o jej udzieleniu. W razie udzielenia prokury łącznej dwóm lub kilku osobom, każda z nich jest prokurentem i każda wraz z określeniem rodzaju prokury powinna być wpisana do KRS. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
