Facebook

Jak szukać?»

Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Firma  »  Spółki  »   Właściwy czas na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Właściwy czas na złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości

Gazeta Podatkowa nr 81 (1643) z dnia 10.10.2019
Ewelina Mentel-Wyrzychowska

Władze spółki handlowej, która ma trudności finansowe, powinny sprawdzać, czy znalazła się ona w stanie niewypłacalności. Jeżeli tak, powinny w odpowiednim terminie złożyć w sądzie wniosek o ogłoszenie upadłości. W przypadku spółek kapitałowych członkowie zarządu muszą pamiętać, że złożenie wniosku musi nastąpić we właściwym czasie, jeśli nie chcą spłacać z własnej kieszeni długów spółki czy jej zaległości podatkowych/składkowych.

Obowiązek złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości ciąży w szczególności na dłużniku, a w przypadku spółek handlowych, także na każdym, kto na podstawie ustawy, umowy spółki lub statutu ma prawo do prowadzenia spraw spółki-dłużnika i do jego reprezentowania, samodzielnie lub łącznie z innymi osobami (art. 21 Prawa upadłościowego). Niedotrzymanie terminu na wnioskowanie o upadłość wiąże się z negatywnymi skutkami dla osób kierujących spółką kapitałową. Jednym z bardziej dotkliwych jest możliwość ponoszenia odpowiedzialności za długi cywilnoprawne (ewentualność ta dotyczy tylko członków zarządu spółki z o.o.) czy zaległości podatkowe spółki. Co istotne, członek zarządu może uwolnić się od odpowiedzialności za długi/zaległości podatkowe (składkowe), jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym czasie wdrożone zostało postępowanie restrukturyzacyjne na podstawie Prawa restrukturyzacyjnego (por. art. 299 § 2 K.s.h. - Dz. U. z 2019 r. poz. 505 ze zm. i art. 116 § 2 Ordynacji podatkowej - Dz. U. z 2019 r. poz. 900 ze zm.). Postępowanie restrukturyzacyjne może być prowadzone wobec dłużnika niewypłacalnego, ewentualnie "tylko" zagrożonego niewypłacalnością (art. 6 ust. 1 ustawy - Prawo restrukturyzacyjne, Dz. U. z 2019 r. poz. 243 ze zm.). Postępowanie restrukturyzacyjne wszczyna się, co do zasady, na wniosek restrukturyzacyjny złożony przez dłużnika, a zatem przez spółkę (art. 7art. 283 Prawa restrukturyzacyjnego).

Upadłość czy restrukturyzacja?

Jeśli w niewypłacalnej spółce zostanie podjęta decyzja o próbie restrukturyzacji, wówczas członkowie zarządu powinni rozważyć zasadność złożenia również wniosku o ogłoszenie upadłości. Jego złożenie jest istotne dla uniknięcia odpowiedzialności z art. 299 K.s.h. czy art. 116 Ordynacji podatkowej. Uwolnienie się od odpowiedzialności za długi spółki (zaległości podatkowe/składkowe) zależy bowiem od terminowego wniesienia wniosku o ogłoszenie upadłości. Skutek ten daje także wdrożenie postępowania restrukturyzacyjnego w odpowiednim momencie. Jednak w jego przypadku istotna jest chwila podjęcia decyzji przez sąd, a rozpoznanie wniosku restrukturyzacyjnego (ewentualnie o zatwierdzenie układu) może trwać dłużej niż 30 dni, w ciągu których jest czas na terminowe złożenie wniosku o ogłoszenie upadłości. Zachowanie tego ustawowego terminu wynikającego z Prawa upadłościowego pozwala na uniknięcie odpowiedzialności. Natomiast jego przekroczenie, o ile nie przekreśla możliwości zaspokojenia wierzycieli, może być oceniane przez pryzmat pojęcia "właściwego czasu", o którym mowa w art. 299 § 2 K.s.h., czy art. 116 § 1 pkt 1 lit. a) Ordynacji podatkowej.

Właściwy czas na złożenie wniosku

Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 28 listopada 2018 r., sygn. akt II UK 365/17, w kontekście regulacji z Ordynacji podatkowej uznał, że można zgodzić się z argumentacją, że przepisy upadłościowe nie działają wprost. Podkreślił jednak, że nie oznacza to, że są bez znaczenia. SN wskazał, że "właściwy czas" nie może być rozumiany jako wielokrotne przekroczenie terminu wskazanego w prawie upadłościowym do zgłoszenia wniosku o upadłość. SN wyjaśnił, że szczególną podstawę odpowiedzialności za składki wprowadzono nie po to, aby termin zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości upływał znacznie później niż termin, w którym przedsiębiorca lub jego reprezentant powinni zgłosić wniosek o upadłość, od zaprzestania płacenia długów. "Właściwy czas" ogłoszenia upadłości oznacza, że nie jest to moment, gdy sytuacja majątkowa dłużnika wystarcza na zaspokojenie wierzytelności uprzywilejowanych tylko w znikomej części. Przyjmuje się zasadniczo, że jest to czas, w którym ogłoszenie upadłości zapewni równomierne, choćby częściowe zaspokojenie wszystkich wierzycieli, czyli bez zaspokojenia jednych wierzycieli kosztem innych.

Z kolei w wyroku z dnia 15 marca 2018 r., sygn. akt III CSK 398/16, Sąd Najwyższy definiował pojęcie "właściwego czasu" na gruncie art. 299 K.s.h. SN wskazał, że w jego judykaturze dominuje pogląd, że chociaż określenie "właściwy czas" do zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości w rozumieniu art. 299 § 2 K.s.h. powinno być interpretowane z uwzględnieniem przepisów zawartych w prawie upadłościowym, to jednak nie można - dla celów jego wykładni - przenosić na grunt art. 299 § 2 K.s.h. wymagania, aby dochowany został termin określony w art. 21 ust. 1 Prawa upadłościowego. Właściwy czas w rozumieniu art. 299 § 2 K.s.h. oznacza w związku z tym taki moment, w którym wprawdzie wszystkich wierzycieli nie da się już zaspokoić, ale istnieje jeszcze majątek spółki pozwalający na co najmniej częściowe zaspokojenie jej wierzycieli w postępowaniu upadłościowym.

Za "właściwy czas" w rozumieniu art. 299 § 2 K.s.h. nie może być uznany moment, gdy spółka jest już bankrutem. Badając, kiedy zaistniały przesłanki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, nie należy kierować się przy tym subiektywnym przekonaniem o spodziewanej, przyszłej sytuacji finansowej spółki, lecz kryteriami obiektywnymi dotyczącymi rzeczywistej sytuacji finansowej spółki (wyrok SA w Krakowie z dnia 28 grudnia 2016 r., sygn. akt I ACa 1068/16).

Objęcie funkcji w niewypłacalnej spółce

O obowiązku złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości muszą pamiętać także te osoby, które obejmują funkcję członka zarządu w niewypłacalnej spółce. Sąd Najwyższy w uchwale z dnia 1 grudnia 2017 r., sygn. akt III CZP 65/17, potwierdził, że samo objęcie funkcji członka zarządu w niewypłacalnej spółce z o.o. nie oznacza automatycznego ponoszenia odpowiedzialności za jej długi, gdyż można się z tej odpowiedzialności zwolnić, zgłaszając wniosek o ogłoszenie upadłości spółki we właściwym czasie, liczonym od chwili objęcia funkcji członka zarządu. SN przesądził tym samym, że osoba obejmująca funkcję członka zarządu w spółce niewypłacalnej ma obowiązek zgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości bez względu na stan majątku spółki, a więc nawet wtedy, gdy zgłoszony przez niego wniosek o ogłoszenie upadłości spółki zostałby oddalony na tej podstawie, że majątek spółki nie wystarczyłby na zaspokojenie kosztów postępowania upadłościowego lub wystarczyłby jedynie na zaspokojenie tych kosztów.

Zbliżone stanowisko w kwestii zasad odpowiedzialności członka zarządu na gruncie art. 116 Ordynacji podatkowej, jak to przedstawione na przykładzie art. 299 K.s.h., prezentowane jest w orzecznictwie NSA (por. np. wyrok z dnia 11 maja 2017 r., sygn. akt II FSK 312/17).

Przesłanki niewypłacalności i decyzje sądu

Upadłość ogłasza się wobec dłużnika, który stał się niewypłacalny w rozumieniu art. 11 ustawy - Prawo upadłościowe (dalej jako P.u.). Reguluje on dwie przesłanki niewypałacalności, pierwsza to utrata płynności finansowej (zob. art. 11 ust. 1-1a P.u.), a druga nadmierne zadłużenie (art. 11 ust. 2-5 P.u.). Obie przesłanki odnoszą się do wszystkich spółek handlowych, a druga przesłanka nie dotyczy handlowych spółek osobowych, o których mowa w art. 11 ust. 7 P.u.

Z jednej strony sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli nie ma zagrożenia utraty przez dłużnika zdolności do wykonywania jego wymagalnych zobowiązań pieniężnych w niedługim czasie (art. 11 ust. 6 P.u.). Co istotne, to sąd jest władny wysnuć taki wniosek, a nie sam dłużnik. Z drugiej strony Sąd zobowiązany jest oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości, jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania lub wystarcza jedynie na zaspokojenie tych kosztów. Natomiast jeśli majątek jest nadmiernie obciążony, sąd może oddalić wniosek o ogłoszenie upadłości (zob. art. 13 ust. 1 i 2 P.u.).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 28.02.2003 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 2019 r. poz. 498)

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Spółki - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.