Aktywa są to kontrolowane przez jednostkę zasoby majątkowe o wiarygodnie określonej wartości, powstałe w wyniku przeszłych zdarzeń, które spowodują w przyszłości wpływ do jednostki korzyści ekonomicznych. Składniki majątku nie spełniają definicji aktywów, gdy nastąpiło ich zużycie, zniszczenie lub utrata przydatności. Wówczas powinny figurować w ewidencji bilansowej jednostki. Ich likwidacja oznacza wycofanie z użytkowania. Podstawą dokonania zapisów księgowych są dokumenty sporządzone na okoliczność podjęcia decyzji o likwidacji składników majątku, zatwierdzone przez kierownika jednostki.
Wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji bilansowej
Środek trwały, który został postawiony w stan likwidacji, powinien być usunięty z ewidencji bilansowej. Podstawą dokonania zapisów księgowych jest dowód "LT - Likwidacja środka trwałego". Wzór tego dowodu można znaleźć na stronie internetowej naszego Wydawnictwa (www.gofin.pl) w dziale "Wzory druków i umów". Jeżeli fizyczne unicestwienie środka trwałego polegające na jego rozbiórce, demontażu, złomowaniu nastąpi po pewnym czasie od dnia podjęcia decyzji o jego likwidacji, taki środek trwały obejmuje się ewidencją pozabilansową. Gdy likwidowany środek trwały nie jest w pełni umorzony, to jego nieumorzoną wartość (wartość księgową netto) należy zaliczyć do pozostałych kosztów operacyjnych. Likwidacja stanowi bowiem zdarzenie pośrednio związane z działalnością operacyjną jednostki (art. 3 ust. 1 pkt 32 ustawy o rachunkowości).
Ewidencja w księgach rachunkowych operacji dotyczących tego zdarzenia przebiegać może zapisami:
1. LT - wyksięgowanie środka trwałego z ewidencji bilansowej:
a) gdy środek trwały jest umorzony
- Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych",
- Ma konto 01 "Środki trwałe",
b) gdy środek trwały nie jest umorzony
• kwota dotychczas dokonanych odpisów amortyzacyjnych
- Wn konto 07-1 "Odpisy umorzeniowe środków trwałych",
- Ma konto 01 "Środki trwałe",
• nadwyżka wartości początkowej nad kwotą dotychczas dokonanych odpisów
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 01 "Środki trwałe".
2. PK - ujęcie środka trwałego w ewidencji pozabilansowej w wartości początkowej (zapis jednostronny):
- Wn konto 09 "Środki trwałe w likwidacji".
Koszty fizycznej likwidacji środka trwałego
Jeżeli w związku z budową nowego środka trwałego konieczna jest likwidacja niezamortyzowanego budynku, to jego nieumorzonej wartości początkowej nie zalicza się na zwiększenie kosztu wytworzenia budowanego obiektu. Zatem niezamortyzowanej wartości początkowej budynku likwidowanego w związku z budową nowego obiektu nie należy ujmować na koncie 08 "Środki trwałe w budowie".
Koszty poniesione w związku z fizyczną likwidacją środka trwałego, takie jak wyburzenie, rozbiórka, uporządkowanie terenu, zalicza się do pozostałych kosztów operacyjnych. Na podstawie dowodów dokumentujących ich poniesienie (np. faktur) ujmuje się je zapisem:
a) wartość netto
- Wn konto 30 "Rozliczenie zakupu",
b) VAT naliczony - jeżeli podlega odliczeniu
- Wn konto 22-2 "VAT naliczony i jego rozliczenie",
c) wartość brutto
- Ma konto 24 "Pozostałe rozrachunki",
d) rozliczenie kosztów
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 30 "Rozliczenie zakupu".
Likwidacja środka trwałego może być także wykonana własnymi siłami. Jeśli jednostka prowadzi ewidencję kosztów według rodzajów (na kontach zespołu 4) oraz równolegle prowadzi ewidencję kosztów według funkcji (na kontach zespołu 5), to w przypadku sporządzania rachunku zysków i strat w wersji porównawczej wartość prac wykonanych przez własne komórki wskazane jest ujmować w księgach rachunkowych za pośrednictwem kont 79-0 "Obroty wewnętrzne" oraz 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych".
Przykładowo, ewidencja wynagrodzeń pracowników zatrudnionych przy likwidacji środka trwałego (rozbiórce czy porządkowaniu terenu) oraz narzutów na te wynagrodzenia w takim przypadku będzie mogła przebiegać zapisami:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 79-0 "Obroty wewnętrzne"
oraz równolegle
- Wn konto 79-1 "Koszty obrotów wewnętrznych",
- Ma konto 53 "Koszty działalności pomocniczej".
Koszty fizycznej likwidacji budynku w związku z budową na jego miejscu nowego obiektu ujmuje się na koncie 08 "Środki trwałe w budowie".
Jeżeli przyczyną likwidacji środka trwałego jest zdarzenie losowe (np. pożar, powódź), wówczas nieumorzoną wartość środka trwałego oraz inne koszty poniesione w związku z jego likwidacją zalicza się do strat nadzwyczajnych i ujmuje w księgach rachunkowych na koncie 77-1 "Straty nadzwyczajne".
Po zakończonej likwidacji należy wyksięgować środek trwały z ewidencji pozabilansowej zapisem jednostronnym:
- Ma konto 09 "Środki trwałe w likwidacji".
Podstawą dokonania tego zapisu może być protokół sporządzony przez komisję likwidacyjną oraz zatwierdzony przez kierownika jednostki. Z treści tego protokołu powinno wynikać jednoznacznie, że likwidacja środka trwałego została zakończona.
Odzyski z likwidacji i ich sprzedaż
Wartość odzyskanych materiałów z likwidacji środków trwałych (np. złomu) zalicza się do pozostałych przychodów operacyjnych. Pod datą przyjęcia ich na stan magazynowy ujmuje się je zapisem:
- Wn konto 31 "Materiały",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
W momencie wydania z magazynu materiałów pochodzących z odzysku w związku z ich sprzedażą, ich wartość odnosi się do pozostałych kosztów operacyjnych, zapisem:
- Wn konto 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne",
- Ma konto 31 "Materiały".
Uzyskany przychód ze sprzedaży materiałów odzyskanych z likwidacji środków trwałych zazwyczaj nie stanowi podstawowej działalności operacyjnej jednostki. Ujmuje się go zapisem:
- Wn konto 20 "Rozrachunki z odbiorcami",
- Ma konto 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
|
Przykład 1 Założenia
Dekretacja
Księgowania  Ewidencja pozabilansowa  Przykład 2 Założenia
Księgowania  |
||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 29.09.1994 r. o rachunkowości (Dz. U. z 2013 r. poz. 330 ze zm.)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
