Wycena lokaty na dzień bilansowy oraz jej rozliczenie

W świetle prawa bilansowego lokaty to aktywa finansowe zaliczane do inwestycji. W zależności od terminu ich wymagalności wykazuje się je w bilansie w aktywach trwałych - jako inne długoterminowe aktywa finansowe lub w aktywach obrotowych - jako inne krótkoterminowe aktywa finansowe albo inne środki pieniężne.

Jednostka sporządzająca bilans według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości lokaty terminowe środków pieniężnych w banku, założone na okres:

1) dłuższy niż 12 miesięcy, wykazuje w pozycji A.IV.3 lit. a) lub A.IV.3 lit. b) albo A.IV.3 lit. c), jako inne długoterminowe aktywa finansowe,

2) powyżej 3 miesięcy do 12 miesięcy, wykazuje w pozycji B.III.1 lit. a) lub B.III.1 lit. b), jako inne krótkoterminowe aktywa finansowe,

3) do 3 miesięcy, wykazuje w pozycji B.III.1 lit. c), jako inne środki pieniężne.

Stosownie do art. 28 ust. 1 pkt 10 ustawy o rachunkowości, lokaty terminowe wycenia się nie rzadziej niż na dzień bilansowy w wartości nominalnej powiększonej o ewentualnie przypisane przez bank odsetki oraz odsetki nienotyfikowane za okres do dnia bilansowego naliczone we własnym zakresie.

Uwzględnienia w tym przypadku wymaga bilansowa zasada memoriału określona w art. 6 ust. 1 ustawy o rachunkowości. W myśl tego przepisu, w księgach rachunkowych jednostki należy ująć wszystkie osiągnięte, przypadające na jej rzecz przychody i obciążające ją koszty związane z tymi przychodami dotyczące danego roku obrotowego, niezależnie od terminu ich zapłaty.

Jeśli więc umowny okres zamknięcia lokaty oraz moment dopisania odsetek następuje po dniu bilansowym, to dokonując wyceny bilansowej lokaty należy we własnym zakresie ustalić i zaksięgować tę część odsetek, która na dzień bilansowy nie jest jeszcze należna, ale dotyczy danego roku obrotowego. Odsetki te ujmuje się w księgach rachunkowych po stronie Wn konta 65-1 "Inne rozliczenia międzyokresowe", w korespondencji ze stroną Ma konta 75-0 "Przychody finansowe". Możliwe jest również ujęcie ww. odsetek po stronie Wn konta 14 "Krótkoterminowe aktywa finansowe", w korespondencji ze stroną Ma konta 75-0. Sposób ewidencji odsetek od lokat, które nie są wymagalne na dzień bilansowy powinien wynikać z polityki rachunkowości jednostki.

Odsetki od lokat terminowych ustalone do dnia bilansowego, które nie stanowią jeszcze należności jednostki, wykazuje się w aktywach bilansu łącznie z lokatą, odpowiednio w pozycjach, do których zakwalifikowano lokatę, niezależnie od sposobu ujęcia tych odsetek w księgach (tj. na koncie 65-1 lub koncie 14). W przypadku przedstawionym w pytaniu mamy do czynienia z lokatą krótkoterminową założoną na okres 3 miesięcy, którą należy wykazać w pozycji B.III.1 lit. c), jako inne środki pieniężne.

Przykład

I. Założenia:

1. Spółka z o.o. posiadała wolne środki, w związku z czym 15 grudnia 2024 r. założyła 3-miesięczną lokatę bankową w kwocie: 300.000 zł, oprocentowaną 6% w skali roku. Na dzień bilansowy jednostka naliczyła odsetki od tej lokaty, przypadające na 2024 r. w kwocie: 750 zł.
2. Zgodnie z polityką rachunkowości spółki, odsetki od lokat terminowych ustalone do dnia bilansowego, które nie stanowią jeszcze należności, ujmuje się na koncie 65-1 "Inne rozliczenia międzyokresowe". Roczne sprawozdanie finansowe sporządza się według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, a nienotyfikowane przez bank odsetki od krótkoterminowych lokat bankowych, założonych na okres do 3 miesięcy, prezentuje się razem z tymi lokatami w pozycji B.III.1 lit. c) aktywów bilansu.

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

IV. Prezentacja lokaty wraz z odsetkami w bilansie:

Fragment bilansu sporządzonego na 31 grudnia 2024 r.

Zwracamy uwagę, że w literaturze przedmiotu można również spotkać się z innym sposobem prezentacji odsetek naliczonych we własnym zakresie i ujętych na koncie 65-1. Odsetki te można wykazywać w aktywach bilansu sporządzanego według załącznika nr 1 do ustawy o rachunkowości, w pozycji B.IV. "Krótkoterminowe rozliczenia międzyokresowe". Decyzję w kwestii prezentacji w bilansie odsetek od lokat terminowych powinien podjąć kierownik jednostki, a dokonany wybór opisać w zasadach (polityce) rachunkowości.

W następnym roku obrotowym, w dacie dopisania przez bank odsetek od stanu środków pieniężnych zgromadzonych na rachunku lokaty terminowej, jednostka może wystornować zapis dokonany na poprzedni dzień bilansowy, najlepiej stornem czerwonym. Następnie zaliczy do przychodów finansowych całą kwotę odsetek dopisanych przez bank za okres trwania lokaty. Rozliczenie takie przedstawia przykład liczbowy.

Przykład

I. Założenia:

1. Na dzień likwidacji lokaty bank doliczył spółce z o.o. odsetki do środków zgromadzonych na rachunku lokaty w wysokości: 2.850 zł. Wartość lokaty w chwili założenia, tj. w grudniu 2024 r., wynosiła: 500.000 zł, a odsetki naliczone przez spółkę na dzień bilansowy wynosiły: 1.500 zł.
2. Zgodnie z polityką rachunkowości spółki, odsetki od lokat terminowych ustalone do dnia bilansowego, które nie stanowią jeszcze należności, ujmuje się na koncie 65-1 "Inne rozliczenia międzyokresowe".

II. Dekretacja:

III. Księgowania:

Jednostka może również kwotę odsetek do wysokości ustalonej na dzień bilansowy rozliczyć z kontem 65-1, a na koncie przychodów finansowych, tj. 75-0, zaksięgować tylko różnicę pomiędzy odsetkami naliczonymi przez bank a odsetkami zarachowanymi na dzień bilansowy. Taki sposób rozliczenia przedstawia przykład liczbowy.

Przykład

I. Założenia:

1. Na podstawie danych z poprzedniego przykładu, przy założeniu, że spółka z o.o. rozlicza kwotę odsetek od lokat do wysokości ustalonej na dzień bilansowy z kontem 65-1, a na przychody finansowe odnosi różnicę pomiędzy odsetkami naliczonymi przez bank a odsetkami zarachowanymi na dzień bilansowy.

II. Dekretacja:

III. Księgowania: