Ewidencja otrzymanych zaliczek na poczet zysku spółki - odpowiedzi Min. Fin. na pytania naszego Wydawnictwa

W przypadku spółek kapitałowych umowa bądź statut spółki może upoważnić zarząd do wypłaty wspólnikom lub akcjonariuszom zaliczki na poczet przewidywanej dywidendy za dany rok obrotowy (por. art. 194, art. 195 § 1, art. 300¹⁷ § 1, art. 349 § 1 i 2 K.s.h.). Jednak w przypadku gdy w danym roku obrotowym zaliczka na poczet przewidywanej dywidendy została wypłacona wspólnikom spółki z o.o. lub akcjonariuszom prostej spółki akcyjnej, a spółka odnotowała stratę albo osiągnęła zysk w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek, wspólnicy lub akcjonariusze zwracają zaliczki w:

1) całości - w przypadku odnotowania straty albo

2) części odpowiadającej wysokości przekraczającej zysk przypadający wspólnikowi za dany rok obrotowy - w przypadku osiągnięcia zysku w wysokości mniejszej od wypłaconych zaliczek na poczet przewidywanej dywidendy.

Natomiast w spółce akcyjnej, na podstawie art. 350 § 1 K.s.h., akcjonariusze, którzy wbrew przepisom prawa albo postanowieniom statutu otrzymali jakiekolwiek świadczenia od spółki, obowiązani są do ich zwrotu. Wyjątek stanowi przypadek otrzymania przez akcjonariusza w dobrej wierze udziału w zysku. Członkowie zarządu lub rady nadzorczej, którzy ponoszą odpowiedzialność za dokonanie nienależnych świadczeń, odpowiadają za ich zwrot solidarnie z odbiorcą świadczenia.

Z kolei w przypadku spółek osobowych, np. spółki komandytowej, Kodeks spółek handlowych nie reguluje bezpośrednio kwestii wypłat zaliczek na poczet zysku, ani takich wypłat nie zabrania - co w połączeniu z uprawnieniami wspólników wynikającymi z Kodeksu spółek handlowych oraz ze stosownych zapisów umowy spółki albo zgody wspólników stwarza możliwość ich wypłaty. Od 1 stycznia 2021 r. bądź od 1 maja 2021 r., na podstawie art. 5 pkt 21 updop, spółki komandytowe stały się podatnikami CIT. W efekcie zmienił się sposób ich opodatkowania, który obecnie przebiega na poziomie spółki oraz na poziomie wspólników (przy podziale zysków). Zgodnie ze stanowiskiem organów podatkowych zobowiązanie podatkowe u wspólników spółki komandytowej powstaje również w momencie wypłaty zaliczki na poczet udziału w zysku spółki. W związku z licznymi pytaniami Czytelników w kwestii ujęcia w księgach rachunkowych otrzymanej zaliczki na poczet udziału w zysku spółki zwróciliśmy się do Ministerstwa Finansów z prośbą o zajęcie stanowiska czy wpływ zaliczki ująć jako przychód finansowy (Ma konto 75-0), czy jako pozostałe rozrachunki (Ma konto 24)?

W piśmie z 9 listopada 2023 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa, Ministerstwo Finansów wskazało, iż:

"(...) zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowości, przez przychody rozumie się uprawdopodobnione powstanie w okresie sprawozdawczym korzyści ekonomicznych, o wiarygodnie określonej wartości, w formie zwiększenia wartości aktywów albo zmniejszenia wartości zobowiązań, które doprowadzą do wzrostu kapitału własnego lub zmniejszenia jego niedoboru w inny sposób, niż wniesienie środków przez udziałowców lub właścicieli.

W związku z powyższym otrzymana przez komplementariusza w spółce komandytowej zaliczka na poczet udziału w zysku, jeżeli ma charakter tymczasowy i może na podstawie odrębnych obowiązujących komplementariusza regulacji podlegać zwrotowi, powinna zostać ujęta jako zobowiązanie (np. do czasu zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz podjęcia uchwały o sposobie udziału w zysku należnego poszczególnym wspólnikom). W księgach rachunkowych zostanie uznana za przychód finansowy dopiero wtedy, gdy na mocy obowiązujących komplementariusza regulacji nie może podlegać zwrotowi".

Z przedstawionych wyżej wyjaśnień wynika, iż otrzymana zaliczka zostanie uznana za przychód finansowy dopiero wtedy, gdy na mocy obowiązujących komplementariusza regulacji nie może podlegać zwrotowi. Zwróciliśmy się więc do Ministerstwa Finansów z prośbą o wskazanie, o jakie regulacje w takim przypadku może chodzić, oraz o wyjaśnienie, czy zaliczki na poczet dywidendy, otrzymane np. od spółki z o.o. przez jej udziałowców będących innymi spółkami z o.o., powinny być ujmowane na koncie rozrachunkowym, zamiast stanowić przychód finansowy.

W piśmie z 27 listopada 2023 r., będącym odpowiedzią na pytanie naszego Wydawnictwa, Ministerstwo Finansów wskazało, iż:

"(...) użyte w poprzedniej odpowiedzi Ministerstwa Finansów wyrażenie "na podstawie odrębnych obowiązujących komplementariusza regulacji" miało na celu zwrócenie uwagi na wszelkie regulacje, na podstawie których komplementariusz byłby zobligowany do ewentualnego zwrotu pobranych zaliczek, np. na podstawie ustaleń umownych.

Do otrzymanych przez spółkę z o.o. zaliczek ma poczet dywidendy również ma zastosowanie generalna zasada wynikająca z art. 3 ust. 1 pkt 30 ustawy o rachunkowości i ujęcie ich w księgach rachunkowych jako przychody finansowe może mieć miejsce w przypadku, gdy ich otrzymanie jest uprawdopodobnione, a zatem nie mogą podlegać zwrotowi na podstawie stosownych regulacji, np. przepisów kodeksu spółek handlowych".

Na podstawie wyjaśnień resortu finansów można stwierdzić, że w przypadku gdy zaliczki otrzymane na poczet dywidendy (udziału w zysku) mają charakter tymczasowy (tzn. podlegają zwrotowi), traktuje się je jako zobowiązanie. W związku z tym - do czasu zatwierdzenia sprawozdania finansowego oraz podjęcia uchwały o sposobie podziału zysku i ustaleniu wysokości dywidendy (udziału w zysku) należnej poszczególnym udziałowcom, akcjonariuszom lub wspólnikom - zaliczkę ujmuje się na koncie rozrachunkowym, zapisem po stronie Wn konta 13-0, w korespondencji ze stroną Ma konta 24. Na konto przychodów finansowych - zapisem po stronie Wn konta 24, w korespondencji ze stroną Ma konta 75-0 - przenosi się zaliczkę pod datą podjęcia uchwały o podziale zysku, do wysokości kwoty należnej z tytułu dywidendy (udziału w zysku).