Zawieszenie działalności przez jednostkę prowadzącą księgi rachunkowe

Zagadnienia związane z zawieszeniem działalności gospodarczej reguluje ustawa z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz. U. z 2021 r. poz. 162 ze zm.). Na zasadach określonych w tej ustawie wykonywanie działalności gospodarczej może zawiesić przedsiębiorca niezatrudniający pracowników. Z możliwości zawieszenia działalności może skorzystać również przedsiębiorca zatrudniający wyłącznie pracowników przebywających na urlopie macierzyńskim, urlopie na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopie wychowawczym lub urlopie rodzicielskim niełączących korzystania z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcy udzielającego tego urlopu (por. art. 22 ust. 1-2 Prawa przedsiębiorców). Przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik spółki cywilnej oraz poza tą spółką może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej z tych form. Ponadto przedsiębiorca wykonujący działalność gospodarczą jako wspólnik w więcej niż jednej spółce cywilnej może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej w jednej lub kilku takich spółkach. Przy czym w przypadku wykonywania działalności gospodarczej w spółce cywilnej zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej jest skuteczne pod warunkiem jej zawieszenia przez wszystkich wspólników (por. art. 22 ust. 3-5 Prawa przedsiębiorców).

W świetle art. 24 ust. 1 Prawa przedsiębiorców zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej oraz wznowienie wykonywania działalności gospodarczej następują na wniosek przedsiębiorcy, chyba że przepis odrębny stanowi inaczej.

Przedsiębiorca wpisany do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEiDG) może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas nieokreślony albo określony, nie krótszy jednak niż 30 dni. Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w przypadku przedsiębiorcy wpisanego do CEiDG, rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej i trwa do dnia wskazanego w tym wniosku albo we wniosku o wznowienie wykonywania działalności gospodarczej albo do dnia ustanowienia zarządu sukcesyjnego (por. art. 23 ust. 1 i art. 24 ust. 2 ww. ustawy).

Z kolei przedsiębiorca wpisany do rejestru przedsiębiorców Krajowego Rejestru Sądowego (KRS) może zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na okres od 30 dni do 24 miesięcy. Okres zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, w przypadku przedsiębiorcy wpisanego do rejestru przedsiębiorców KRS, rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku, i trwa do dnia wskazanego we wniosku o wpis informacji o wznowieniu wykonywania działalności gospodarczej, który nie może być wcześniejszy niż dzień złożenia wniosku (por. art. 23 ust. 2 i art. 24 ust. 3 ww. ustawy).

Podkreślić należy, że wpisy do rejestru KRS informacji zarówno o zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej, jak i o jej wznowieniu mają charakter konstytutywny, ponieważ ustawodawca wiąże skutek w postaci zawieszenia lub wznowienia wykonywania działalności gospodarczej z zamieszczeniem wpisu. Potwierdzeniem tego może być postanowienie Sądu Okręgowego w Bydgoszczy z 13 czerwca 2014 r., sygn. akt VIII Gz 49/14, z którego wynika, iż:

"(...) Zawieszenie działalności gospodarczej nie jest okolicznością faktyczną, lecz zdarzeniem prawnym i uzależnione jest od wpisu do KRS. Skoro zatem przedmiotowa spółka nie złożyła wniosku o dokonanie wpisu w tym zakresie, uznać należało, że wykonywanie przez nią działalności gospodarczej nie zostało zawieszone (...)".

Stosownie do art. 25 Prawa przedsiębiorców, w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie może wykonywać działalności gospodarczej i osiągać bieżących przychodów z tej działalności. Może on jednak wykonywać wszelkie czynności niezbędne do zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów, przyjmować należności (powstałe przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej), zbywać własne środki trwałe i wyposażenie, osiągać przychody finansowe (także z działalności prowadzonej przed datą zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej), zostać poddany kontroli (na zasadach przewidzianych dla przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą), a także powołać albo odwołać zarządcę sukcesyjnego (o którym mowa w ustawie o zarządzie sukcesyjnym przedsiębiorstwem osoby fizycznej i innych ułatwieniach związanych z sukcesją przedsiębiorstw). Ponadto przedsiębiorca w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej jest obowiązany regulować zobowiązania (powstałe przed datą zawieszenia), ma prawo albo obowiązek uczestniczyć w postępowaniach sądowych, postępowaniach podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością gospodarczą wykonywaną przed datą zawieszenia, a także wykonywać wszelkie obowiązki nakazane przepisami prawa.

W trakcie zawieszenia działalności gospodarczej nie trzeba płacić składek ZUS, zaliczek na podatek dochodowy, czy też składać deklaracji VAT, jeśli nie dokonuje się w tym czasie transakcji opodatkowanych VAT. Jednak należy sporządzać roczne zeznanie podatkowe i sprawozdania finansowe (w przypadku jednostek prowadzących księgi rachunkowe).

Zasady prowadzenia ksiąg rachunkowych i sporządzania sprawozdania finansowego określają przepisy ustawy o rachunkowości. Generalnie sprawozdanie finansowe sporządza się na dzień zamknięcia ksiąg rachunkowych, określony w art. 12 ust. 2 ustawy o rachunkowości, czyli m.in. na dzień kończący rok obrotowy. Ostateczne zamknięcie ksiąg rachunkowych w jednostkach kontynuujących działalność powinno nastąpić najpóźniej w ciągu 15 dni od daty zatwierdzenia sprawozdania finansowego za rok obrotowy (por. art. 12 ust. 4 ww. ustawy).

W art. 12 ust. 3b ustawa o rachunkowości zawiera uproszczenie polegające na tym, że można nie zamykać ksiąg rachunkowych za rok obrotowy, w którym działalność jednostki przez cały czas pozostawała zawieszona, chyba że jednostka dokonuje odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych lub występują inne zdarzenia wywołujące skutki o charakterze majątkowym lub finansowym. Powyższego uproszczenia nie stosuje się jednak do emitentów papierów wartościowych zamierzających ubiegać się o dopuszczenie lub ubiegających się o dopuszczenie do obrotu na rynku regulowanym w państwie należącym do Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz emitentów papierów wartościowych dopuszczonych do obrotu na tym rynku (por. art. 12 ust. 3c ww. ustawy).

Oznacza to, że w okresie zawieszenia działalności gospodarczej jednostka może być zwolniona z obowiązków związanych z rachunkowością, czyli z prowadzenia ksiąg rachunkowych, sporządzania i składania sprawozdania finansowego w sądzie rejestrowym oraz sporządzania i składania sprawozdania z działalności. W przypadku jednak wystąpienia zdarzeń o charakterze majątkowym lub finansowym jest ona zobowiązana do ujawnienia tych zdarzeń w księgach rachunkowych, co wywołuje obowiązki związane z zamknięciem roku obrotowego.

Warto podkreślić, iż uproszczenie, o którym mowa w art. 12 ust. 3b ustawy o rachunkowości, dotyczy tylko pełnego roku obrotowego, w którym trwa stan zawieszenia.

Jeśli działalność pozostaje zawieszona przez cały rok obrotowy i w tym roku obrotowym jednostka nie dokonuje odpisów amortyzacyjnych lub umorzeniowych oraz nie ponosi żadnych opłat (np. za energię elektryczną, czynsz najmu, telefony, prowadzenie rachunku bankowego), a także nie osiąga przychodów w postaci odsetek lub innych, to może ona, na podstawie art. 12 ust. 3b ustawy o rachunkowości, nie zamykać ksiąg rachunkowych za ten rok obrotowy i nie sporządzać sprawozdania finansowego. Należy zaznaczyć, że sprawozdanie finansowe jednostki po wznowieniu przez nią działalności gospodarczej będzie obejmować również okres, w którym działalność była zawieszona.

W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej środki trwałe powinny dla celów rachunkowości podlegać amortyzacji według ogólnych zasad, tj. drogą systematycznego, planowego rozłożenia ich wartości początkowej na ustalony okres amortyzacji. Stosownie do art. 31 ust. 2 ustawy o rachunkowości, od środków trwałych dokonuje się odpisów amortyzacyjnych nie tylko ze względu na to, że tracą swoją wartość w wyniku ich używania, ale również na skutek upływu czasu. Jeżeli zatem jednostka posiada w ewidencji księgowej niezamortyzowane środki trwałe, to nie będzie mogła skorzystać z uproszczenia, o którym mowa w art. 12 ust. 3b ustawy o rachunkowości.

Dlatego w trakcie zawieszenia wykonywania działalności, pomimo braku zużycia fizycznego środków trwałych, zawsze będzie występować ich zużycie ekonomiczne (moralne). W celu uwzględnienia utraty wartości środka trwałego na skutek zużycia ekonomicznego z tytułu tempa postępu techniczno-ekonomicznego, odpisów amortyzacyjnych dokonuje się bez przerw.

Dla Prenumeratorów GOFIN
	Kalkulatory amortyzacji dostępne w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl

Z kolei w świetle przepisów podatkowych, nie podlegają amortyzacji składniki majątku (środki trwałe, wartości niematerialne i prawne), które nie są używane na skutek zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej na podstawie przepisów dotyczących zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej albo zaprzestania działalności, w której te składniki były używane. Składniki te nie podlegają amortyzacji od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zawieszono albo zaprzestano tej działalności (por. art. 16c pkt 5 updop oraz art. 22c pkt 5 updof).