Posiadamy środek trwały amortyzowany od kilku lat. Zamierzamy sprzedać część tego środka trwałego. Środek trwały po odłączeniu tej części nadal będzie użytkowany w ramach prowadzonej działalności gospodarczej. Jak ująć te operacje w księgach rachunkowych?
Przepisy ustawy o rachunkowości nie precyzują jak przeprowadzić likwidację części środka trwałego. Wskazówki dotyczące ewidencji tych zdarzeń zawierają postanowienia Krajowego Standardu Rachunkowości nr 11 "Środki trwałe" (KSR nr 11). Regulacje dotyczące tego zagadnienia zawarte w standardzie różnią się jednak od rozwiązań podatkowych. Ewidencja księgowa likwidacji części środka trwałego w zależności od tego, czy jednostka stosuje zasady określone w KSR nr 11, czy też zasady określone w przepisach podatkowych, będzie przebiegać inaczej. Przy czym, stosując rozwiązania przyjęte w KSR nr 11, dalszą amortyzację środka trwałego jednostka będzie zobowiązana rozliczać dwutorowo, tj. osobno dla celów bilansowych i podatkowych. |
Ustawa o rachunkowości nie odnosi się do zagadnienia trwałego odłączenia części środków trwałych. Szczegółowe wskazówki w tym zakresie zawiera KSR nr 11. Według art. 10 ust. 3 ustawy o rachunkowości w sprawach nieuregulowanych przepisami ustawy, przyjmując zasady (politykę) rachunkowości, jednostki mogą stosować krajowe standardy rachunkowości (KSR), a w przypadku ich braku, mogą stosować Międzynarodowe Standardy Rachunkowości (MSR). Postanowienia krajowych standardów rachunkowości jednostki mogą stosować na zasadzie dobrowolności (jest to prawo a nie obowiązek). Jeżeli jednak jednostka, ujawni w sprawozdaniu finansowym stosowanie KSR, jako jej zasad (polityki) rachunkowości, to zobowiązuje się stosować wszystkie dotyczące jej standardy, w sprawach nieuregulowanych ustawą o rachunkowości.
W świetle postanowień KSR nr 11, obiekt inwentarzowy, oprócz własnego środka trwałego, który tworzą jego części składowe, może obejmować także części dodatkowe i części peryferyjne w szczególności, jeśli są one z nim związane w sposób trwały fizycznie lub na podstawie przepisów prawa (por. pkt 5.2 KSR nr 11). Części dodatkowe i peryferyjne, odmiennie niż części składowe, mogą być dołączane do środka trwałego już po jego przyjęciu do użytkowania, odłączane od środka trwałego po przyjęciu go do użytkowania lub przełączane między różnymi środkami trwałymi (por. pkt 4.21 KSR nr 11). Część składowa jest nieodłącznym elementem środka trwałego warunkującym jego użytkowanie (np. silnik w samochodzie, fundament pod budynek, płyta główna w zespole komputerowym). Z kolei część dodatkowa (dodatkowe wyposażenie) jest elementem środka trwałego, który zwiększa jego walory użytkowe, ale nie jest niezbędny do jego funkcjonowania lub nie powoduje ograniczenia w jego użytkowaniu. Część dodatkowa wchodzi fizycznie w skład środka trwałego lub jest z nim w inny sposób trwale związana (fizycznie lub prawnie). Jest ona ujmowana w wartości księgowej brutto środka trwałego, z którym jest związana, gdyż sama nie może być uznana za kompletny składnik aktywów (np. klimatyzacja lub radio w samochodzie). Część peryferyjna, jest natomiast elementem fizycznie (konstrukcyjnie) niewchodzącym w skład środka trwałego, który realizuje samodzielnie określone funkcje użytkowe. Część peryferyjna nie warunkuje możliwości użytkowania środka trwałego, z którym ma być powiązana, a jej brak nie ogranicza jego właściwości użytkowych. Część peryferyjna zależnie od decyzji jednostki oraz postanowień zawartych w KŚT może stanowić odrębny środek trwały lub wchodzić w skład środka trwałego, z którym jest powiązana. Przykładem części peryferyjnej jest drukarka komputerowa.
Z treści pytania wynika, że mamy raczej do czynienia z odłączeniem części dodatkowej do środka trwałego lub części peryferyjnej, która wchodzi w skład środka trwałego.
Według KSR nr 11, trwałe odłączenie części dodatkowej lub peryferyjnej od środka trwałego w celu jej likwidacji, ujęcia jako zapasu materiałów, bądź przyłączenia do innego środka trwałego stanowi częściową likwidację powodującą trwałe zmniejszenie zakresu obiektu środka trwałego. Uzasadnia to odpowiednie zmniejszenie wartości księgowej środka trwałego brutto i jego umorzenia (por. pkt 9.14 KSR nr 11).
W przypadku trwałego odłączenia części dodatkowej lub peryferyjnej od środka trwałego, jednostka obniża wartość księgową brutto tego środka trwałego o kwotę odpowiadającą wartości brutto odłączanej części dodatkowej lub peryferyjnej. Jednocześnie pomniejsza umorzenie środka trwałego o wartość umorzenia przypadającego na część dodatkową lub peryferyjną (por. pkt 9.16 KSR nr 11). |
Ewidencja księgowa trwałego odłączenia części dodatkowej lub peryferyjnej
|
Przykład
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. LT - trwałe odłączenie części dodatkowej maszyny: | |||
a) zmniejszenie wartości początkowej maszyny o wartość początkową odłączanej części dodatkowej |
5.000 zł | 01 | |
b) zmniejszenie umorzenia maszyny o wartość umorzenia odłączanej części dodatkowej |
2.100 zł | 07-1 | |
c) wartość nieumorzona odłączanej części dodatkowej - koszt z tytułu rozchodu środka trwałego |
2.900 zł | 76-1 |
III. Księgowania:
IV. Ustalenie odpisów amortyzacyjnych po odłączeniu części środka trwałego:
Z treści art. 16g ust. 16 updop oraz art. 22g ust. 20 updof wynika, że w razie trwałego odłączenia od danego środka trwałego części składowej lub peryferyjnej wartość początkową tego środka zmniejsza się, od następnego miesiąca po odłączeniu, o różnicę między ceną nabycia (kosztem wytworzenia) odłączonej części a przypadającą na nią, w okresie połączenia, sumą odpisów amortyzacyjnych obliczoną przy zastosowaniu metody amortyzacji i stawki amortyzacyjnej stosowanej przy obliczaniu odpisów amortyzacyjnych tego środka trwałego.
W świetle przepisów o podatku dochodowym, wartość początkową środka trwałego, od którego następuje trwałe odłączenie części składowej lub peryferyjnej, pomniejsza się o niezamortyzowaną wartość początkową odłączanej części. Przepis ten znajduje również zastosowanie w przypadku częściowej sprzedaży oraz częściowej likwidacji środka trwałego. |
W celu uniknięcia różnic przy amortyzacji bilansowej i podatkowej - naszym zdaniem - jednostki niestosujące KRS mogą przyjąć w przedmiotowym zakresie, w ramach uproszczenia (por. art. 4 ust. 4 ustawy o rachunkowości), również dla celów bilansowych sposób rozliczenia przyjęty dla celów podatkowych.
Przyjmując zasadę określoną w przepisach podatkowych trwałemu odłączeniu części środka trwałego na skutek przeznaczenia jej do sprzedaży, w księgach rachunkowych zostanie ujęte wyłącznie zmniejszenie wartości początkowej maszyny o wartość netto (nieumorzoną) odłączanej części zapisem:
|
Przykład
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. PK - zmniejszenie wartości początkowej maszyny o wartość netto (nieumorzoną) odłączanej części peryferyjnej | 2.900 zł | 76-1 | 01 |
III. Księgowania:
IV. Ustalenie odpisów amortyzacyjnych po odłączeniu części środka trwałego:
Sprzedaż odłączonej części dodatkowej lub peryferyjnej środka trwałego podlega rozliczeniu na ogólnych zasadach obowiązujących przy sprzedaży środków trwałych. Według art. 3 ust. 1 pkt 32 lit. b) ustawy o rachunkowości koszty i przychody związane ze sprzedażą niefinansowych aktywów trwałych zalicza się w księgach rachunkowych do pozostałych kosztów i przychodów operacyjnych i ujmuje odpowiednio na koncie 76-1 "Pozostałe koszty operacyjne" oraz 76-0 "Pozostałe przychody operacyjne".
Z kolei w rachunku zysków i strat prezentuje się zysk lub stratę ustalaną w postaci różnicy między przychodami uzyskanymi ze sprzedaży, a poniesionymi w związku z tym kosztami.
Przykład
I. Założenia:
II. Dekretacja:
Opis operacji | Kwota | Konto | |
Wn | Ma | ||
1. FZ - faktura dokumentująca sprzedaż części dodatkowej środka trwałego: | |||
a) cena sprzedaży netto | 3.000 zł | 76-0 | |
b) VAT należny | 690 zł | 22-2 | |
c) należność od odbiorcy | 3.690 zł | 24 |
III. Księgowania:
IV. Zysk (strata) z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych:
Uwaga: Zysk z tytułu rozchodu niefinansowych aktywów trwałych w kwocie: 100 zł jednostka wykaże w rachunku zysków i strat w części dotyczącej pozostałych przychodów operacyjnych.
|