Kilka miesięcy temu zmarł mój mąż. Jestem jego jedynym spadkobiercą, mąż nie miał dzieci. Jeszcze przed śmiercią męża zmarł jego ojciec. Spadek po ojcu odziedziczyła jego partnerka, mąż nic ze spadku po swoim ojcu nie otrzymał. Wiem, że zamierzał dochodzić zachowku od partnerki swojego ojca. Czy jako osoba, która odziedziczyła spadek po mężu, mam teraz prawo domagać się zachowku, który przysługiwał mojemu mężowi?
NIE. Do spadku należą prawa i obowiązki majątkowe zmarłego. Nie należą do spadku prawa i obowiązki zmarłego ściśle związane z jego osobą, jak również prawa, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami. Roszczenie z tytułu zachowku jest prawem majątkowym (a nie osobistym), jednak z uwagi na regulację szczególną, może być ono dziedziczone tylko pod pewnym warunkiem. Zgodnie z przepisami roszczenie z tytułu zachowku przechodzi na spadkobiercę osoby uprawnionej do zachowku tylko wtedy, gdy spadkobierca ten należy do osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy. Przewiduje to art. 1002 Kodeksu cywilnego. Ratio legis powołanego przepisu opiera się na założeniu, że skoro prawo do zachowku wynika z relacji spadkobiercy z osobami najbliższymi, to dziedziczenie roszczenia z tego tytułu powinno być także oparte na tej samej relacji (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 3 grudnia 2020 r., sygn. akt I NSNc 34/20). W doktrynie podkreśla się, że na ograniczenie dziedziczenia roszczenia o zachowek nie ma wpływu ani uznanie roszczenia przez zobowiązanego na piśmie, ani wytoczenie powództwa o zachowek za życia uprawnionego.
Z pytania wynika, że mąż Czytelniczki był uprawniony do zachowku po swoim ojcu. Nie otrzymał nic ze spadku po nim, nie ma informacji, aby został formalnie wydziedziczony. Na mocy testamentu spadek po ojcu męża Czytelniczki przypadł jego partnerce, dlatego mężowi Czytelniczki przysługiwało względem partnerki ojca roszczenie majątkowe o wypłatę zachowku. Roszczenie to w omawianej sytuacji nie zostanie jednak przez Czytelniczkę odziedziczone. Czytelniczka sama bowiem nie jest uprawniona do zachowku po pierwszym spadkodawcy, tj. po ojcu swojego zmarłego męża. Natomiast gdyby zmarły mąż Czytelniczki pozostawił dzieci, wówczas one (jako że wchodzą do kręgu osób uprawnionych do zachowku po pierwszym spadkodawcy, tj. ojcu swojego ojca) dziedziczyłyby roszczenie o zachowek, które przysługiwało ich zmarłemu ojcu.
Roszczenie o zachowek ma charakter majątkowy, jednak podlega dziedziczeniu na szczególnych zasadach.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
