Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  Procedura podatkowa  »   "Czynny żal" nie zawsze chroni sprawcę przed karą
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

"Czynny żal" nie zawsze chroni sprawcę przed karą

Gazeta Podatkowa nr 18 (1997) z dnia 2.03.2023
Małgorzata Żujewska

"Czynny żal" pozwala uniknąć kary za popełnienie przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Musi być jednak dokonany z zachowaniem ustawowych wymogów co do treści, formy i czasu. Skuteczny "czynny żal" gwarantuje sprawcy bezkarność niezależnie od zgody lub uznania organu ścigania.

Donos do urzędu

Oszustwa podatkowe, wyłudzenie zwrotu podatku czy nierzetelne prowadzenie ksiąg podatkowych to tylko niektóre przewinienia, za popełnienie których grozi odpowiedzialność karna skarbowa.

Kary za przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe można uniknąć dzięki tzw. czynnemu żalowi. Przewiduje to art. 16 Kodeksu karnego skarbowego. "Czynny żal" to zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego składane organowi powołanemu do ścigania (np. naczelnikowi urzędu skarbowego). Trzeba w nim ujawnić wszystkie istotne okoliczności dokonania czynu zabronionego, m.in. na czym on polegał, kiedy został popełniony, osoby współdziałające w jego popełnieniu. Konieczne jest ponadto uiszczenie całej wymagalnej należności publicznoprawnej (podatku) uszczuplonej w wyniku przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Wpłaty należy dokonać w terminie wyznaczonym przez uprawniony organ postępowania przygotowawczego (np. naczelnika urzędu skarbowego).

W przypadku gdy czyn zabroniony nie polega na uszczupleniu należności, a obowiązkowe jest orzeczenie przepadku przedmiotów, sprawca powinien złożyć te przedmioty, natomiast w razie niemożności ich złożenia - uiścić ich równowartość pieniężną. Organ postępowania przygotowawczego obliguje ponadto sprawcę do wpłaty równowartości pieniężnej, gdy złożone przedmioty mogą ulec szybkiemu zniszczeniu lub zepsuciu, ich przechowywanie byłoby połączone z niewspółmiernymi kosztami lub nadmiernymi trudnościami albo powodowałoby znaczne obniżenie ich wartości. Obowiązku uiszczenia równowartości pieniężnej nie nakłada się, gdy przepadek dotyczy przedmiotów, których wytwarzanie, posiadanie, obrót, przechowywanie, przewóz, przenoszenie lub przesyłanie jest zabronione.

Sprawca czynu

"Czynny żal" składa sprawca przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego, czyli osoba fizyczna, która je popełniła.

Zawiadomienie dotyczące uchybienia firmy - indywidualnego przedsiębiorcy, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej nieposiadającej osobowości prawnej - składa osoba, która zajmuje się jej sprawami gospodarczymi, w szczególności finansowymi (traktuje się ją jak sprawcę). Kompetencje w tym zakresie mogą wynikać z przepisu prawa, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego wykonywania określonych czynności. Stanowi o tym art. 9 § 3 Kodeksu karnego skarbowego. "Czynny żal" składa zasadniczo - w zależności od formy prawnej przedsiębiorcy - osoba prowadząca działalność gospodarczą, członkowie zarządu czy wspólnicy spółek osobowych. Nie jest jednak wykluczona odpowiedzialność innej osoby, której powierzono sporządzanie rozliczeń i prowadzenie spraw podatkowo-księgowych, np. głównego księgowego. Zależy to jednak od wielu czynników, m.in. treści umowy łączącej obie strony, faktycznych możliwości wypełnienia powierzonych obowiązków, winy.

Możliwość skorzystania z dobrodziejstwa "czynnego żalu" - czyli uniknięcia kary - została wyłączona w odniesieniu do osób wymienionych w art. 16 § 6 Kodeksu karnego skarbowego. Zalicza się do nich sprawcę, który kierował dokonaniem ujawnionego czynu zabronionego lub który - wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie - polecił jej wykonanie czynu zabronionego, lub który nakłaniał inną osobę do popełnienia przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego w celu skierowania przeciwko niej postępowania o ten czyn. "Czynny żal" nie chroni przed odpowiedzialnością karną skarbową także osoby, która zorganizowała grupę albo związek mający na celu popełnienie przestępstwa skarbowego albo taką grupą lub związkiem kierowała - chyba że "czynny żal" złożą wszyscy członkowie grupy lub związku.

Forma i termin

"Czynny żal" można złożyć w postaci papierowej, przesłać przez internet lub wnieść ustnie do protokołu. Zawiadomienie składane w formie papierowej musi być podpisane przez sprawcę własnoręcznie, a przesyłane przez internet - kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem zaufanym albo osobistym. Wykluczone jest złożenie podpisu przez pełnomocnika sprawcy. Zawiadomienie do finansowego organu postępowania przygotowawczego (m.in. naczelnika urzędu skarbowego) może być złożone także za pośrednictwem konta w e-Urzędzie Skarbowym.

"Czynny żal" jest bezskuteczny, jeżeli zostanie dokonany w czasie, gdy organ ścigania miał już wyraźnie udokumentowaną wiadomość o popełnieniu przestępstwa skarbowego lub wykroczenia skarbowego. Może to być właściwie każdy dokument, który potwierdza fakt dokonania deliktu skarbowego, np. protokół kontroli podatkowej. Nieskuteczne jest również zawiadomienie złożone po rozpoczęciu przez organ ścigania czynności służbowej, np. kontroli czy czynności sprawdzających, zmierzającej do ujawnienia czynu zabronionego, chyba że nie dostarczyła ona podstaw do wszczęcia w tej sprawie postępowania karnego skarbowego.

Konsekwencją uznania "czynnego żalu" za bezskuteczny jest prowadzenie postępowania w sprawie o przestępstwo skarbowe lub wykroczenie skarbowe. Należy jednak pamiętać o następującej kwestii. Każdy urząd skarbowy, jako organ postępowania przygotowawczego, jest uprawniony (w zakresie swojej właściwości) do przyjęcia i rozpoznania "czynnego żalu" informującego o nieprawidłowościach w wywiązywaniu się z obowiązków podatkowych. Prowadzeniem postępowań przygotowawczych oraz występowaniem przed sądem w sprawach o przestępstwa skarbowe i wykroczenia skarbowe w zakresie, w jakim do prowadzenia postępowania lub występowania przed sądem właściwy jest naczelnik urzędu skarbowego, zajmuje się natomiast od 1 stycznia 2023 r. tylko 16 wyznaczonych naczelników urzędów skarbowych - jeden w danym województwie (patrz ramka). W każdym więc przypadku, gdy w sprawie dotyczącej wspomnianych uchybień zachodzą przesłanki do wszczęcia postępowania przygotowawczego, naczelnik urzędu skarbowego nieposiadający kompetencji do jego prowadzenia musi przekazać sprawę do właściwego wyznaczonego naczelnika urzędu skarbowego. Nadal natomiast wszystkie urzędy skarbowe prowadzą postępowania mandatowe.

Wykaz urzędów skarbowych uprawnionych do prowadzenia postępowań przygotowawczych i występowania przed sądem
Województwo Naczelnik Urzędu Skarbowego
dolnośląskie US Wrocław-Krzyki
kujawsko-pomorskie II US w Toruniu
lubelskie I US w Lublinie
lubuskie II US w Zielonej Górze
łódzkie US Łódź-Widzew
małopolskie US Kraków-Stare Miasto
mazowieckie US Warszawa-Mokotów
opolskie II US w Opolu
podkarpackie II US w Rzeszowie
podlaskie I US w Białymstoku
pomorskie US w Sopocie
śląskie II US w Katowicach
świętokrzyskie I US w Kielcach
warmińsko-mazurskie US w Olsztynie
wielkopolskie US Poznań-Jeżyce
zachodniopomorskie II US w Szczecinie

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 10.09.1999 r. - Kodeks karny skarbowy (Dz. U. z 2022 r. poz. 859 ze zm.)

Procedura podatkowa - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.