Obowiązek wystawienia faktury przez prosumenta energii elektrycznej

Wprowadzający (podatnik VAT) nadwyżki energii wyprodukowanej przez panele fotowoltaiczne do sieci energetycznej uzyskuje za nie tzw. depozyt prosumencki, którego wysokość jest ustalana na podstawie przepisów ustawy o odnawialnych źródłach energii. Czy w takim przypadku występuje czynność opodatkowana VAT oraz czy konieczne jest fakturowanie depozytu prosumenckiego?

Depozyt prosumencki jako odpłatna dostawa towaru

Opodatkowaniu podatkiem VAT podlegają odpłatna dostawa towarów i odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju. Przez dostawę towarów rozumie się przeniesienie prawa do rozporządzania towarami jak właściciel. Z kolei świadczenie usług to każde świadczenie na rzecz osoby fizycznej, osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, które nie stanowi dostawy towarów.

Należy podkreślić, że pojęcie "towar" oznacza rzeczy oraz ich części, a także wszelkie postacie energii.

Zgodnie z art. 2 pkt 27a ustawy o odnawialnych źródłach energii (Dz. U. z 2024 r. poz. 1361 ze zm.) przez prosumenta energii odnawialnej rozumie się odbiorcę końcowego wytwarzającego energię elektryczną wyłącznie z odnawialnych źródeł energii na własne potrzeby w mikroinstalacji, pod warunkiem że w przypadku odbiorcy końcowego niebędącego odbiorcą energii elektrycznej w gospodarstwie domowym, nie stanowi to przedmiotu przeważającej działalności gospodarczej określonej zgodnie z przepisami wydanymi na podstawie art. 40 ust. 2 ustawy o statystyce publicznej (Dz. U. z 2024 r. poz. 1799).

Natomiast mikroinstalacja to instalacja odnawialnego źródła energii o łącznej mocy zainstalowanej elektrycznej nie większej niż 50 kW, przyłączona do sieci elektroenergetycznej o napięciu znamionowym niższym niż 110 kV albo o mocy osiągalnej cieplnej w skojarzeniu nie większej niż 150 kW, w której łączna moc zainstalowana elektryczna jest nie większa niż 50 kW.

Przepisy art. 4c ustawy o OZE definiują tzw. depozyt prosumencki. Jak wynika z ust. 1 tego przepisu sprzedawca, o którym mowa w art. 40 ust. 1a, w celu prowadzenia rozliczeń wskazanych w art. 4 ust. 1a pkt 2 prowadzi konto dla prosumenta energii odnawialnej, prosumenta zbiorowego energii odnawialnej lub prosumenta wirtualnego energii odnawialnej, zwane kontem prosumenta, na którym ewidencjonuje ilości energii elektrycznej i wartości energii elektrycznej określone w art. 4 ust. 1a, oraz wynikającą z nich wartość środków za energię elektryczną należną prosumentowi za energię elektryczną wprowadzoną do sieci, zwaną depozytem prosumenckim.

Depozyt prosumencki przeznaczany jest na rozliczenie zobowiązań prosumenta energii odnawialnej, prosumenta zbiorowego energii odnawialnej lub prosumenta wirtualnego energii odnawialnej z tytułu zakupu energii elektrycznej od sprzedawcy prowadzącego konto prosumenta, o którym mowa w art. 4c ust. 1.

Wartość depozytu prosumenckiego dotycząca danego miesiąca kalendarzowego jest ustalana i przyporządkowywana do konta prosumenckiego w kolejnym miesiącu kalendarzowym. Kwota środków stanowiąca depozyt prosumencki może być rozliczana na koncie prosumenckim przez 12 miesięcy od dnia przypisania tej kwoty jako depozyt prosumencki na koncie prosumenta.

Na gruncie przepisów o VAT sprzedaż energii elektrycznej (stanowiącej towar), w tym energii wyprodukowanej z odnawialnych źródeł energii za wynagrodzeniem, co do zasady, wpisuje się w definicję działalności gospodarczej.

Przy czym opodatkowaniu VAT podlega odpłatna dostawa towarów. Przepisy o VAT nie definiują, co należy rozumieć przez czynność odpłatną. Odpłatność oznacza wykonanie czynności za wynagrodzeniem. Wynagrodzenie, co do zasady, powinno być wyrażalne w pieniądzu, co jednak nie oznacza, że musi mieć ono postać pieniężną, ponieważ wynagrodzenie jako świadczenie wzajemne może również przybrać postać rzeczową lub mieszaną.

Organy podatkowe uznają, że wprowadzanie (przekazanie) przez podatnika energii elektrycznej do sieci elektroenergetycznej stanowi sprzedaż i podlega opodatkowaniu podatkiem VAT jako odpłatna dostawa towarów.

Ważne jest to, że opodatkowaniu VAT podlega wyłącznie sprzedaż tej części energii, która nie zostanie bezpośrednio zużyta na potrzeby własne prosumenta, lecz zostanie przekazana do sieci.

Fakturowanie depozytu prosumenckiego

Jak wynika z art. 106b ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT podatnik jest obowiązany wystawić fakturę dokumentującą sprzedaż, a także dostawę towarów i świadczenie usług, o których mowa w art. 106a pkt 2 ustawy o VAT, dokonywane przez niego na rzecz innego podatnika podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze lub na rzecz osoby prawnej niebędącej podatnikiem.

Zgodnie z art. 106i ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT fakturę wystawia się nie później niż z upływem terminu płatności - w przypadku określonym w art. 19a ust. 5 pkt 4 ustawy o VAT. W myśl art. 19a ust. 5 pkt 4 lit. a) ustawy o VAT obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury z tytułu dostaw energii elektrycznej, cieplnej lub chłodniczej oraz gazu przewodowego.

Zatem faktura dokumentująca sprzedaż energii powinna zostać wystawiona najpóźniej z chwilą upływu terminu płatności (art. 106i ust. 3 pkt 4 ustawy o VAT).

Podstawa opodatkowania

Zgodnie z zasadą ogólną podstawą opodatkowania VAT jest wszystko, co stanowi zapłatę, którą sprzedawca otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy, włącznie z otrzymanymi dotacjami, subwencjami i innymi dopłatami o podobnym charakterze mającymi bezpośredni wpływ na cenę towarów dostarczanych lub usług świadczonych przez podatnika. Podstawa opodatkowania nie obejmuje m.in. kwoty VAT.

Podstawę opodatkowania u prosumenta z tytułu rozliczenia wytworzonej energii elektrycznej w instalacji OZE stanowi wartość ustalona jako iloczyn ilości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumenta po zbilansowaniu międzyfazowym i rynkowej ceny energii elektrycznej.

Stanowisko to potwierdzają także organy podatkowe. Przykładowo Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 8 lipca 2024 r., nr 0114-KDIP4-1.4012.221.2024.1.MK, stwierdził, że wskazana wartość (iloczyn energii wprowadzonej po zbilansowaniu międzyfazowym i ceny rynkowej) jest wartością należną prosumentowi z tytułu rozliczenia wytworzonej energii elektrycznej w instalacjach, obejmującą całość należnego mu świadczenia od przedsiębiorstwa energetycznego, którą - w celu określenia podstawy opodatkowania - należy pomniejszyć o kwotę występującego dla tej dostawy podatku VAT należnego. Wskazuje to, że powyższa wartość (iloczyn energii wprowadzonej do sieci po zbilansowaniu międzyfazowym i ceny rynkowej) stanowi kwotę brutto z tytułu rozliczenia przez prosumenta wytworzonej w instalacjach energii elektrycznej, to znaczy kwotę zawierającą w sobie podatek VAT.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2024 r. poz. 361 ze zm.)