Zasady rozliczenia podatku VAT w odniesieniu do nieściągalnych wierzytelności, tzw. ulgi na złe długi, zostały określone w art. 89a i art. 89b ustawy o VAT. Przy czym wierzyciel może, ale nie musi z ulgi tej skorzystać, natomiast dłużnik ma obowiązek skorygowania niezapłaconego podatku VAT.
Podatnik może skorygować podstawę opodatkowania oraz VAT należny z tytułu dostawy towarów lub świadczenia usług na terytorium kraju w przypadku wierzytelności, których nieściągalność została uprawdopodobniona. Korekta dotyczy również podstawy opodatkowania i kwoty VAT przypadającej na część kwoty wierzytelności, której nieściągalność została uprawdopodobniona.
Nieściągalność wierzytelności uważa się za uprawdopodobnioną, w przypadku gdy wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie w ciągu 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze.
Przy czym, aby z ulgi na złe długi wierzyciel mógł skorzystać, muszą być spełnione następujące warunki:
Tak więc dla skorzystania z ulgi na złe długi nie jest istotna data dokonania transakcji czy wystawienia faktury. Najważniejszą rolę odgrywa bowiem wyznaczony termin płatności należności z tytułu tej transakcji. Dopiero od tego dnia liczy się 90-dniowy termin, po upływie którego można skorygować VAT (przykład).
|
Przykład Podatnik 2 września 2024 r. wystawił fakturę sprzedaży na kwotę 1.230 zł brutto (w tym VAT 230 zł) na rzecz firmy ABC z tytułu wykonywanych w ramach zawartej umowy usług. Na fakturze wskazany został termin płatności na dzień 16 września 2024 r. Do dnia 15 grudnia 2024 r. należność nie zostanie uregulowana. Z uwagi na fakt, że wierzytelność nie zostanie zapłacona w terminie 90 dni od upływu terminu płatności wskazanego na fakturze, podatnik (wierzyciel) ma możliwość skorzystania z ulgi na złe długi w deklaracji VAT składanej do 25 stycznia 2025 r. za grudzień 2024 r., w kwocie (-) 230 zł. |
Jednocześnie, na podstawie art. 89a ust. 3 ustawy o VAT, korekta VAT należnego z tytułu ulgi na złe długi może nastąpić w rozliczeniu za okres, w którym nieściągalność wierzytelności uznaje się za uprawdopodobnioną, pod warunkiem że do dnia złożenia przez wierzyciela deklaracji podatkowej za ten okres wierzytelność nie została uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie.
Ponadto, stosownie do art. 89a ust. 5 ustawy o VAT, wierzyciel informuje o dokonanej korekcie właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego w deklaracji VAT, w której dokonuje tej korekty.
Jeżeli wierzyciel nie skorzysta z przysługującego mu prawa do dokonania korekty w powyższym terminie, może dokonać stosownej korekty w terminie późniejszym, jednak musi "powrócić" do deklaracji za okres, w którym upłynął 90. dzień od umownego terminu płatności. Przy czym, składając korektę tej deklaracji, musi spełnić wszystkie warunki uprawniające go do dokonania takiej korekty.
Istotne jest, że w przypadku gdy po złożeniu deklaracji podatkowej, w której wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi, należność zastała uregulowana lub zbyta w jakiejkolwiek formie, wierzyciel obowiązany jest do zwiększenia podstawy opodatkowania oraz kwoty podatku należnego w rozliczeniu za okres, w którym należność została uregulowana lub zbyta. W przypadku częściowego uregulowania należności, podstawę opodatkowania oraz kwotę podatku należnego zwiększa się w odniesieniu do tej części.
Dokonując ponownej korekty, wierzyciel, zgodnie z § 10 ust. 2 pkt 1 lit. f) rozporządzenia Ministra Finansów, Inwestycji i Rozwoju w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku VAT (Dz. U. z 2019 r. poz. 1988 ze zm.), w strukturze części ewidencyjnej sprzedaży musi:
Natomiast w części deklaracyjnej uzupełni odpowiednio pola P_19-P_20, w których ujmie korektę dokonaną zgodnie z art. 89a ust. 4 ustawy o VAT, wykazaną odpowiednio w części ewidencyjnej w polach K_15-K_20.
Dłużnik natomiast w sytuacji, gdy nie ureguluje należności wynikającej z faktury dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług na terytorium kraju w terminie 90 dni od dnia upływu terminu jej płatności określonego w umowie lub na fakturze, ma obowiązek dokonania korekty odliczonego podatku naliczonego wynikającego z tej faktury, w rozliczeniu za okres, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności określonego w umowie lub na fakturze (art. 89b ust. 1 ustawy o VAT).
Jednak powyższe nie ma zastosowania wówczas, gdy dłużnik ureguluje należność najpóźniej w ostatnim dniu okresu rozliczeniowego, w którym upłynął 90. dzień od dnia upływu terminu płatności tej należności. Jeżeli należność zostanie uregulowana częściowo, korekta będzie dotyczyć podatku naliczonego przypadającego na nieuregulowaną część należności. W przypadku uregulowania przez dłużnika należności po dokonaniu korekty podatku naliczonego ma on prawo do zwiększenia kwoty podatku naliczonego w rozliczeniu za okres, w którym należność uregulowano (lub o część kwoty podatku naliczonego przy częściowym uregulowaniu należności).
W praktyce wierzyciele w ramach dobrej współpracy z kontrahentem przedłużają im terminy płatności wynikające z faktury. W sytuacji gdy porozumienie w zakresie przedłużenia terminu płatności zostanie zwarte przed upływem terminu do skorzystania z ulgi na złe długi (czyli 90 dni od pierwotnie ustalonego terminu płatności określonego na fakturze lub umowie), to takie działanie spowoduje odroczenie obowiązku skorygowania odliczonego przez nabywcę (dłużnika) podatku VAT.
W wyroku TSUE z dnia 8 maja 2019 r., w sprawie C-127/18, na korzyść wierzycieli rozstrzygnięto problem prawa do zastosowania ulgi na złe długi przez nich w sytuacji, gdy ich dłużnicy przestali być czynnymi podatnikami VAT.
TSUE uznał bowiem, że art. 90 dyrektywy 112 w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej stoi na przeszkodzie przepisom krajowym, które uniemożliwiają zastosowanie korekty z tytułu ulgi na złe długi w sytuacji, gdy dłużnik nie jest już podatnikiem VAT. Zgodnie z art. 273 dyrektywy VAT, państwa członkowskie Unii Europejskiej mogą nałożyć na podatników inne obowiązki, które uznają za niezbędne dla zapewnienia prawidłowego poboru VAT i zapobieżenia oszustwom podatkowym, jedynie w granicach tego, co jest bezwzględnie konieczne dla osiągnięcia tego szczególnego celu, ponieważ powinny one w możliwie najmniejszym stopniu naruszać cele i zasady dyrektywy 112. TS przypomina, że nie można ich wykorzystywać w sposób podważający neutralność VAT, która stanowi podstawową zasadę wspólnego systemu VAT ustanowionego przez przepisy UE w tej dziedzinie.
W sytuacji gdy dłużnik ma zawieszoną działalność, a pozostałe warunki do skorzystania z ulgi na złe długi zostaną spełnione, nie ma przeszkód, aby wierzyciel skorzystał z ulgi na złe długi. Zawieszenie działalności przez dłużnika nie wyłącza prawa do korekty podatku VAT należnego.
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2024 r. poz. 361)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
