Gdy osoba fizyczna poza działalnością gospodarczą sprzedaje rzeczy ruchome, to w okolicznościach przewidzianych w ustawie o pdof może u niej z tego tytułu powstać przychód podatkowy. Zasada ta ma zastosowanie również w odniesieniu do sprzedaży samochodów. Znaczenie zarówno dla okresu, w jakim powstaje przychód w wyniku takiej transakcji, jak i dla określenia podstawy opodatkowania w pdof ma wcześniejsze użytkowanie samochodu jako składnika majątku w jej firmie przez osobę sprzedającą.
Decyzja o wycofaniu samochodu stanowiącego środek trwały z działalności gospodarczej oraz przeznaczeniu go na własne cele przez osobę fizyczną będącą przedsiębiorcą nie wywołuje skutków na gruncie pdof. Jest ona w tym kontekście podatkowo neutralna. W konsekwencji taka operacja nie skutkuje powstaniem przychodu podatkowego firmowego ani też prywatnego.
Jednak przychód firmowy może powstać już po przekazaniu samochodu na potrzeby prywatne przedsiębiorcy. Dochodzi do tego w przypadku, gdy samochód stanowiący środek trwały wycofany z działalności gospodarczej zostanie odpłatnie zbyty, a między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło wycofanie i dniem jego odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat (art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o pdof - Dz. U. z 2022 r. poz. 2647 ze zm.). Po upływie tego okresu przychód podatkowy z tytułu zbycia samochodu będącego kiedyś środkiem trwałym w ogóle nie powstaje.
Wartość przychodu z transakcji, do której dochodzi we wskazanym 6-letnim okresie, wyznacza kwota uzyskana z transakcji sprzedaży samochodu. Natomiast kosztami uzyskania przychodu będą wydatki poniesione na jego nabycie pomniejszone o sumę odpisów amortyzacyjnych (w tym stanowiących, jak i niestanowiących kosztów podatkowych). W efekcie koszty te nie wystąpią przy samochodzie w pełni zamortyzowanym (art. 23 ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o pdof).
Z art. 14 ust. 2 pkt 19 ustawy o pdof wynika, że do przychodów z pozarolniczej działalności gospodarczej zalicza się przychody z odpłatnego zbycia składników będących rzeczami ruchomymi, wykorzystywanymi m.in. na potrzeby związane z działalnością gospodarczą, o których mowa w art. 23b ust. 1 ustawy o pdof, czyli przedmiotami umów leasingu operacyjnego. Uregulowania zawarte w tym przepisie stosuje się do składników wykupionych z leasingu po 31 grudnia 2021 r. Zatem przychód ze sprzedaży tych składników począwszy od 2022 r. powstaje w określonym przedziale czasowym w ramach działalności gospodarczej prowadzonej przez osobę fizyczną również wówczas, gdy nigdy nie były składnikami firmowego majątku oraz przed zbyciem zostały wycofane z działalności gospodarczej. Jest on generowany, gdy między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym składniki te zostały wycofane z działalności, i dniem ich odpłatnego zbycia nie upłynęło 6 lat. Zatem w wyniku takiej sprzedaży przychód z działalności gospodarczej powstaje analogicznie jak w efekcie sprzedaży składników majątku zaliczanych do firmowych środków trwałych (przykład).
Na dzień likwidacji działalności gospodarczej obowiązujące przepisy nakładają na osobę fizyczną obowiązek sporządzenia wykazu pozostałych na ten dzień składników majątku, co wynika z art. 24 ust. 3a ustawy o pdof. Jeżeli podatnik postanowi przekazać je na potrzeby osobiste, to takie przekazanie w pdof jest neutralne. Natomiast gdy w późniejszym terminie dokona ich odpłatnego zbycia, wtedy może u niego powstać przychód podatkowy.
Gdy dochodzi do sprzedaży firmowego samochodu pozostałego na dzień likwidacji działalności osoby fizycznej, to nawet jeżeli pierwotnie był on przekazany na potrzeby prywatne likwidującego tę działalność, u podatnika powstaje opodatkowany przychód firmowy, gdy do jego zbycia dochodzi przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym miała miejsce likwidacja działalności gospodarczej (art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a w związku z ust. 3 pkt 12 lit. a ustawy o pdof). Podstawą opodatkowania jest wówczas dochód uzyskany z takiej transakcji. Podlega on opodatkowaniu według takich zasad, jakie obowiązywały podatnika w momencie likwidacji tej działalności. Ustala się go w oparciu o art. 24 ust. 3b ustawy o pdof jako różnicę pomiędzy przychodami z odpłatnego zbycia tych składników a wydatkami na ich nabycie, niezaliczonymi do kosztów podatkowych w jakiejkolwiek formie.
Jeżeli przedsiębiorca będący osobą fizyczną sprzedaje swój prywatny samochód, który nigdy nie był wprowadzony do działalności gospodarczej ani w niej wykorzystywany, to sprzedaż ta skutkuje powstaniem przychodu ze źródła, jakim jest odpłatne zbycie rzeczy w warunkach określonych w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o pdof. Jego wysokość wyznacza cena określona w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia (art. 19 ust. 1 ustawy o pdof). Natomiast do kosztów odpłatnego zbycia zalicza się wydatki związane ze sprzedażą samochodu, np. opłaty komisowe, koszty ogłoszeń prasowych. Jeżeli podatnik dokonywał takich wydatków, to określając przychód ze sprzedaży, obniża on cenę określoną w umowie o ich wartość.
Z przywołanego przepisu wynika, że przychód ten powstaje jedynie wtedy, gdy do sprzedaży dochodzi przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie samochodu.
Podstawą opodatkowania w omawianym przypadku jest dochód z tej transakcji. Stanowi go różnica pomiędzy przychodem ze sprzedaży a kosztem jego nabycia, zmniejszona o nakłady dokonane w czasie posiadania pojazdu (art. 24 ust. 6 ustawy o pdof).
Do kosztów nabycia zalicza się natomiast kwotę wynikającą z faktury lub umowy zakupu samochodu oraz koszty związane z jego zakupem (m.in. PCC zapłacony przy zakupie, podatek akcyzowy - jeżeli samochód został sprowadzony z zagranicy, opłatę za tzw. pierwszy przegląd techniczny w kraju, tłumaczenie dokumentów, tablice rejestracyjne oraz ubezpieczenie samochodu w drodze przed jego zarejestrowaniem).
Z kolei za nakłady poniesione w trakcie posiadania samochodu uznaje się wydatki na jego remont i ulepszenie (m.in. remont lub wymianę silnika, wartość prac blacharskich i lakierniczych, montaż instalacji gazowej). Nie należą do nich natomiast wydatki eksploatacyjne (np. wymiana oleju, zakup paliwa, bieżące badania techniczne, ubezpieczenie AC i OC). Zarówno koszty nabycia samochodu, jak i nakłady poniesione w trakcie jego posiadania należy udokumentować.
Dochód, jako opodatkowany według skali podatkowej, wykazuje się w rocznym zeznaniu PIT-36, składanym w terminie do 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym sprzedano samochód. W tym samym terminie trzeba uregulować podatek dochodowy z tego tytułu.
|
Przykład Przedsiębiorca od października 2020 r. użytkował w prowadzeniu działalności gospodarczej samochód osobowy na podstawie umowy leasingu operacyjnego. Umowa ta zakończyła się we wrześniu 2023 r., a przedsiębiorca po jej zakończeniu skorzystał z opcji wykupu. Wariant I - Podatnik wykupionego samochodu nie wprowadził do firmy, tylko przeznaczył na cele prywatne, gdyż zamierza go w niedalekiej przyszłości sprzedać. Wariant II - Podatnik przyjął samochód na stan środków trwałych. Bez względu na to, czy przedsiębiorca wykupionego samochodu osobowego faktycznie nie użytkuje w prowadzeniu firmy czy też uznał go za środek trwały, jego sprzedaż bez podatku dochodowego będzie możliwa dopiero po 30 września 2029 r. Gdy nastąpi wcześniej, to kwotę uzyskaną z tej transakcji przedsiębiorca będzie zobowiązany rozliczyć w firmowych przychodach i opodatkować. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
