Likwidacja jednoosobowej działalności w pdof

Grudzień jest czasem różnorodnych firmowych podsumowań i dokonywania planów na przyszłość. Dla dużej liczby osób, które zamierzają wycofać się z prowadzenia działalności gospodarczej, często koniec roku jest także najlepszym czasem jej wygaszania. Konsekwencją podjęcia decyzji o likwidacji jednoosobowej firmy jest konieczność wypełnienia szeregu ustawowych obowiązków, w tym obowiązków podatkowych. Na ich zakres ma wpływ m.in. stosowana w likwidowanej działalności gospodarczej forma opodatkowania.

Zasady ogólne

Osoby fizyczne, które w prowadzeniu jednoosobowej działalności opodatkowują uzyskiwane z tego źródła dochody na zasadach ogólnych, czyli według skali podatkowej lub podatkiem liniowym i jednocześnie z pdof rozliczają się w oparciu o podatkową księgę przychodów i rozchodów, likwidując tę działalność, mają obowiązek sporządzenia wykazu pozostałych na dzień likwidacji działalności składników majątku oraz spisu z natury na ten moment. Tak wynika z art. 24 ust. 3a ustawy o pdof (Dz. U. z 2024 r. poz. 226 ze zm.).

Przywołany przepis wskazuje, że przedmiotowym wykazem należy objąć środki trwałe, składniki wyposażenia, towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby oraz wyroby gotowe, które przedsiębiorca posiadał w tej dacie. W wykazie powinny się również znaleźć następujące dane: liczba porządkowa, określenie (nazwa) składnika majątku, data nabycia składnika majątku, kwota wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku oraz kwota wydatków poniesionych na nabycie składnika majątku zaliczona do kosztów uzyskania przychodów, wartość początkowa, metoda amortyzacji, suma odpisów amortyzacyjnych oraz wysokość wypłaconych środków pieniężnych należnych wspólnikom z tytułu udziału w spółce niebędącej osobą prawną na dzień likwidacji.

Konieczność sporządzenia wykazu na gruncie pdof nie oznacza jednak obowiązku dokonania jakichkolwiek rozliczeń w podatku dochodowym na ten moment. Przedsiębiorca nie uwzględnia go przy ustalaniu firmowego dochodu za okres od pierwszego dnia danego roku podatkowego do daty w tym samym roku, w której zlikwidował swoją jednoosobową firmę.

Oprócz obowiązku sporządzenia omówionego wykazu składników przedsiębiorca, który ewidencjonuje zdarzenia gospodarcze w księdze podatkowej, na dzień likwidacji działalności gospodarczej powinien sporządzić spis z natury. W spisie tym powinny zostać ujęte towary handlowe, materiały (surowce) podstawowe i pomocnicze, półwyroby, produkcja w toku, wyroby gotowe, braki i odpady (§ 24-26 rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów - Dz. U. z 2019 r. poz. 2544). Spisem z natury nie obejmuje się natomiast wyposażenia ani środków trwałych.

Wycena składników ujętych w remanencie likwidacyjnym powinna nastąpić zgodnie z uregulowaniami zawartymi w § 26 wskazanego rozporządzenia. Z przepisu tego wynika, że np. materiały oraz towary handlowe objęte tym spisem należy wycenić według cen zakupu lub nabycia albo według cen rynkowych z dnia sporządzenia spisu, jeżeli są one niższe od cen zakupu lub nabycia. Tzw. likwidacyjny spis z natury przedsiębiorca powinien wpisać do księgi podatkowej. W przeciwieństwie do wykazu składników pozostałych na dzień likwidacji działalności spis z natury, poprzez tzw. różnice remanentowe, ma wpływ na wysokość dochodu z działalności gospodarczej za rok podatkowy, w którym przedsiębiorca zlikwidował firmę.

Ryczałt ewidencjonowany

Na osobach, które dla opodatkowania firmowych przychodów zdecydowały się na ryczałt ewidencjonowany, w przypadku likwidacji działalności gospodarczej, w tym także w formie spółki lub wystąpienia wspólnika ze spółki, nie ciąży obowiązek sporządzenia spisu z natury na ten dzień. Aczkolwiek, jak wynika z art. 20 ust. 6 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym... (Dz. U. z 2024 r. poz. 776 ze zm.), muszą one sporządzić wykaz składników majątku pozostałych na dzień likwidacji. Wykazem tym obejmują, podobnie jak przedsiębiorcy korzystający z zasad ogólnych, środki trwałe, składniki wyposażenia, towary handlowe, wyroby gotowe, półwyroby, materiały (surowce).

Sprzedaż po zamknięciu firmy

Ustawodawca przewidział warunki, w których przychód firmowy w pdof może powstać także po likwidacji działalności gospodarczej. Pojawia się on w odniesieniu do sprzedaży firmowego majątku w ustawowo określonym przedziale czasowym. Jest on bowiem generowany, gdy do odpłatnego zbycia takiego składnika (z wyjątkiem nieruchomości mieszkalnych) dochodzi przed upływem 6 lat, licząc od pierwszego dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiła likwidacja działalności (art. 14 ust. 2 pkt 17 lit. a i ust. 3 pkt 12 lit. a ustawy o pdof oraz art. 12 ust. 1 pkt 7 lit. f i ust. 10 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym...). Kwota uzyskana z takiej transakcji jako przychód w pdof podlega opodatkowaniu według zasad, które podatnik stosował w zlikwidowanej działalności gospodarczej (z wyjątkiem sytuacji, w której podatnik prowadzi nową działalność i rozlicza się z niej w pdof w inny sposób), czyli przy zasadach ogólnych odpowiednio według skali podatkowej lub podatkiem liniowym (przykład), a u ryczałtowców - 3% lub 10% stawką ryczałtu ewidencjonowanego. Natomiast sprzedaż składników należących kiedyś do firmowego majątku po upływie wskazanego okresu 6 lat jest podatkowo neutralna.