Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Podatki  »  Podatek dochodowy  »   Przedpłaty, zaliczki, zadatki a moment powstania przychodu
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Przedpłaty, zaliczki, zadatki a moment powstania przychodu

Gazeta Podatkowa nr 66 (1941) z dnia 18.08.2022
Małgorzata Marek

W praktyce obrotu gospodarczego często spotykamy się z pieniężnymi świadczeniami częściowymi, wyprzedzającymi dostawę towarów lub usług. Są to przede wszystkim przedpłaty, zaliczki i zadatki. Ich stosowanie wiąże się z konsekwencjami w podatku dochodowym.

Wpłaty na poczet przyszłych dostaw

Za przychód z działalności gospodarczej uważa się, co do zasady, kwoty należne, choćby nie zostały faktycznie otrzymane. Za datę powstania tego przychodu uznaje się dzień wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (częściowego wykonania usługi), nie później niż dzień wystawienia faktury albo uregulowania należności.

Omawiane świadczenia stanowią wyjątek od tych reguł, jak bowiem wynika z art. 14 ust. 3 pkt 1 ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 z zm.) i odpowiednio art. 12 ust. 4 pkt 1 ustawy o pdop (Dz. U. z 2021 r. poz. 1800 ze zm.), do przychodów nie zalicza się pobranych wpłat lub zarachowanych należności na poczet dostaw towarów i usług, które zostaną wykonane w następnych okresach sprawozdawczych.

Brzmienie powyższych przepisów wskazuje, iż zamiarem ustawodawcy było czasowe wyłączenie z kategorii przychodów wszelkich otrzymanych przez podatnika kwot, dotyczących dostaw, które mają zostać przez niego zrealizowane w przyszłości.

Zaliczka (przedpłata)

Zaliczka, której synonimem jest przedpłata, stanowi część przyszłych należności. Jeżeli zobowiązanie drugiej strony, w zakresie dostawy towarów lub usług, zostanie wykonane prawidłowo, kwota uiszczona tytułem zaliczki podlega - zgodnie z nazwą - zaliczeniu na poczet świadczenia nabywcy. W przeciwnym razie strona dająca zaliczkę będzie mogła domagać się jej zwrotu. Trzeba jednak podkreślić, iż pojęcie zaliczka nie posiada definicji ustawowej (w szczególności nie można jej utożsamiać z zadatkiem), a zatem to umowa między stronami powinna regulować wszelkie kwestie związane z rozliczeniem tego świadczenia. Co do zasady, zaliczka nie ma charakteru definitywnego, więc nie stanowi przychodu w momencie świadczenia. Powracającym problemem podatkowym jest jednak zaliczka w wysokości równej ostatecznej cenie nabycia. Organy podatkowe i sądy administracyjne od dawna różnią się w ocenie wpływu 100% zaliczki na rachunek podatkowy podmiotu, który ją otrzymał.

W orzeczeniach sądowych pojawia się na ogół przekonanie, że istotny jest nie charakter świadczenia i jego wysokość, odnoszona do ostatecznej ceny, lecz fakt, że przysporzenie to jest powiązane z usługą, która nie została jeszcze wykonana. Zaliczka obejmująca 100% ceny nabycia nie stanowi więc przychodu podatkowego w dacie otrzymania i stan ten trwa aż do dnia wydania rzeczy, zbycia prawa majątkowego lub wykonania usługi (por. wyroki NSA z dnia 2 czerwca 2010 r., sygn. akt II FSK 274/09, oraz z dnia 16 października 2012 r., sygn. akt II FSK 419/11).

Dla Prenumeratorów GOFIN
Orzecznictwo Zbiór interpretacji indywidualnych dostępny w serwisie www.interpretacje.gofin.pl

Tymczasem stanowisko fiskusa w tej materii jest znacznie mniej przyjazne podatnikom, a do tego chwiejne. I tak, w interpretacji indywidualnej z dnia 6 czerwca 2022 r., nr 0111-KDIB1-1.4010.135.2022.1.AND, Dyrektor KIS stwierdził, że kwota w wysokości 100% umówionego wynagrodzenia nie może być traktowana jak zaliczka, lecz przysporzenie ostateczne, z góry określone, za wykonanie konkretnej usługi lub zakup konkretnego towaru.

We wcześniejszych pismach fiskus był skłonny uznać tego rodzaju zaliczkę za świadczenie neutralne podatkowo. I tak w interpretacji indywidualnej z dnia 4 lipca 2018 r., nr 0111-KDIB1-1.4010.164.2018.2.ŚS, Dyrektor KIS wskazał, że 100% zaliczka nie jest definitywną zapłatą, o ile strony przewidziały w postanowieniach zawartej między nimi umowy jakiekolwiek warunki zwrotu lub zmniejszenia takiej zaliczki.

Zadatek

Zgodnie z art. 394 § 1 K.c. (Dz. U. z 2022 r. poz. 1360) zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, a jeżeli sama go dała, może zażądać sumy dwukrotnie wyższej. W odróżnieniu od zaliczki zadatek nie jest częścią należnej kwoty, lecz świadczeniem dodatkowym, które pełni funkcję gwarancyjną (zabezpiecza realizację umowy). Jeżeli umowa zostanie wykonana, strony mogą uznać ją za część ceny nabycia.

Otrzymany zadatek nie stanowi przysporzenia definitywnego, skutkiem tego nie jest rozpoznawany jako przychód podatkowy w momencie otrzymania. Konsekwencje podatkowe pojawią się wówczas, gdy do transakcji nie dojdzie z przyczyn leżących po stronie sprzedawcy i będzie on zmuszony zwrócić kontrahentowi zadatek w podwójnej wysokości. W takim przypadku niedoszły nabywca uzyska przychód w wysokości różnicy między kwotą uprzednio przez niego wpłaconą a kwotą otrzymaną od sprzedawcy. Analogicznie: przychód - w wysokości zatrzymanego zadatku - powinien rozpoznać także sprzedawca, jeśli umowa nie została wykonana z winy nabywcy.

W tym miejscu warto podkreślić, że choć omawiane świadczenie jest rodzajem sankcji za niewykonanie umowy, to nie można go uznać za odszkodowanie sensu stricto, dlatego nie korzysta ze zwolnienia od podatku.

Utrata zaliczki lub zadatku a koszty

Przepisy art. 23 ust. 1 pkt 54 ustawy o pdof oraz art. 16 ust. 1 pkt 56 ustawy o pdop stanowią, że do kosztów podatkowych nie mogą być zaliczane straty (koszty) powstałe w wyniku utraty dokonanych przedpłat (zaliczek, zadatków) w związku z niewykonaniem umowy. Normy te dotyczą wyłącznie utraty zadatku przez wpłacającego. Jeżeli przedsiębiorca otrzymał przedpłatę, to zakaz ujmowania w rachunku podatkowym tego typu strat go nie obejmuje. Podatkowy charakter zwróconego zadatku w podwójnej wysokości należy rozpatrywać, biorąc pod uwagę przepisy art. 22 ust. 1 ustawy o pdof oraz art. 15 ust. 1 ustawy o pdop, definiujące koszty. Aby możliwe było uwzględnienie 50% tej kwoty (czyli części podwajającej świadczenie niedoszłego nabywcy) w kalkulacji podatku dochodowego, konieczne jest ustalenie, że zwrot zadatku służy celom określonym w tych przepisach, np. jako świadectwo respektowania przez przedsiębiorcę zawartych umów.

Podatek dochodowy - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.