Wątpliwości związane z pracowniczą ulgą dla klasy średniej

Prawo do korzystania z nowej preferencji nazywanej ulgą dla klasy średniej z dniem 1 stycznia 2022 r. zyskali m.in. pracownicy w odniesieniu do opodatkowanych według skali podatkowej należności uzyskiwanych z racji zatrudnienia. Ulga ta, która z założenia ma zniwelować wzrost obciążeń, jakie nastąpią od bieżącego roku w związku z likwidacją możliwości odliczania od podatku składki zdrowotnej, budzi szereg wątpliwości dotyczących jej stosowania.

Co mówią przepisy?

Zasady dotyczące ulgi dla klasy średniej zapisane zostały zasadniczo w przepisach art. 26 ust. 4a-4c oraz art. 32 ust. 2a i ust. 2b ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.). Uregulowania te przewidują jej stosowanie przez uprawnionych podatników w sytuacji, gdy uzyskują oni odpowiednio wysokie przychody. Prawo do tej preferencji w 2022 r. mają bowiem m.in. podatnicy uzyskujący w skali roku opodatkowane według skali podatkowej tzw. przychody pracownicze w wysokości mieszczącej się w przedziale od 68.412 zł do 133.692 zł. Sama ulga uwzględniana jest w rozliczeniu rocznym, jak również przez zakłady pracy przy obliczaniu zaliczek na pdof. Na etapie obliczania zaliczek na pdof zakłady pracy jako płatnicy pdof, zgodnie z art. 32 ust. 2a ustawy o pdof, stosują ulgę za miesiące, w których podatnik uzyska w danym zakładzie pracy przychody ze stosunku służbowego, stosunku pracy, pracy nakładczej i spółdzielczego stosunku pracy w wysokości wynoszącej od 5.701 zł do 11.141 zł, które podlegają opodatkowaniu według skali podatkowej. Pracownikom z takimi przychodami płatnik obowiązany będzie pomniejszyć dochód ustalony zgodnie z art. 32 ust. 2 ustawy o pdof, o kwotę ulgi dla pracowników w wysokości obliczonej według wzorów określonych w art. 32 ust. 2a ustawy o pdof.

Ulga na etapie zaliczek

Płatnik pdof pracownikom uprawnionym do ulgi w stosunku do wypłacanych (stawianych do dyspozycji) przez niego należności stosuje ją przy wyliczaniu zaliczki na pdof obligatoryjnie. Pracownik ma jednak prawo złożyć pracodawcy pisemny wniosek o niepomniejszanie w trakcie roku dochodu o kwotę tej ulgi (art. 32 ust. 2b ustawy o pdof).

Uwzględnianie ulgi przez płatników nie powinno nastręczać większych trudności w przypadku, gdy pracownicy otrzymują w miesiącu tylko jedną wypłatę. Problemy pojawiają się w sytuacji, gdy wypłaty są dwie albo więcej (np. gdy na początku miesiąca wypłacana jest premia za miesiąc poprzedni, a na koniec miesiąca wynagrodzenie za ten miesiąc). Nie jest bowiem jasne - gdyż nie wynika to z przepisów - co zrobić w przypadku, gdy:

1) pierwsza wypłata w miesiącu jest za niska na zastosowanie ulgi (wynosi brutto np. 1.500 zł), ale po z zsumowaniu z drugą (np. 6.200 zł) daje kwotę uprawniającą do zastosowania pracownikowi ulgi w tym miesiącu,

2) wysokość pierwszej wypłaty w miesiącu jest wystarczająca na zastosowanie ulgi (np. 7.900 zł), jednak zsumowana z drugą (np. 5.000 zł) powoduje, że pracownikowi nie przysługuje ulga za ten miesiąc.

W mojej ocenie w pierwszym przypadku można przyjąć, że zastosowanie znajdą tu w zakresie ustalania pracowniczej zaliczki na pdof zasady dotyczące narastającego rozliczania dwóch i więcej wypłat dokonanych w jednym miesiącu. Natomiast w drugim przypadku nie wiadomo czy ulga naliczona przez pracodawcę przy pierwszej wypłacie zostaje, czy powinien on w jakiś sposób dokonać jej korekty, a jeśli tak, to w jaki.

Rezygnacja z ulgi na etapie zaliczek

Nad rezygnacją z ulgi na etapie zaliczek powinni się zastanowić pracownicy, w przypadku których zachodzi prawdopodobieństwo uzyskania w skali całego roku kategorii przychodów objętych ulgą, ale w kwocie wyższej niż uprawniająca do skorzystania z tej preferencji. Do tej grupy podatników należą m.in. tzw. wieloetatowcy oraz osoby, które uzyskują od jednego pracodawcy wynagrodzenia miesięczne w kwotach mieszczących się w przedziale przychodowym uprawniającym do korzystania z ulgi, ale jednocześnie pod koniec roku mogą otrzymać dużą nagrodę lub premię roczną.

W przypadku gdy przychody pracownika korzystającego w tracie roku z ulgi ostatecznie będą za ten rok wyższe niż 133.692 zł, to w rocznym zeznaniu PIT zobowiązany on będzie rozliczyć uzyskane z pracy dochody bez uwzględnienia ulgi zastosowanej przy poborze zaliczek przez pracodawcę. Konsekwencją będzie dla niego konieczność zapłaty wyższego podatku. Natomiast gdy złoży pracodawcy wniosek o niestosowanie przez niego ulgi przy zaliczkach na pdof, wówczas pracodawca jako płatnik pdof nie będzie pomniejszał dochodu o ulgę najpóźniej od miesiąca następującego po miesiącu, w którym otrzyma wniosek. To może pozwolić uniknąć konieczności dopłaty podatku w rozliczeniu rocznym, a jednocześnie nie pozbawia pracownika możliwości uwzględnienia jej w zeznaniu rocznym, gdy wartość objętych nią przychodów nie przekroczy górnego limitu ulgi. Wniosek ten pracownicy składają odrębnie dla każdego roku podatkowego.

Ulga w zeznaniu

W rozliczeniu rocznym zastosowanie znajdą uregulowania art. 26 ust. 4a-4c ustawy o pdof. Z ust. 4c tego przepisu wynika, że w przypadku, gdy małżonkowie składają wspólne zeznanie, każdy z małżonków, uzyskując m.in. przychody ze stosunku pracy, może odliczyć od dochodu tzw. ulgę dla klasy średniej obliczoną według wzorów wynikających z art. 26 ust. 4a ustawy o pdof - od połowy sumy łącznych przychodów uzyskanych przez małżonków w roku podatkowym obliczonej zgodnie z ust. 4a. Jednocześnie ustawodawca zaznaczył, że ust. 4b oraz art. 6 ust. 3 stosuje się odpowiednio.

Według art. 26 ust. 4b ustawy o pdof kwota ulgi dla klasy średniej w wysokości określonej w ust. 4a jest stosowana, jeżeli suma uzyskanych w roku podatkowym przychodów obliczona zgodnie z ust. 4a wynosi co najmniej 68.412 zł i nie przekracza kwoty 133.692 zł. Z kolei zgodnie z art. 6 ust. 3 ustawy o pdof małżonkowie mają możliwość dokonania wspólnego rozliczenia również, gdy jeden z małżonków w roku podatkowym nie uzyskał dochodów opodatkowanych według skali podatkowej lub osiągnął dochody w wysokości niepowodującej obowiązku zapłaty podatku. I tu pojawiają się kolejne wątpliwości, jak ulga wpłynie na rozliczenia małżonków m.in. w sytuacji, gdy jedno z nich zarabiało w roku podatkowym miesięcznie tyle, że ma prawo do ulgi (np. 7.500 zł), a drugie:

• nie uzyskało żadnych przychodów lub uzyskało przychody uprawniające do zastosowania ulgi, ale w wysokości niższej niż jej dolny limit,
• uzyskiwało w roku podatkowym miesięcznie przychody w wysokości przekraczającej ustawowy limit (np. 22.000 zł).

O rozstrzygnięcie wszystkich wskazanych wątpliwości zwróciliśmy się do resortu finansów. O uzyskanej odpowiedzi będziemy Czytelników informować niezwłocznie po jej otrzymaniu.