Pracownicza zaliczka od świadczeń niepieniężnych

Wielu pracodawców w celu stworzenia atrakcyjnych warunków pracy oferuje swoim pracownikom, oprócz wynagrodzenia, dodatkowe benefity o charakterze niepieniężnym. Do typowych świadczeń tego rodzaju należą bony towarowe, karty medyczne, abonamenty do placówek świadczących usługi w zakresie rekreacji, składki na ubezpieczenie NNW. Prawo do ich otrzymywania przysługuje pracownikom zazwyczaj także wtedy, gdy z jakichś przyczyn, np. długotrwałej choroby lub pobytu na urlopie macierzyńskim (rodzicielskim, wychowawczym), nie otrzymują w danym miesiącu wynagrodzenia. W takich przypadkach płatnik może mieć problem z pobraniem zaliczki na podatek dochodowy.

Wynagrodzenie to nie tylko wypłata

Jak wynika z art. 12 ust. 1 ustawy o pdof, przychodami ze stosunku pracy są wszelkiego rodzaju wpłaty pieniężne oraz wartość pieniężna świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń, a w szczególności wynagrodzenia zasadnicze, wynagrodzenia za godziny nadliczbowe, różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona. Ponadto należą do nich świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

W świetle powyższego wartość otrzymanych przez pracownika dodatkowych benefitów należy każdorazowo uznać za przychód ze stosunku pracy. Przychód ten podlega opodatkowaniu. Nie ma przy tym znaczenia, że w danym miesiącu zatrudniony nie otrzymał wynagrodzenia za pracę ani innego świadczenia pieniężnego od pracodawcy.

Wartość niepieniężnych świadczeń otrzymanych przez pracownika od pracodawcy stanowi przychód ze stosunku pracy.

Zaliczka - pobrać czy odstąpić?

Zakład pracy wypełniając rolę płatnika obowiązany jest obliczać i pobierać zaliczki na podatek dochodowy od dochodów pracowników uzyskanych w danym miesiącu. W zwykłych okolicznościach zaliczka pobierana jest z wynagrodzenia za pracę otrzymanego przez pracownika w danym miesiącu. Jeśli jednak świadczenie niepieniężne stanowi jedyny przychód pracownika w okresie rozliczeniowym, wówczas zaliczki nie ma od czego pobrać.

Możliwość odstąpienia przez pracodawcę w takim przypadku od poboru zaliczki długo była kwestią dyskusyjną, gdyż ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych jej nie rozstrzyga. Zdarzało się więc, że fiskus prezentował w tym zakresie bardzo rygorystyczne stanowisko. Zgodnie z nim brak możliwości poboru zaliczki nie zwalnia płatnika z obowiązku jej pobrania i wpłacenia, ponieważ przepisy zwolnienia takiego nie przewidują. Niedopuszczalne jest przy tym uzależnianie wpłaty zaliczki od zwrotu przez pracownika równowartości zaliczki. Fiskus wskazywał więc pośrednio płatnikowi, iż to on, z własnych środków, powinien uiścić zaliczkę, a ewentualne późniejsze rozliczenia pomiędzy nim a pracownikiem są poza zainteresowaniem organów podatkowych.

Powyższa wykładnia nie uwzględniała roli płatnika jako pośrednika w przekazywaniu należnej od dochodu podatnika zaliczki na podatek. Nie brała pod uwagę także tej istotnej okoliczności, że podatek dochodowy ma charakter osobisty i praktyka opłacania go za podatnika przez płatnika z własnych środków nieuchronnie prowadzi do powstania - po stronie podatnika - przychodu z otrzymanych nieodpłatnych świadczeń. Postępując zatem zgodnie ze stanowiskiem fiskusa, pracodawca wpadłby w swoistą spiralę podatkową - nie mogąc pobrać zaliczki od świadczenia niepieniężnego płaciłby ją z własnych środków, co zmuszałoby go do zapłaty kolejnej zaliczki od wpłaconej już zaliczki.

Pracownik zapłaci i rozliczy w zeznaniu

Nieprawidłowość przedstawionej wykładni dostrzegł Minister Finansów (interpretacja indywidualna z dnia 8 czerwca 2012 r., nr DD3/033/140/IMD/10/PK-424). Jego zdaniem z ustawowych regulacji nie wynika wcale, aby płatnik, który nie ma faktycznej możliwości pobrania zaliczki, był zobligowany zapłacić ją z własnych środków. Pracodawca dostatecznie wypełni swoje obowiązki płatnika, jeśli ujmie wartość świadczenia niepieniężnego w informacji PIT-11 sporządzanej za dany rok.

W tej sytuacji to pracownik rozliczy otrzymane świadczenie w zeznaniu rocznym. Będzie mógł przy tym zastosować pracownicze koszty uzyskania przychodu, przysługują one bowiem za każdy miesiąc pozostawania w zatrudnieniu, nawet gdy w miesiącu tym nie było wypłaty.

Inaczej przy wypłacie zasiłków

Przedstawione ograniczenie obowiązków płatnika nie dotyczy jednak tych pracodawców, którzy w tym samym miesiącu nie tylko oferują świadczenie niepieniężne, ale także wypłacają pracownikowi w imieniu ZUS zasiłek z ubezpieczenia społecznego. Wprawdzie zasiłki z ubezpieczenia społecznego nie należą do przychodów ze stosunku pracy, lecz do tzw. innych źródeł przychodów (art. 20 ust. 1 ustawy o pdof), ale, jak wynika z art. 32 ust. 2 ustawy o pdof, pracodawca ustala zaliczkę na podatek dochodowy od dochodu, za który uważa się uzyskane w ciągu miesiąca przychody ze stosunku pracy lub stosunków pokrewnych oraz zasiłki z ubezpieczenia społecznego wypłacane przez płatnika, po odliczeniu kosztów uzyskania przychodów w wysokości określonej w art. 22 ust. 2 pkt 1 albo 3 lub w ust. 9 pkt 1-3 ustawy o pdof oraz potrąconych przez płatnika w danym miesiącu składek na ubezpieczenie społeczne, o których mowa w art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b) lub pkt 2a ustawy o pdof.

Jeżeli zatem pracownik w danym miesiącu otrzymał niepieniężne świadczenie ze stosunku pracy oraz zasiłek wypłacany przez pracodawcę w imieniu ZUS, to płatnik ma możliwość poboru zaliczki z kwoty zasiłku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o pdof (Dz. U. z 2012 r. poz. 361 ze zm.)