Podatkowe skutki sprzedaży prywatnego samochodu przedsiębiorcy

W sytuacji, gdy przedsiębiorca sprzedaje swój prywatny samochód, który nie był wykorzystywany do celów prowadzonej przez niego działalności gospodarczej, to uzyskany z tytułu tej sprzedaży przychód nie jest przychodem z działalności gospodarczej. Niemniej jednak może wystąpić konieczność opodatkowania tej sprzedaży. Jak bowiem wynika z art. 10 ust. 1 pkt 8 ustawy o PDOF, źródłem przychodów jest m.in. odpłatne zbycie innych rzeczy, jeżeli nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej i zostało dokonane przed upływem pół roku, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie.

W świetle powyższego, w razie sprzedaży prywatnego samochodu, który nie był wykorzystywany do działalności gospodarczej przedsiębiorcy, lecz służył wyłącznie jego celom osobistym, przychód powstanie tylko wtedy, gdy między nabyciem auta a jego sprzedażą nie upłynął okres 6 miesięcy, licząc od końca miesiąca, w którym nastąpiło nabycie pojazdu. Nie będzie to jednak przychód z działalności gospodarczej, lecz z innego źródła, tj. z odpłatnego zbycia rzeczy. Natomiast sprzedaż samochodu po tym terminie będzie dla ww. osoby obojętna podatkowo.

Wspomnijmy, że odrębnej analizy wymagałaby sytuacja, w której przedsiębiorca sprzedałby samochód prywatny, który wcześniej najpierw wprowadził do działalności gospodarczej, a później z tej działalności wycofał. Istotne znaczenie miałby wówczas czas, jaki upłynął od momentu wycofania auta z działalności. Jeżeli między pierwszym dniem miesiąca następującego po miesiącu, w którym samochód został wycofany z działalności i dniem jego odpłatnego zbycia, nie upłynęło 6 lat, wówczas uzyskany z tytułu tej sprzedaży przychód należałoby uznać za przychód z działalności gospodarczej (zob. art. 10 ust. 2 pkt 3 ustawy o PDOF).

Jak ustalić wysokość podatku dochodowego w związku z odpłatnym zbyciem prywatnego samochodu przed upływem 6 miesięcy od jego nabycia?

Podstawę opodatkowania podatkiem dochodowym z tytułu odpłatnego zbycia rzeczy (tu: samochodu) stanowi dochód. Jest nim różnica pomiędzy przychodem z odpłatnego zbycia samochodu a kosztem jego nabycia, zmniejszona o wartość nakładów poczynionych w czasie posiadania samochodu. Przychodem jest tu cena określona w umowie, pomniejszona o koszty odpłatnego zbycia. Jeżeli cena ta, bez uzasadnionej przyczyny, znacznie odbiega od wartości rynkowej samochodu, przychód ten określany jest przez organ podatkowy lub organ kontroli skarbowej w wysokości wartości rynkowej. Wartość rynkową rzeczy określa się z kolei na podstawie cen rynkowych, stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem w szczególności ich stanu i stopnia zużycia oraz czasu i miejsca odpłatnego zbycia. Powyższe regulacje wynikają z art. 19 ust. 1, 3 i 4 oraz art. 24 ust. 6 ustawy o PDOF.

WAŻNE: Przy ustalaniu dochodu z odpłatnego zbycia prywatnego samochodu uwzględniane są koszty jego odpłatnego zbycia, koszty jego nabycia, a także nakłady poczynione na samochód w czasie jego posiadania.

Do powyższych kosztów można zaliczyć np.:

• koszty ogłoszeń prasowych ponoszone w celu sprzedaży samochodu, opłatę komisową, itp. jako koszty zbycia samochodu,
   
• cenę zakupu samochodu (wykazaną na fakturze zakupu lub w umowie kupna-sprzedaży), koszty związane z tym zakupem: PCC zapłacony przy zakupie auta, podatek akcyzowy, opłatę za pierwszy przegląd techniczny w kraju (jeżeli samochód był sprowadzony z zagranicy), tłumaczenie dokumentów, opłaty za tablice rejestracyjne, itd. jako koszty nabycia samochodu,
   
• wydatki na remont oraz na ulepszenie samochodu, m.in. montaż instalacji gazowej, itd. jako nakłady na samochód poczynione w czasie jego posiadania.

Do nakładów na samochód nie należy natomiast zaliczać wydatków związanych z eksploatacją pojazdu w czasie jego posiadania, np. wydatków na wymianę olejów, na zakup paliwa, itd.

WAŻNE: Osoba fizyczna, która zamierza uwzględnić w podstawie opodatkowania ww. koszty, powinna zadbać o ich udokumentowanie, aby móc udowodnić fakt ich poniesienia oraz ich wysokość.

Dochód uzyskany ze sprzedaży prywatnego samochodu podlega opodatkowaniu według skali podatkowej, przy czym od dochodu tego podatnik zapłaci podatek dochodowy dopiero po zakończeniu roku podatkowego, tj. w terminie do 30 kwietnia roku następnego, rozliczając podatek dochodowy w rocznym zeznaniu podatkowym. Dochód uzyskany ze sprzedaży ww. samochodu jest opodatkowywany łącznie z innymi dochodami podlegającymi opodatkowaniu według skali podatkowej.

W rocznym zeznaniu podatkowym sprzedaż prywatnego samochodu wykazuje się również wtedy, gdy na tej transakcji poniesiono stratę (tj. koszty były wyższe od przychodu ze sprzedaży samochodu).

Czy dochód z tytułu sprzedaży prywatnego samochodu przedsiębiorca wykazuje w rocznym zeznaniu PIT-36, tak jak dochody z prowadzonej działalności gospodarczej?

Przychody ze sprzedaży składników prywatnego majątku przedsiębiorcy (oraz koszty ich uzyskania) nie zostały wymienione w formularzu PIT-36 jako odrębne źródło przychodów, niemniej jednak ujmuje się je w części D tego zeznania, w wierszu 8 "Inne źródła, niewymienione w wierszach od 1 do 7...". Wynika to z objaśnienia do zeznania PIT-36, w którym zapisano, że w ww. wierszu wykazuje się przychody (oraz koszty ich uzyskania) osiągnięte z odpłatnego zbycia innych rzeczy, o których mowa w art. 10 ust. 1 pkt 8 lit. d) ustawy o PDOF, jeżeli odpłatne zbycie nie następuje w wykonaniu działalności gospodarczej.

Podatnikami VAT są m.in. osoby fizyczne wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, bez względu na jej cel czy rezultat. Za działalność gospodarczą uważa się nie tylko wszelką działalność producentów, handlowców czy usługodawców, ale także taką czynność, która została wykonana jednorazowo w okolicznościach wskazujących na zamiar jej wykonywania w sposób częstotliwy. Działalność gospodarcza obejmuje również czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych (zob. art. 15 ust. 1-2 ustawy o VAT).

W świetle powyższego, gdy przedsiębiorca sprzedaje swój prywatny samochód, służący jego celom osobistym, a samochód ten nie został nabyty w celu jego odsprzedaży, to taka sprzedaż będzie dla celów VAT obojętna i obowiązek wykazania VAT należnego nie powstanie.

Inaczej jest w sytuacji, gdy samochód został nabyty w celu odsprzedaży. Wówczas czynność taką na potrzeby ustawy o VAT należy uznać za wykonywaną w ramach działalności gospodarczej. Skutkuje to koniecznością rozliczenia VAT z tytułu sprzedaży samochodu.

Opodatkowaniu podatkiem od czynności cywilnoprawnych podlega m.in. umowa sprzedaży rzeczy, przy czym zwalnia się z opodatkowania sprzedaż rzeczy ruchomych, jeżeli podstawa opodatkowania nie przekracza 1.000 zł (zob. art. 9 pkt 6 ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnych).

Obowiązek podatkowy w PCC z tytułu umowy sprzedaży powstaje w momencie dokonania tej transakcji. Podstawę opodatkowania stanowi tu wartość rynkowa rzeczy, którą określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia, z dnia dokonania tej czynności, bez odliczania długów i ciężarów (art. 6 ust. 1 pkt 1 i ust. 2 ustawy o PCC).

W przypadku umowy sprzedaży obowiązek podatkowy ciąży na kupującym (a nie na sprzedawcy). Powinien on złożyć właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego deklarację PCC-3 oraz obliczyć i wpłacić podatek w terminie 14 dni od dnia powstania obowiązku podatkowego.

WAŻNE: Nie podlega PCC umowa sprzedaży samochodu, jeżeli przynajmniej jedna ze stron z tytułu dokonania tej czynności jest opodatkowana podatkiem od towarów i usług lub została zwolniona z VAT (art. 2 pkt 4 ustawy o PCC).