Reprezentacja spółki w likwidacji i upadłości

W spółce handlowej przechodzącej w fazę likwidacji albo po otwarciu restrukturyzacji czy ogłoszeniu upadłości mogą zmienić się zasady reprezentacji. Jeśli w nazwie spółki uwidoczniony jest dodatek wskazujący na któreś z tych zdarzeń, kontrahent powinien zweryfikować, czy członkowie zarządu albo wspólnicy mogą nadal dokonywać czynności za spółkę.

Likwidacja, restrukturyzacja i upadłość dla zwyczajnego uczestnika obrotu mogą okazać się pojęciami niejasnymi, a w każdym razie odstraszającymi. Dla wierzycieli i kontrahentów mogą oznaczać różne skutki, niekoniecznie wyłącznie niekorzystne.

Warunkiem ogłoszenia upadłości jest niewypłacalność przedsiębiorcy. Z kolei postępowanie restrukturyzacyjne może zostać otwarte, gdy przedsiębiorca jest niewypłacalny albo tylko zagrożony niewypłacalnością. Likwidacja spółki może natomiast zostać otwarta niezależnie od poziomu jej niewypłacalności. Celem postępowania upadłościowego wobec przedsiębiorcy jest zbiorowe zaspokojenie roszczeń wierzycieli przy możliwym zachowaniu przedsiębiorstwa dłużnika. Po zakończeniu postępowania upadłościowego spółka jest wykreślana z KRS. Ten sam skutek występuje po zakończeniu likwidacji. W jej toku likwidator powinien wykonać zobowiązania spółki. Jeśli stwierdzi, że spółka jest niewypłacalna, zamiast kontynuować likwidację, powinien złożyć wniosek o ogłoszenie jej upadłości.

Z kolei celem większości postępowań restrukturyzacyjnych jest uniknięcie upadłości i zawarcie układu z wierzycielami. Wykonanie układu pozwoli zachować byt samej spółki.

Upadłość

Po ogłoszeniu upadłości spółki w KRS obok danych osób uprawnionych do reprezentacji (dział 2 KRS, gdzie ujawnia się informacje o wspólnikach czy członkach zarządu) pojawiają się dane syndyka.

Z dniem ogłoszenia upadłości upadły traci prawo zarządu oraz możliwość korzystania z mienia wchodzącego do masy upadłości i rozporządzania nim. Czynności prawne upadłego dotyczące mienia wchodzącego do masy upadłości są nieważne (art. 75 ust. 1 i art. 77 ust. 1 ustawy Prawa upadłościowego - Dz. U. z 2020 r. poz. 1228 ze zm.). W praktyce, choć np. członkowie zarządu spółki z o.o. po ogłoszeniu upadłości zachowują swoje funkcje, to ich rola w kierowaniu spółką jest marginalna. Mogą dokonywać tylko czynności prawnych niedotyczących masy upadłości.

Jeśli uczestnik obrotu ma dokonywać czynności ze spółką w upadłości, powinien w tej sprawie kontaktować się z syndykiem, a nie z osobami ujawnionymi w dziale 2 KRS.

Restrukturyzacja

Otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego może, ale nie musi wpływać na kompetencje wspólników czy zarządu co do reprezentowania spółki. Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. z 2021 r. poz. 1588) przewiduje cztery rodzaje postępowań restrukturyzacyjnych, które różnią się zakresem ochrony majątku dłużnika przed wierzycielami i powiązanych z tym zakresem ograniczeń w wykonywaniu zarządu własnego.

W najmniej złożonym z postępowań restrukturyzacyjnych, postępowaniu o zatwierdzenie układu, zarząd dłużnika nie jest w żaden sposób ograniczony. Z kolei w postępowaniu sanacyjnym dłużnikowi odejmuje się zarząd, a masą sanacyjną zarządza zarządca. Natomiast w dwóch pozostałych rodzajach postępowań (przyspieszonym postępowaniu układowym i postępowaniu układowym) dłużnik utrzymuje zarząd, ale działa wespół z powołanym przez sąd nadzorcą sądowym. Zgoda nadzorcy jest niezbędna do dokonania czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu, chyba że ustawa przewiduje zezwolenie rady wierzycieli (art. 39 Prawa restrukturyzacyjnego). Zarówno w przyspieszonym postępowaniu układowym, jak i w postępowaniu układowym sąd może uchylić zarząd dłużnika, gdy ten, najogólniej mówiąc, uchybia zasadom sprawowania zarządu. Wówczas miejsce nadzorcy sądowego zajmuje zarządca.

Informacja o postępowaniu restrukturyzacyjnym oraz dane nadzorcy bądź zarządcy są ujawniane w dziale 6 KRS. Jeśli dla spółki ustanowiono zarządcę, w sprawie zawarcia umowy czy innej czynności należy kontaktować się z nim, a nie z zarządem spółki czy wspólnikami uprawnionymi do reprezentacji.

Likwidacja

Likwidacja jest konsekwencją jednego ze zdarzeń powodujących rozwiązanie umowy spółki. Wśród nich może być uchwała wspólników (akcjonariuszy) i przyczyny wskazane w umowie lub statucie spółki. Wyjątkowo przyczyną otwarcia likwidacji może też być orzeczenie sądu rozwiązujące spółkę.

W toku likwidacji spółką kierują likwidatorzy. W przypadku np. spółki kapitałowej są nimi dotychczasowi członkowie zarządu, chyba że umowa (statut) lub uchwała wspólników (walnego zgromadzenia) stanowi inaczej. Likwidatorzy mogą być ustanowieni przez sąd, gdy na mocy jego orzeczenia dochodzi do rozwiązania spółki (por. np. art. 276 K.s.h. - Dz. U. z 2020 r. poz. 1526 ze zm.).

Dane likwidatorów i sposób reprezentacji spółki w fazie likwidacji ujawniane są w KRS.