Z dniem 1 stycznia br., weszła w życie ustawa o zmianie ustawy o prawach konsumenta i niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2022 r. poz. 2581), która wprowadziła zmiany w ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług. Zmiany te są bardzo istotne i korzystne z punktu widzenia kupujących. Chodzi bowiem o regulacje dotyczące informowania o cenach w ramach promocji i wyprzedaży. Jeśli chodzi o promocje w sklepach i związane z tym obniżki cen, to Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów od dawna wskazuje na nieprawidłowości w tym zakresie. Wielu sprzedawców przed rozpoczęciem danej promocji (obniżki cen) przez pewien czas stopniowo podwyższa cenę, by potem ją obniżyć, wskazując na obniżkę rzędu nawet kilkudziesięciu procent.
W miejscu sprzedaży detalicznej i świadczenia usług uwidacznia się cenę oraz cenę jednostkową towaru (usługi) w sposób jednoznaczny, niebudzący wątpliwości oraz umożliwiający porównanie cen. Cena musi znajdować się w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów, na danym towarze, bezpośrednio przy towarze lub w bliskości towaru, którego dotyczy. Cenę można uwidocznić m.in. na wywieszce, w cenniku, w katalogu, na obwolucie lub w postaci nadruku lub napisu na towarze lub opakowaniu. Przez wywieszkę należy rozumieć etykietę, metkę, tabliczkę lub plakat. Wywieszka może mieć też formę wyświetlacza elektronicznego.
Jeśli chodzi o cenę jednostkową, to musi ona dotyczyć odpowiednio ceny za:
Jednocześnie przepisy przewidują wyłączenia z obowiązku podawania cen jednostkowych. Nie trzeba taką ceną oznaczać towarów, których cena jednostkowa jest identyczna z ceną sprzedaży, towarów sprzedawanych ze względu na ich przeznaczenie w zestawach (kompletach), towarów nieżywnościowych sprzedawanych ze względu na ich przeznaczenie lub właściwości wyłącznie w parach oraz produktów leczniczych w rozumieniu art. 2 pkt 32 ustawy - Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2022 r. poz. 2301).
W cenniku uwidacznia się ceny towarów przeznaczonych do sprzedaży detalicznej umieszczonych w miejscu niedostępnym lub niewidocznym dla konsumentów. Cenniki powinny być wywieszone, wyłożone lub udostępnione w inny sposób w miejscu sprzedaży towarów. Przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie gastronomii lub hotelarstwa uwidacznia ceny oferowanych potraw, wyrobów, noclegów, wyżywienia i innych oferowanych usług w cenniku. Cennik musi zawierać także aktualne informacje umożliwiające konsumentom identyfikację ceny z potrawą lub wyrobem, w szczególności pełną nazwę potrawy lub wyrobu, pod którą jest on sprzedawany, oraz określenie ilości potrawy lub wyrobu, do których się odnosi.
Oprócz tego przedsiębiorca:
Ceny za usługi podaje się wraz z dokładnym określeniem rodzaju i zakresu usługi. Jeżeli jest to zgodne z praktyką obrotu, ze względu na rodzaj świadczonej usługi, zamiast cen za usługę można podawać cenę jednostkową. Przy uwidacznianiu cen za usługi mogą być podawane stawki godzinowe, stawki procentowe, ceny za kilometr i inne stawki przeliczeniowe, które powinny zawierać wszystkie elementy składowe ceny. Ceny za przejazd od lub do odbiorcy usługi zestawia się i wycenia, niezależnie od wyceny usługi. W przypadku gdy cena za wykonanie usługi nie obejmuje wartości materiałów i towarów niezbędnych do jej realizacji, usługodawca musi poinformować o tym konsumenta.
Zasady te mają zastosowanie również do ofert i kosztorysów. W miejscu świadczenia usług udostępnia się cennik w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów. W przypadku świadczenia usług wyłącznie u konsumenta cennik należy przedstawić konsumentowi w formie pisemnej lub elektronicznej przed wykonaniem usługi. Na stacjach benzynowych ceny paliw uwidacznia się w taki sposób, aby były one czytelne dla kierowców pojazdów zbliżających się do stacji, poruszających się po drogach publicznych. Zasada ta ma zastosowanie odpowiednio do przedsiębiorcy wynajmującego lub ochraniającego garaże, zadaszone wiaty oraz miejsca parkingowe albo przyjmującego na przechowanie pojazdy samochodowe.
Najczęstsze nieprawidłowości, z jakimi spotyka się UOKiK, o których czytamy na jego stronie www.uokik.gov.pl w kontekście wyprzedaży, to wprowadzanie w błąd co do warunków wyprzedaży oraz tworzenie pozorów atrakcyjności promocji, podczas gdy cena jest taka sama lub nawet wyższa niż w czasie regularnych zakupów. Jeśli przedsiębiorca nierzetelnie informuje o cenach, Inspekcja Handlowa może zastosować sankcje do 20 tys. zł, a w przypadku powtarzających się nieprawidłowości do 40 tys. zł. Natomiast gdy skala zjawiska jest powszechna i dochodzi do naruszenia zbiorowych interesów konsumentów, wówczas prezes UOKiK może nałożyć sankcję do 10% rocznego obrotu przedsiębiorcy.
Nieuczciwym praktykom sprzedawców mają zapobiec zmiany w ustawie o informowaniu o cenach towarów i usług, które wprowadzone zostały w związku z wdrożeniem do polskich przepisów regulacji wynikających z unijnej dyrektywy Omnibus. Nowe regulacje stanowią, że w każdym przypadku obniżenia ceny towaru lub usługi istnieje obowiązek podania - obok informacji o obniżonej cenie - również informacji o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki. W odniesieniu do towarów, które są oferowane do sprzedaży krócej niż 30 dni, należy podać informację o najniższej cenie tego towaru lub usługi, która obowiązywała w okresie od dnia oferowania tego towaru lub usługi do sprzedaży do dnia wprowadzenia obniżki. W przypadku towarów, które ulegają szybkiemu zepsuciu lub mają krótki termin przydatności, sprzedawca ma obowiązek podania informacji o obniżonej cenie oraz informacji o cenie sprzed pierwszego zastosowania. Takie same zasady dotyczą reklam, w których przedsiębiorca podaje cenę reklamowanego towaru lub usługi.
Należy zwrócić uwagę, iż nowe przepisy mają zastosowanie do każdej osoby fizycznej lub prawnej, która sprzedaje lub oferuje do sprzedaży produkty należące do zakresu jej działalności handlowej lub zawodowej. Mają więc zastosowanie do podmiotu gospodarczego, który jest faktyczną stroną umowy z konsumentem, tj. do sprzedawcy towarów, w tym do sprzedawców korzystających z pośredników, w szczególności z internetowych platform handlowych.
Jednocześnie w rozporządzeniu Ministra Rozwoju i Technologii w sprawie uwidaczniania cen towarów i usług (Dz. U. z 2022 r. poz. 2776) określono, w jaki sposób należy uwidaczniać informacje o obniżonej cenie towaru. Zgodnie z nim cenę, cenę jednostkową lub informację o obniżonej cenie uwidacznia się w miejscu ogólnodostępnym i dobrze widocznym dla konsumentów - na danym towarze, bezpośrednio przy towarze lub w bliskości towaru, którego dotyczy. Taka cena lub informacja o obniżonej cenie może być uwidaczniana w szczególności:
Jak czytamy w uzasadnieniu do omawianych zmian: "Sposób komunikowania konsumentom obniżki cen może przybierać różne formy: na przykład obniżka ceny może zostać ogłoszona w ujęciu procentowym (%), np. »20% taniej«, lub w postaci konkretnej kwoty, np. »10 złotych taniej«, przez podanie nowej (niższej) ceny wraz z podaniem poprzednio stosowanej (wyższej) ceny. Poprzednia cena może zostać przedstawiona w formie przekreślonej, np. »teraz 50 zł, było 100 zł« lub »50 zł/100 zł«, za pomocą jakiejkolwiek innej techniki promocyjnej, np. »dzisiaj taniej o kwotę VAT«, która informuje konsumenta, że obniżka ceny jest równa wartości podatku VAT (co nie oznacza, że podatek VAT nie jest pobierany), przez przedstawianie aktualnej ceny jako ceny »wyjściowej« lub podobnej i podanie wyższej ceny jako nadchodzącej ceny normalnej. Przepis ma zastosowanie do sytuacji, w których przedsiębiorca informuje o obniżkach cen zarówno wtedy, gdy dotyczą one konkretnego towaru lub konkretnych towarów w ofercie sprzedawcy, jak i wtedy, gdy sprzedawca przekazuje ogólną informację o obniżce cen. Przedmiotowa regulacja nie dotyczy i nie ogranicza wahań cen i obniżeń cen, które nie wiążą się z komunikowaniem konsumentom obniżki cen. Nie obejmuje ona w związku z tym długoterminowych uzgodnień, które umożliwiają konsumentom systematyczne korzystanie z obniżonych cen i konkretnych indywidualnych obniżek cen, jak np.: programy lojalnościowe czy spersonalizowane obniżki cen".
Sprzedawcy i usługodawcy mogą kierować się również Wytycznymi dotyczącymi wykładni i stosowania art. 6a dyrektywy 98/6/WE Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie ochrony konsumenta przez podawanie cen produktów oferowanych konsumentom (2021/C 526/02). W Wytycznych tych określono definicję "ogłoszenia o obniżce ceny".
Art. 6a ust. 1 dyrektywy nakłada na podmiot gospodarczy, który ogłasza obniżkę ceny, wymóg podania "wcześniejszej" ceny. Pod tym pojęciem należy rozumieć najniższą cenę stosowaną przez podmiot gospodarczy w okresie, który nie może być krótszy niż 30 dni przed zastosowaniem obniżki ceny. Polskie przepisy wymagają, aby w każdym przypadku obniżenia ceny towaru lub usługi informacja o najniższej cenie tego towaru lub usługi, jaka obowiązywała w okresie 30 dni przed wprowadzeniem obniżki była umieszczona obok informacji o obniżonej cenie. Jeżeli jednak obniżka ceny zostaje ogłoszona w formie ogólnego oświadczenia, np. fizycznego banera lub komunikatu internetowego, to jak czytamy w Wytycznych "wcześniejsza" cena nie musi być podana na tym samym nośniku, na którym prezentowane jest ogłoszenie o obniżce ceny. "Wcześniejsza" cena poszczególnych towarów objętych ogłoszeniem musi natomiast zostać podana w punkcie sprzedaży, tj. na odpowiednich metkach z cenami w sklepach lub w sekcjach cenowych interfejsów sklepów internetowych. Podmiot gospodarczy może również ogłosić ogólną obniżkę cen, udzielając różnych rabatów na różne kategorie towarów. W takich przypadkach musi wyraźnie określić kategorie towarów, których to dotyczy, oraz odpowiadające im obniżki cen, np. "30% zniżki na towary z niebieską kropką i 40% zniżki na towary z czerwoną kropką".
Powyższe zasady nie mają natomiast zastosowania do ogólnych oświadczeń marketingowych, takich jak "najlepsze/najniższe ceny", które promują ofertę sprzedawcy poprzez porównanie jej z ofertami innych sprzedawców bez odwoływania się do obniżki cen lub stwarzania wrażenia, że została ona zastosowana.
|
Przykład Sprzedawca obniża w ramach działań promocyjnych ceny sprzedawanego towaru. Ogłoszenie brzmi "Obniżka - 30% taniej". Najniższa cena danego modelu telewizora w ciągu 30 poprzednich dni wynosiła 2.300 zł. Przed samą promocją sprzedawca podniósł cenę telewizora do 2.800 zł. W związku z tym sprzedawca będzie musiał przedstawić 2.300 zł jako "wcześniejszą" cenę, od której oblicza się obniżkę w wysokości 30%. |
| ||||||||||||
|
||||||||||||
