Obowiązki środowiskowe przedsiębiorców w I kwartale 2024 r.

Początek roku to czas, kiedy przedsiębiorcy muszą dokonać wielu rozliczeń, złożyć oświadczenia czy sprawozdania oraz uregulować różnego rodzaju opłaty. Część tych zobowiązań ma związek z ochroną środowiska. Jakich formalności i rozliczeń w tym zakresie należy dokonać? W jakim terminie złożyć sprawozdania i wnieść ewentualne opłaty?

Raport do KOBiZE

Z końcem lutego 2024 r. mija termin na złożenie raportu do bazy prowadzonej przez Krajowy Ośrodek Bilansowania i Zarządzania Emisjami (KOBiZE). Obowiązek ten spoczywa na podmiotach korzystających ze środowiska, których działalność powoduje emisje.

Osoba fizyczna niebędąca przedsiębiorcą sporządza i wprowadza raport w zakresie eksploatacji:

• instalacji wymagającej pozwolenia - jeżeli korzystanie ze środowiska powodujące emisje wymaga pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza albo pozwolenia zintegrowanego, o których mowa w art. 181 Prawa ochrony środowiska,
• źródła spalania paliw, o którym mowa w art. 152 ust. 2b Prawa ochrony środowiska.

Raport do KOBiZE zawiera m.in. następujące informacje:

• miejsce korzystania ze środowiska, gdzie prowadzona jest działalność powodująca emisje,
• urządzenia, których eksploatacja powoduje emisje,
• instalacje, źródła powstawania i miejsca emisji oraz jej wielkość,
• wielkości produkcji oraz charakterystykę surowców i paliw towarzyszących emisjom,
• środki techniczne mające na celu zapobieganie lub ograniczanie emisji,
• posiadane pozwolenia i zezwolenia związane z emisją gazów lub pyłów do powietrza,
• odstępstwa od dopuszczalnych wielkości emisji.

Szczegółowy zakres informacji zawartych w raporcie do KOBiZE oraz sposób ich wprowadzania do Krajowej bazy określono w rozporządzeniu Ministra Środowiska w sprawie szczegółowego zakresu informacji zawartych w raporcie oraz sposobu jego wprowadzania do Krajowej bazy o emisjach gazów cieplarnianych i innych substancji (Dz. U. z 2022 r. poz. 2217).

Raport wprowadza się przez stronę internetową www.krajowabaza.kobize.pl, za pośrednictwem konta w Krajowej bazie utworzonego dla podmiotu korzystającego ze środowiska. Dane wprowadza główny lub dodatkowy użytkownik konta podmiotu w KOBiZE po zalogowaniu poprzez login.gov.pl lub przy pomocy identyfikatora (loginu) i hasła dostępu.

Opłata roczna za wpis do BDO

Do końca lutego br. należy uregulować opłatę roczną za wpis do Rejestru podmiotów wprowadzających produkty, produkty w opakowaniach i gospodarujących odpadami (BDO). Nie dotyczy to wszystkich podmiotów wpisanych do rejestru. Obowiązku tego dopełnić muszą przedsiębiorcy:

• wprowadzający sprzęt elektryczny oraz elektroniczny i autoryzowani przedstawiciele,
• wprowadzający baterie lub akumulatory,
• wprowadzający pojazdy,
• będący producentami, importerami i wewnątrzwspólnotowymi nabywcami opakowań,
• wprowadzający na terytorium kraju produkty w opakowaniach,
• wprowadzający na terytorium kraju opony,
• wprowadzający na terytorium kraju oleje smarowe.

Wysokość opłaty jest uzależniona od statusu przedsiębiorstwa. Mikroprzedsiębiorcy muszą zapłacić 100 zł, natomiast wszystkie pozostałe podmioty 300 zł. Zgodnie z art. 7 ust. 1 pkt 1 Prawa przedsiębiorców (Dz. U. z 2023 r. poz. 221 ze zm.) mikroprzedsiębiorcą jest przedsiębiorca, który w co najmniej jednym roku z dwóch ostatnich lat obrotowych spełniał łącznie następujące warunki:

• zatrudniał średniorocznie mniej niż 10 pracowników oraz
• osiągnął roczny obrót netto ze sprzedaży towarów, wyrobów i usług oraz z operacji finansowych nieprzekraczający równowartości w złotych 2 mln euro, lub sumy aktywów jego bilansu sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły równowartości w złotych 2 mln euro.

Średnioroczne zatrudnienie określa się w przeliczeniu na pełne etaty, nie uwzględniając pracowników przebywających na urlopach macierzyńskich, urlopach na warunkach urlopu macierzyńskiego, urlopach ojcowskich, urlopach rodzicielskich urlopach opiekuńczych, urlopach wychowawczych, a także zatrudnionych w celu przygotowania zawodowego. Podmiot, aby wykazać, że można uznać go za mikroprzedsiębiorcę, musi spełniać omówione kryteria tylko w jednym z dwóch ostatnich lat obrotowych.

Opłatę roczną należy wnieść na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego dla siedziby firmy lub miejsca zamieszkania przedsiębiorcy. Nie trzeba jej odprowadzać w roku, w którym została wniesiona opłata rejestrowa. Analogicznie jak w przypadku opłaty rejestrowej, w razie prowadzenia działalności podlegającej wpisowi do BDO w więcej niż jednym zakresie wnosi się tylko jedną opłatę roczną.

Nieuregulowanie opłaty rocznej skutkuje wykreśleniem z rejestru BDO.

Sprawozdanie produktowe

W marcu 2024 r. przedsiębiorcy muszą pamiętać o konieczności złożenia rocznego sprawozdania o produktach, opakowaniach i o gospodarowaniu odpadami z nich powstającymi. Obowiązek ten obejmuje:

• przedsiębiorców wprowadzających opakowania, eksportujących opakowania, eksportujących produkty w opakowaniach, dokonujących wewnątrzwspólnotowej dostawy produktów w opakowaniach oraz wprowadzających produkty w opakowaniach wymienionych w ustawie o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz. U. z 2023 r. poz. 1658 ze zm.),
• przedsiębiorców prowadzących sklepy lub hurtownie, w których są oferowane torby na zakupy z tworzywa sztucznego objęte opłatą recyklingową, o której mowa w art. 40a ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi,
• wprowadzających na terytorium kraju produkty, o których mowa w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2020 r. poz. 1903 ze zm.),
• wprowadzających pojazdy, o których mowa w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. z 2020 r. poz. 2056),
• wprowadzających sprzęt lub autoryzowanych przedstawicieli,
• wprowadzających baterie lub akumulatory, o których mowa w ustawie o bateriach i akumulatorach (Dz. U. z 2022 r. poz. 1113 ze zm.).

Podmioty te mają obowiązek sporządzić i złożyć roczne sprawozdanie w formie elektronicznej do dnia 15 marca 2024 r. Dokonać tego należy za pośrednictwem indywidualnego konta w bazie BDO (www.bdo.mos.gov.pl).

Opłata za korzystanie ze środowiska

Podmioty korzystające ze środowiska muszą dokonać rozliczeń w tym zakresie. Opłaty te wnosi się w związku z:

• wprowadzaniem gazów lub pyłów do powietrza, np. z tytułu użytkowania pojazdów, z przeładunku benzyn silnikowych (np. stacje paliw), z wprowadzania tych substancji z procesów technologicznych (np.: malowanie, lakierowanie, spawanie), z chowu lub hodowli drobiu,
• emisją gazów cieplarnianych w ramach przydzielonych uprawnień,
• składowaniem odpadów.

Podmiot korzystający ze środowiska samodzielnie nalicza wysokość opłat. Konieczne jest w tym celu wyliczenie wielkości wprowadzonego ładunku zanieczyszczeń. Opłata stanowi iloczyn wielkości wprowadzonego ładunku i obowiązującej w danym roku stawki jednostkowej:

Op = E × St

gdzie:

Wysokość stawek za rok 2023 zawiera obwieszczenie Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wysokości stawek opłat za korzystanie ze środowiska na rok 2023 (Mon. Pol. z 2022 r. poz. 1009). Można też zlecić dokonanie rozliczenia biuru rachunkowemu, jeśli świadczy usługi w tym zakresie lub innej organizacji oferującej tego rodzaju rozliczenia.

Podmiot korzystający ze środowiska zobowiązany jest złożyć do marszałka województwa właściwego ze względu na miejsce korzystania ze środowiska wykaz, który zawiera informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat za dany rok kalendarzowy. Wykazy te można złożyć w postaci papierowej albo elektronicznej. Tam też należy uiścić należną opłatę. Natomiast opłaty za wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza wynikające z eksploatacji niestacjonarnych urządzeń technicznych wpłacić trzeba na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce rejestracji firmy.

Poza tym, w zależności od specyfiki prowadzonej działalności i zgodnie ze sposobem korzystania ze środowiska należy przedłożyć:

• wykaz zawierający informacje o ilości i rodzajach gazów lub pyłów wprowadzanych do powietrza,
• wykaz zawierający informacje i dane o wielkości emisji gazów cieplarnianych objętych systemem handlu uprawnieniami do emisji i liczbie uprawnień do emisji oraz o wysokości należnych opłat,
• wykaz zawierający informacje o składowanych odpadach.

Nie trzeba wnosić opłat za korzystanie ze środowiska, jeśli wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska (np. wprowadzania gazów lub pyłów do powietrza) nie przekracza 800 zł. Nie zwalnia to jednak z obowiązku złożenia rocznego wykazu (informacji). Formularz wykazu dostępny jest w Programie DRUKI Gofin, w dziale Ochrona środowiska. Z tym że wykazów i informacji nie należy składać, jeśli wyliczona roczna opłata dla jednego rodzaju korzystania ze środowiska nie przekracza 100 zł.

Marnowanie żywności

Z końcem marca br. mija też termin na złożenie rocznego sprawozdania o ilości marnowanej żywności za 2023 r. Do jego złożenia zobowiązani są przedsiębiorcy, którzy objęci są zakazem marnowania żywności, tzn. podmioty zobowiązane do zawarcia umów z organizacjami pozarządowymi dotyczących nieodpłatnego przekazywania niesprzedanej żywności

W sprawozdaniu trzeba zawrzeć dane o całkowitej masie marnowanej żywności w danym roku oraz wysokości należnej opłaty za marnowanie żywności. Składa się je do Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej właściwego ze względu na teren województwa, w którym prowadzona jest działalność w zakresie sprzedaży żywności.

Wzór sprawozdania stanowi załącznik nr 1 do rozporządzenia Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie wzoru sprawozdania o marnowanej żywności oraz wzoru zbiorczego sprawozdania o marnowanej żywności (Dz. U. z 2020 r. poz. 2246). Stawka opłaty wynosi 0,1 zł za 1 kg marnowanej żywności. Podstawę obliczenia opłaty stanowi 90% masy marnowanej żywności w kilogramach. Opłatę należy pomniejszyć o koszty, jakie poniesione zostały na kampanie edukacyjno-informacyjne czy na transport żywności do organizacji, z którą zawarta została umowa o współpracy. Termin na jej uregulowanie upływa z końcem kwietnia 2024 r. Opłaty nie trzeba wnosić, jeśli jej wartość nie przekroczy 300 zł.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 27.04.2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2024 r. poz. 54)

Ustawa z dnia 14.12.2012 r. o odpadach (Dz. U. z 2023 r. poz. 1587 ze zm.)