Faktura to jeden z podstawowych dokumentów potwierdzających dokonanie sprzedaży towaru lub świadczenie usługi (obok paragonu fiskalnego). Generalnie faktury wystawia się dla podmiotów prowadzących działalność gospodarczą, a w szczególnych przypadkach także na żądanie nabywcy będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej.
Zasady wystawiania faktur uregulowane są w art. 106a-108 ustawy o VAT i w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur (Dz. U. poz. 1485).
Co do zasady, faktura powinna zawierać elementy wskazane w art. 106e ustawy o VAT, m.in. takie jak datę wystawienia, kolejny numer, dane nabywcy i dostawcy oraz ich numery NIP, nazwę towaru (usługi), wartość sprzedaży netto, stawkę i kwotę VAT, kwotę należności ogółem.
W tym artykule poruszamy kwestię szczególnych oznaczeń, jakie należy umieszczać na fakturach w przypadku dokumentowania niektórych transakcji lub też do których stosowania zobowiązani są niektórzy podatnicy.
Mali podatnicy (patrz: definicja zawarta w art. 2 pkt 25 ustawy o VAT) mogą wybrać kasową metodę rozliczania VAT. Polega ona na odprowadzaniu VAT (powstaniu obowiązku w VAT) dopiero po uzyskaniu zapłaty od kontrahenta zarejestrowanego jako czynny podatnik VAT lub po uzyskaniu zapłaty (nie później jednak niż 180. dnia od dnia wydania towaru lub wykonania usługi) w przypadku podmiotu innego niż czynny podatnik VAT.
Na temat metody kasowej pisaliśmy szczegółowo w Biuletynie Informacyjnym nr 6 z 20.02.2017 r., na str. 25-27 |
Faktury wystawiane przez małych podatników rozliczających się metodą kasową powinny zawierać wyrazy ?metoda kasowa" (patrz: art. 106e ust. 1 pkt 16 ustawy o VAT).
Obowiązek umieszczania wyrazów "metoda kasowa" na fakturze mają nie tylko mali podatnicy stosujący metodę kasową. |
Wyrazy "metoda kasowa" muszą być umieszczane także na fakturze dokumentującej dostawę towarów lub świadczenie usług, w odniesieniu do których obowiązek podatkowy powstaje z chwilą otrzymania całości lub części zapłaty z tytułu:
Mechanizm odwrotnego obciążenia polega na rozliczaniu VAT przez nabywcę, a nie przez dostawcę i stosowany jest w przypadku:
1) dostawy towarów wymienionych w załączniku nr 11 do ustawy o VAT (np. prętów stalowych, procesorów), jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) sprzedawca i nabywca są czynnymi podatnikami VAT,
b) dostawa nie jest objęta zwolnieniem, o którym mowa w art. 43 ust. 1 pkt 2 (zwolnienie dotyczy towarów wykorzystywanych wyłącznie do działalności zwolnionej, w stosunku do których nie przysługiwało podatnikowi odliczenie VAT z tytułu nabycia/wytworzenia) lub w art. 122 (dotyczy dostawy złota inwestycyjnego),
c) w przypadku dostawy elektroniki (wymienionej w poz. 28-28c załącznika nr 11 do ustawy o VAT) - jeżeli łączna wartość towarów w ramach jednolitej gospodarczo transakcji obejmującej te towary, bez kwoty podatku, przekracza kwotę 20.000 zł;
2) świadczenia usług wymienionych w załączniku nr 14 do ustawy o VAT (tj. głownie niektórych usług budowlanych), jeżeli łącznie spełnione są następujące warunki:
a) usługodawca i usługobiorca są czynnymi podatnikami VAT,
b) usługodawca świadczy usługi budowlane jako podwykonawca.
Szczegółowe regulacje dotyczące odwrotnego obciążenia VAT zawiera art. 17 ust. 1 pkt 7, 8 oraz ust. 1c-2b ustawy o VAT. Faktura wystawiana w przypadku dostawy towarów lub świadczenia usług objętych mechanizmem odwrotnego obciążenia VAT (na warunkach wskazanych w ww. przepisach ustawy o VAT) powinna zawierać wyrazy "odwrotne obciążenie".
Należy mieć także na uwadze fakt, że "odwrotne obciążenie" to określenie, które pojawia się nie tylko na fakturach w obrocie krajowym. Umieszcza się je także w przypadku dostawy towarów lub wykonania usługi, dla których obowiązanym do rozliczenia podatku, podatku od wartości dodanej lub podatku o podobnym charakterze jest nabywca towaru lub usługi (patrz: art. 17 ust. 1 pkt 4 i 5, art. 106e ust. 1 pkt 18 ustawy o VAT). Odwrotne obciążenie wystąpi więc w przypadku świadczenia większości usług dla kontrahentów zagranicznych (dotyczy usług, które ze względu na tzw. miejsce świadczenia nie są opodatkowane w Polsce).
Samofakturowanie polega na wystawianiu faktur przez nabywcę (podatnika) w imieniu i na rzecz sprzedawcy. Może to dotyczyć faktur:
Warunkiem umożliwiającym samofakturowanie jest spisanie umowy, w której sprzedawca upoważni nabywcę do wystawiania faktur w jego imieniu i na jego rzecz. Strony umowy muszą w niej określić sposób zatwierdzania faktur przez sprzedawcę.
Faktura sprzedaży - wystawiana w ramach samofakturowania - oprócz typowych elementów faktury wskazanych w art. 106e ust. 1 ustawy o VAT, musi zawierać także wyraz "samofakturowanie".
Jedna ze szczególnych procedur rozliczania VAT dotyczy rolników ryczałtowych. Przez rolnika ryczałtowego rozumie się rolnika dokonującego dostawy produktów rolnych pochodzących z własnej działalności rolniczej lub świadczącego usługi rolnicze, który korzysta ze zwolnienia z VAT, za wyjątkiem rolnika obowiązanego do prowadzenia ksiąg rachunkowych (patrz: art. 2 pkt 19 ustawy o VAT). Procedura przewidziana przez ustawodawcę dla rolników ryczałtowych zwalnia ich z obowiązku wystawiania faktur, prowadzenia ewidencji dostaw i nabyć towarów/usług, składania deklaracji podatkowych i dokonywania zgłoszenia rejestracyjnego na VAT, a także uprawnia do uzyskania zryczałtowanego zwrotu VAT z tytułu nabywania niektórych środków do produkcji dla rolnictwa. Szczegółowe uregulowania dotyczące procedury przewidzianej dla rolników ryczałtowych zawierają art. 115-118 ustawy o VAT.
W przeciwieństwie do tradycyjnych transakcji, gdy faktury wystawia sprzedawca, w przypadku transakcji dotyczących zakupu produktów rolnych od rolnika ryczałtowego, do wystawienia faktury zobowiązany jest nabywca - zarejestrowany jako czynny podatnik VAT.
Czynny podatnik VAT nabywający produkty rolne od rolnika ryczałtowego wystawia w dwóch egzemplarzach fakturę dokumentującą transakcję (oryginał przekazuje dostawcy - rolnikowi ryczałtowemu). Faktura ta powinna być oznaczona jako "Faktura VAT RR". Szczegółowe elementy faktury VAT RR wskazano w art. 116 ust. 2-3 ustawy o VAT.
Wśród szczególnych procedur rozliczania VAT można wymienić m.in. procedurę marży stosowaną w przypadku:
Szczegółowe uregulowania z tym zakresie zawierają odpowiednio art. 119 i art. 120 ustawy o VAT.
W przypadku świadczenia ww. usług, dla których podstawę opodatkowania stanowi kwota marży, faktura powinna zawierać wyłącznie dane określone w art. 106e ust. 1 pkt 1-8 i 15-17 ustawy o VAT oraz odpowiednio wyrazy "procedura marży dla biur podróży", "procedura marży - towary używane", "procedura marży - dzieła sztuki" lub "procedura marży - przedmioty kolekcjonerskie i antyki" (patrz: art. 106e ust. 2 i 3 ustawy o VAT).
W stosunku do faktury tradycyjnej, faktura marża nie zawiera zatem ceny jednostkowej, kwoty upustów/obniżek cen/rabatu, wartości sprzedaży netto, stawki podatku, sumy wartości netto i kwoty podatku z podziałem na sprzedaż objętą poszczególnymi stawkami i zwolnioną z VAT.
|