VAT przy sprzedaży opakowań jednorazowych

Obecnie podmioty dokonujące sprzedaży produktów w jednorazowych opakowaniach z tworzyw sztucznych są zobowiązane do pobierania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego tak zapakowaną żywność lub napoje bądź same te opakowania. Podatnicy VAT czynni mają jednak problem, jak powinni rozliczać podatek VAT w przypadku pobierania tej opłaty.

Opłata za opakowania jednorazowe

Od 1 stycznia 2024 r., na podstawie przepisów ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej (Dz. U. z 2024 r. poz. 433), przedsiębiorcy prowadzący jednostkę handlu detalicznego, hurtowego lub jednostkę gastronomiczną, w których są oferowane produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych w postaci opakowań na napoje lub żywność, są zobowiązani do pobierania opłaty od użytkownika końcowego nabywającego tak zapakowaną żywność lub napoje albo same opakowania. Dotyczy to produktów wymienionych w załączniku nr 6 do tej ustawy, takich jak:

1) kubki na napoje, w tym ich pokrywki i wieczka,

2) pojemniki na żywność, w tym pojemniki takie jak pudełka, z pokrywką lub bez, stosowane w celu umieszczania w nich żywności, która jest:

a) przeznaczona do bezpośredniego spożycia, na miejscu lub na wynos,

b) zazwyczaj spożywana bezpośrednio z pojemnika oraz

c) gotowa do spożycia bez dalszej obróbki, takiej jak przyrządzanie, gotowanie czy podgrzewanie

- w tym pojemniki na żywność typu fast food lub na inne posiłki gotowe do bezpośredniego spożycia, z wyjątkiem pojemników na napoje, talerzy oraz paczek i owijek zawierających żywność.

Maksymalna stawka opłaty za sztukę produktu jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych wymienionego w załączniku nr 6 do powołanej ustawy będącego opakowaniem wynosi 1 zł. Stawka ta ma jednak charakter maksymalny, gdyż zgodnie z rozporządzeniem Ministra Klimatu i Środowiska w sprawie stawek opłaty za produkty jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych będące opakowaniami (Dz. U. z 2023 r. poz. 2679), które obowiązuje od 1 stycznia 2024 r., opłata ta wynosi:

• 0,20 zł - dla kubków na napoje, w tym ich pokrywek i wieczek,
• 0,25 zł - w przypadku pojemników na żywność.

Podstawa opodatkowania

Z art. 29a ustawy o VAT wynika, że podstawą opodatkowania jest, co do zasady, wszystko, co stanowi zapłatę, którą sprzedający otrzymał lub ma otrzymać z tytułu sprzedaży od nabywcy lub osoby trzeciej. Podstawa opodatkowania obejmuje podatki, cła, opłaty i inne należności o podobnym charakterze, z wyjątkiem VAT, oraz koszty dodatkowe, takie jak prowizje, koszty opakowania, transportu i ubezpieczenia, pobierane przez sprzedającego od nabywcy.

W odpowiedzi z dnia 8 stycznia 2024 r., zamieszczonej w systemie EUREKA (ID informacji 574950), MF stwierdziło, że opłata SUP jako element ceny powinna powiększać podstawę opodatkowania VAT sprzedawanego towaru w opakowaniu jednorazowym i w związku z tym opłata ta powinna być zaewidencjonowana w kasie rejestrującej wraz z ceną towaru.

Jednak pojawiła się wątpliwość, jak powinien być rozliczony VAT (i zaewidencjonowana sprzedaż w kasie fiskalnej) w sytuacji, gdy podatnik osobno sprzedał konsumentowi opakowanie jednorazowe, aby ten zapakował sobie niedojedzony posiłek. W związku z tym nasze Wydawnictwo zwróciło się do Ministerstwa Finansów z prośbą o wyjaśnienie tej kwestii. W odpowiedzi udzielonej w dniu 7 lutego 2024 r. MF wyjaśniło, że w przypadku gdy dochodzi do odrębnej dostawy opakowania, tj. niezależnie od nabycia posiłku lub napoju konsument zakupuje dodatkowe opakowanie, wówczas należy uznać, że na gruncie VAT mamy do czynienia z odrębną dostawą opodatkowaną stawką dla nabywanego opakowania (tj. stawką 23%). Jednocześnie resort wskazał, że za odrębną dostawę opakowania nie należy uznawać sytuacji, w której klient korzystający z usługi restauracyjnej zabiera część spożywanego posiłku w nabytym w tym celu jednorazowym opakowaniu. Dostawa tego opakowania stanowi jednolite z usługą restauracyjną świadczenie, ściśle związane ze świadczeniem głównym. W takim przypadku dostawa opakowania będzie opodatkowana stawką właściwą dla świadczonej usługi. Przy czym dla określenia skutków podatkowych sprzedaży opakowania należy każdorazowo dokonać analizy okoliczności związanych ze sprzedażą.

Kolejne wyjaśnienia Ministerstwa Finansów

Z uwagi na zgłaszane zapytania dotyczące zasad rozliczenia opłat pobieranych z tytułu sprzedaży opakowań jednorazowego użytku z tworzyw sztucznych na napoje lub żywność na gruncie VAT, na stronie internetowej Ministerstwa Finansów (www.podatki.gov.pl) zaprezentowano w dniu 28 marca 2024 r. informacje dotyczące rozliczenia opłaty dla celów podatku VAT.

Na pytanie, czy opłata podlega VAT i czy należy ją wliczyć do podstawy opodatkowania w VAT, MF stwierdziło tak samo jak we wcześniejszych wyjaśnieniach, że opłata ta jest objęta VAT. Opłata ta, jak wskazało MF, stanowi element wynagrodzenia za dostarczony towar, zatem zwiększa podstawę opodatkowania VAT z tytułu dokonanej dostawy. Od kwoty podstawy opodatkowania podatnik powinien wyliczyć należny VAT.

Na pytanie, jaką stawkę VAT należy w tym przypadku zastosować, MF ponownie wskazało, że wysokość stawki VAT zależy od tego, czy opakowanie jest sprzedawane razem z produktem (napojem lub posiłkiem), czy jako oddzielny produkt. I tak w przypadku:

• dostawy napoju lub posiłku w opakowaniu pobraną opłatę należy opodatkować stawką odpowiadającą temu produktowi, tj. stawką przewidzianą dla sprzedawanego napoju lub posiłku,
• odrębnej dostawy opakowania, tj. niezależnie od nabycia posiłku lub napoju, VAT jest pobierany według 23% stawki VAT.

MF podkreśliło, podobnie jak w odpowiedzi udzielonej naszemu Wydawnictwu, że za odrębną dostawę opakowania nie należy uznawać sytuacji, w której klient korzystający z usługi restauracyjnej zabiera część spożywanego posiłku w nabytym w tym celu jednorazowym opakowaniu. Dostawa tego opakowania stanowi jednolite z usługą restauracyjną świadczenie, ściśle związane ze świadczeniem głównym. W takim przypadku dostawa opakowania będzie opodatkowana według stawki właściwej dla świadczonej usługi.

MF wyjaśniło, że kwotę VAT w odniesieniu do dostarczanych towarów lub świadczonych usług objętych daną stawką VAT podatnik może obliczyć według następującego wzoru:

KP = (WB × SP)/(100 + SP)

gdzie:

Kwotę VAT można ustalić również, posługując się wartością netto towaru. Wówczas trzeba pomnożyć wartość netto towaru przez odpowiednią stawkę VAT.

Natomiast na pytanie, w jakiej kwocie należy obliczać VAT w przypadku opakowań sprzedawanych samodzielnie, tj. bez zawartości, MF odpowiedziało, że taka sprzedaż podlega opodatkowaniu 23% VAT.

Odnośnie wykazania pobranej opłaty za opakowanie na paragonie MF uznało, że w przypadku dostawy towaru w opakowaniu pobraną opłatę należy wykazać na paragonie ze stawką odpowiadającą temu towarowi, tj. stawką przewidzianą dla sprzedawanego napoju lub posiłku. Pobrana opłata powinna być zaewidencjonowana w kasie rejestrującej wraz z ceną np. napoju lub posiłku. W przypadku dostawy samego opakowania opłatę wykazuje się na paragonie ze stawką 23%. Nie trzeba wyodrębniać samej kwoty opłaty na paragonie. Analogicznie należy postępować w przypadku wystawiania faktury.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2024 r. poz. 361)