Facebook

Jak szukać?»

Uwaga: Do 2 kwietnia 2024 r. część płatników składek przekazuje do ZUS zgłoszenia o pracy "szczególnej" ZUS ZSWA za 2023 r. Do 31 marca 2024 r. należy sporządzić i podpisać sprawozdanie finansowe za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US zeznań: CIT-8 i CIT-8AB za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US deklaracji: CIT-8E i CIT-8FR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: IFT-2R, CIT-RB i CIT-CSR za 2023 r. 2 kwietnia 2024 r. (wtorek) mija ostateczny termin złożenia do US informacji: CIT-8ST, CIT-N1, CIT-N2, PIT-N1 i PIT-N2 według stanu na 31 grudnia 2023 r.
Aktualnie jesteś: Gofin.pl (strona główna)  »  Rachunkowość  »  Księga podatkowa  »   Przejście z księgi podatkowej na księgi rachunkowe w 2022 r.
POLECAMY
A A A  drukuj artykuł

Przejście z księgi podatkowej na księgi rachunkowe w 2022 r.

Gazeta Podatkowa nr 2 (1877) z dnia 5.01.2022
Dorota Przybyszewska

Podmioty, które przechodzą w 2022 r. z księgi podatkowej na księgi rachunkowe z powodu osiągnięcia przychodów za 2021 r. powodujących taki obowiązek lub na podstawie dobrowolnej decyzji, muszą zamknąć księgę za 2021 r., a na dzień 1 stycznia 2022 r. otworzyć księgi rachunkowe.

Kwota limitu

Do zaprowadzenia pełnej księgowości od 2022 r. zobowiązane są podmioty wskazane w art. 24a ust. 4, 4b, 4c oraz 4e i 4f ustawy o pdof (Dz. U. z 2021 r. poz. 1128 ze zm.), których przychody za 2021 r. wyniosły co najmniej 9.188.200 zł. Regulacje te dotyczą osób fizycznych, spółek cywilnych osób fizycznych, spółek jawnych osób fizycznych, spółek partnerskich, przedsiębiorstw w spadku oraz spółek cywilnych osób fizycznych i przedsiębiorstwa w spadku.

Przychody porównywane z limitem

Podatnicy, którzy w 2021 r. prowadzili księgę podatkową, ustalając, czy osiągnęli kwotę przywołanego limitu, powinni zsumować przychody, o których mowa w art. 14 ustawy o pdof. Pod uwagę bierze się więc przede wszystkim przychody ujęte w księdze podatkowej za cały 2021 r. w kolumnie 9 "Razem przychód", stanowiącej sumę przychodów z kolumny 7 "Wartość sprzedanych towarów i usług" oraz kolumny 8 "Pozostałe przychody". Lecz nie będą to tylko przychody ujmowane w kolumnach księgi uwzględnianych przy ustalaniu pdof. Do porównania z limitem 9.188.200 zł trzeba przyjąć również przychody zwolnione z opodatkowania, jak np. dotacje, o których mowa w art. 21 ust. 1 pkt 121 ustawy o pdof, wartość nieodpłatnych świadczeń wskazanych w art. 21 ust. 1 pkt 125 tej ustawy. Należy też uwzględnić przychód powstały na skutek umorzenia subwencji finansowej z PFR, od której zaniechano poboru podatku. Trzeba o tym pamiętać, gdyż kwoty te mogą być znaczące i przesądzać o przekroczeniu limitu przychodów.

Jeżeli suma przychodów za 2021 r. wyliczona zgodnie z art. 14 ustawy o pdof osiągnie kwotę 9.188.200 zł (lub przekroczy ją), od 1 stycznia 2022 r. wystąpi obowiązek prowadzenia pełnej księgowości. Jeśli będzie to kwota niższa niż 9.188.200 zł, nie ma obowiązku prowadzenia pełnej księgowości w 2022 r. (można kontynuować prowadzenie w tym roku księgi podatkowej), lecz podatnicy mogą dobrowolnie zdecydować się z różnych powodów na przejście na księgi rachunkowe. Sposób dokonania takiego przejścia jest jednakowy dla podmiotów obowiązkowo i dobrowolnie zakładających księgi rachunkowe, więc dalsze wyjaśnienia odnoszą się do obu tych przypadków. Różna jest jedynie forma zawiadomienia organów podatkowych w tych sytuacjach, o czym pisaliśmy w GP nr 104 z 2021 r., na str. 1.

Zamknięcie księgi podatkowej

Jednostka, która w 2021 r. prowadziła księgę podatkową, a od dnia 1 stycznia 2022 r. będzie prowadzić księgi rachunkowe, powinna zamknąć i rozliczyć księgę podatkową za 2021 r. Wiąże się to z:

  • rocznym podsumowaniem kolumn księgi,
  • sporządzeniem spisu z natury towarów handlowych, materiałów (surowców) podstawowych i pomocniczych, półwyrobów, produkcji w toku, wyrobów gotowych oraz braków i odpadów, jego wyceną i wpisaniem do księgi podatkowej,
  • ustaleniem dochodu rocznego (straty) na zasadach określonych w art. 24 ust. 2 ustawy o pdof.

Kwestie te kompleksowo ujmował dodatek do GP nr 102 z 2021 r. zatytułowany "Zamknięcie księgi podatkowej za 2021 r."

Otwarcie ksiąg rachunkowych

Przed rozpoczęciem prowadzenia ksiąg rachunkowych każda jednostka powinna opracować zasady (politykę) rachunkowości, tj. przyjąć pewne ustalenia dotyczące rachunkowości w sytuacjach, w których ustawa o rachunkowości pozostawia jednostce prawo wyboru lub nie zawiera szczegółowych regulacji. Powinny one opisywać przede wszystkim zagadnienia wymienione w art. 10 ust. 1 ustawy o rachunkowości (Dz. U. z 2021 r. poz. 217 ze zm.), w tym przyjęte uproszczenia.

Zgodnie z art. 19 ust. 1 ustawy o rachunkowości jednostki, które uprzednio nie prowadziły ksiąg rachunkowych w sposób określony tą ustawą, mają obowiązek sporządzić wykaz składników aktywów i pasywów (inwentarz), potwierdzony ich inwentaryzacją. Pozycje inwentarza sporządzonego przez jednostki, które nie prowadziły uprzednio ksiąg rachunkowych, powinny stanowić odpowiedniki lub rozwinięcia poszczególnych pozycji bilansu otwarcia. Składniki aktywów i pasywów inwentaryzuje się na zasadach określonych w rozdziale 3 ustawy o rachunkowości i wycenia w inwentarzu według zasad określonych w rozdziale 4 tej ustawy.

Podmioty, które do końca 2021 r. prowadziły księgę podatkową, a od 2022 r. przechodzą na księgi rachunkowe, muszą więc sporządzić inwentarz na dzień 31 grudnia 2021 r. W jego sporządzeniu wykorzystać można informacje zawarte w spisie z natury przygotowanym na dzień 31 grudnia 2021 r. na potrzeby zamknięcia księgi podatkowej. Dotyczy to danych w zakresie m.in. towarów, materiałów, wyrobów gotowych czy produkcji w toku. Podobnie dane ujęte w ewidencji środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych mogą być zasadniczo przyjmowane wprost do wprowadzenia do ksiąg rachunkowych tych składników majątku. Należy jednak mieć na uwadze, że niekiedy kwalifikacja pewnych składników majątku i ich wycena może być inna dla potrzeb pdof i rachunkowości. Inwentarz musi zostać wyceniony zgodnie z zasadami ustawy o rachunkowości. Ponadto niektóre wielkości nie są w ogóle ewidencjonowane w księdze podatkowej, a muszą być ujęte w inwentarzu, chodzi tu m.in. o rozrachunki (należności i zobowiązania) z tytułu dostaw i usług, z tytułu wynagrodzeń, z tytułów publicznoprawnych, stan środków pieniężnych w kasie i na rachunkach bankowych. Te dane trzeba ustalić na podstawie np. faktur, umów, list płac, deklaracji rozliczeniowych ZUS, deklaracji podatkowych, JPK_VAT, wyciągów bankowych.

Stan aktywów (majątku firmy) w inwentarzu musi się równać stanowi pasywów (źródeł jego finansowania). Różnica powstała po ustaleniu wszystkich aktywów i zobowiązań w przedsiębiorstwie osoby fizycznej stanowi kapitał właściciela. Kapitał w takich przedsiębiorstwach nie jest wielkością stałą. Zdarza się, że ma on także wartość ujemną. Z kolei w spółkach przechodzących z księgi podatkowej na księgi rachunkowe różnicę powstałą między aktywami i zobowiązaniami wykazanymi w inwentarzu:

  • jeśli odpowiada kapitałowi podstawowemu wskazanemu w umowie spółki - wykazuje się w inwentarzu w pasywach jako kapitał podstawowy,
  • jeżeli jest inna niż wartość kapitału podstawowego określonego w umowie spółki, to kapitał podstawowy przedstawia się w kwocie wynikającej z umowy, a o sposobie rozliczenia tej różnicy muszą zadecydować wspólnicy:
    • jeśli przewyższa ten kapitał, to nadwyżka może być przeznaczona na wypłatę dla wspólników (wtedy w inwentarzu wykazuje się ją w pasywach jako zobowiązanie wobec wspólników i wprowadza do ksiąg na konto rozrachunkowe ze wspólnikami jako zobowiązanie) lub na zwiększenie kapitału zapasowego albo rezerwowego (wtedy w inwentarzu prezentuje się w pasywach taki kapitał),
    • gdy różnica między aktywami a zobowiązaniami jest niższa niż wartość kapitału podstawowego wynikająca z umowy, można ją uznać za należność wspólników wobec spółki z tytułu wpłat na kapitał podstawowy (prezentuje się to w inwentarzu w aktywach jako należne wpłaty na kapitał podstawowy i wprowadza do ksiąg na konto rozrachunkowe ze wspólnikami jako należność).

Otwarcie ksiąg rachunkowych, w podmiocie, który przechodzi z księgi podatkowej na księgi rachunkowe z dniem 1 stycznia 2022 r., powinno nastąpić do 15 stycznia 2022 r. (por. art. 12 ust. 1 pkt 2 ustawy o rachunkowości). W księgach rachunkowych, pod datą 1 stycznia 2022 r., trzeba wprowadzić bilans otwarcia, czyli konkretne wartości poszczególnych aktywów i pasywów ujętych w inwentarzu na odpowiednie konta księgowe. Podstawą zapisu w księgach może być sam inwentarz lub sporządzony na jego podstawie dowód PK.

GP odpowiada na pytania

W regulaminie wynagradzania mam zapis, że wynagrodzenia za dany miesiąc są wypłacane 5. dnia następnego miesiąca. Wynagrodzenia za grudzień 2021 r. wypłacone zostały 3 stycznia 2022 r., składki ZUS od tych wynagrodzeń opłacimy 14 stycznia 2022 r. Do końca 2021 r. byłem na księdze podatkowej, a od 2022 r. prowadzę księgi handlowe. W którym roku i w jaki sposób należy uwzględnić te wynagrodzenia i składki ZUS?

Wynagrodzenia za grudzień 2021 r., które zostały wypłacone 3 stycznia 2022 r., w terminie wynikającym z regulaminu wynagradzania, powinny zostać wpisane do księgi podatkowej w kolumnie 12 "Wynagrodzenia w gotówce i w naturze" pod datą 31 grudnia 2021 r. Stanowią one koszt grudnia 2021 r. (por. art. 22 ust. 6ba ustawy o pdof). Składki ZUS od wynagrodzeń za grudzień 2021 r., wypłaconych w terminie wynikającym z regulaminu wynagradzania, będą przekazane do ZUS 14 stycznia 2022 r. W takim przypadku składki te w części finansowanej przez pracodawcę powinny zostać wpisane do kolumny 13 księgi "Pozostałe wydatki" pod datą 31 grudnia 2021 r. Będą więc one również kosztem podatkowym grudnia 2021 r. (por. art. 22 ust. 6bb ustawy o pdof).

W inwentarzu sporządzanym w związku z przejściem z księgi podatkowej na księgi rachunkowe podatnik wykaże zobowiązania:

- wobec pracowników z tytułu wynagrodzeń za grudzień 2021 r. (w wartości netto, tj. w kwocie do wypłaty),
- publicznoprawne wobec ZUS z tytułu składek ZUS od wynagrodzeń za grudzień 2021 r. finansowanych przez pracowników oraz finansowanych przez pracodawcę,
- publicznoprawne wobec urzędu skarbowego z tytułu zaliczek na podatek dochodowy od wynagrodzeń za grudzień 2021 r.

W księgach rachunkowych za 2022 r. zaewidencjonowana będzie jedynie zapłata tych zobowiązań.


W 2021 r. prowadziliśmy księgę podatkową metodą memoriałową. W listopadzie zawarliśmy umowę ubezpieczenia majątkowego za okres od 15 listopada 2021 r. do 14 listopada 2022 r. W księdze podatkowej ujęliśmy ten koszt w części dotyczącej 2021 r., a część dotycząca 2022 r. pozostała do rozliczenia w 2022 r. Jak zaprezentować ją w inwentarzu sporządzanym przy przechodzeniu z księgi podatkowej na księgi rachunkowe z dniem 1 stycznia 2022 r.?

Przy prowadzeniu księgi metodą memoriałową koszty pośrednio związane z przychodami w sytuacji, gdy dotyczą okresu przekraczającego rok podatkowy, a nie jest możliwe określenie, jaka ich część dotyczy danego roku podatkowego - stanowią koszty uzyskania przychodów proporcjonalnie do długości okresu, którego dotyczą (por. art. 22 ust. 5c ustawy o pdof). Słusznie więc podatnik ujął koszty ubezpieczenia w części przypadającej na 2021 r. w księdze za 2021 r., a pozostałą część pozostawił do rozliczenia w 2022 r.

Koszty ubezpieczenia dotyczące 2022 r. należy zaprezentować w inwentarzu na dzień 31 grudnia 2021 r. jako czynne rozliczenia międzyokresowe kosztów. Będą one rozliczone w 2022 r. - jednorazowo lub w comiesięcznych odpisach, zależnie od rozwiązań wynikających z polityki rachunkowości.

Warto zauważyć, że w przypadku prowadzenia księgi podatkowej metodą uproszczoną koszty ubezpieczenia, o którym mowa w pytaniu, byłyby księgowane w całości pod datą wystawienia polisy ubezpieczeniowej (por. art. 22 ust. 4 ustawy o pdof). Zatem w takim przypadku w inwentarzu figurowałoby jedynie zobowiązanie wobec ubezpieczyciela, jeśli nie zostałoby opłacone w 2021 r.


Przedsiębiorca prowadził w 2021 r. księgę podatkową metodą uproszczoną. Od 1 stycznia 2022 r. rozpoczął prowadzenie ksiąg rachunkowych. Na początku stycznia 2022 r. otrzymał faktury kosztowe za media dotyczące grudnia 2021 r., wystawione w styczniu 2022 r. Czy ująć je jeszcze w księdze podatkowej? W księgach rachunkowych koszty zgodnie z zasadą memoriału księguje się przecież w miesiącach, których dotyczą.

Przy prowadzeniu księgi metodą uproszczoną, o której mowa w art. 22 ust. 4 ustawy o pdof, nie ma znaczenia to, jakiego okresu koszty dotyczą. Zasadniczo są one księgowane w dacie wystawienia dowodu dokumentującego koszt. Stąd faktury kosztowe za media dotyczące grudnia 2021 r. wystawione w styczniu 2022 r. nie powinny być ujmowane w kosztach w księdze podatkowej za 2021 r. prowadzonej metodą uproszczoną. Powinny zostać ujęte w księgach rachunkowych stycznia 2022 r.

Więcej na ten temat w zasobach płatnych:

Księga podatkowa - czytaj także:

 
Przydatne linki
 
Sklep internetowy - sklep.gofin.pl
 
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o., ul. Owocowa 8, 66-400 Gorzów Wlkp., tel. 95 720 85 40, faks 95 720 85 60
Wydawnictwo Podatkowe GOFIN
Szanowny Użytkowniku !
Prosimy o zapoznanie się z poniższymi informacjami oraz wyrażenie dobrowolnej zgody poprzez kliknięcie przycisku "Zgadzam się".
Pamiętaj, że zawsze możesz wycofać zgodę.

Serwis internetowy, z którego Pani/Pan korzysta używa plików cookies w celu:

  • niezbędnego zapewnienia prawidłowego działania Serwisów (utrzymania sesji),
  • realizacji funkcjonalności ułatwiających obsługę Serwisu,
  • analizy statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
  • zbierania i przetwarzania danych osobowych w celu wyświetlenia reklam produktów własnych i klientów reklamowych.
Pliki cookies

Są to pliki instalowane w urządzeniach końcowych osób korzystających z Serwisu, w celu administrowania Serwisem, dostosowania treści Serwisu do preferencji użytkownika, utrzymania sesji użytkownika oraz dla celów statystycznych i targetowania reklamy (dostosowania treści reklamy do indywidualnych potrzeb użytkownika). Informujemy, że istnieje możliwość określenia przez użytkownika Serwisu warunków przechowywania lub uzyskiwania dostępu do informacji zawartych w plikach cookies za pomocą ustawień przeglądarki lub konfiguracji usługi. Szczegółowe informacje na ten temat dostępne są u producenta przeglądarki, u dostawcy usługi dostępu do internetu oraz w Polityce prywatności i plików cookies.

Administratorzy

Administratorem Pana/Pani danych osobowych w związku z korzystaniem z Serwisu internetowego i jego usług jest Wydawnictwo Podatkowe GOFIN sp. z o.o. Administratorem danych osobowych w plikach cookies w związku z wyświetleniem analizy statystyk i wyświetlaniem spersonalizowanych reklam są partnerzy Wydawnictwa Podatkowego GOFIN sp. z o.o., Google Inc, Facebook Inc.

Jakie ma Pani/Pan prawa w stosunku do swoich danych osobowych?

Wobec swoich danych mają Pan/Pani prawo do żądania dostępu do swoich danych, ich sprostowania, usunięcia lub ograniczenia przetwarzania, prawo do wniesienia sprzeciwu wobec przetwarzania danych, prawo do cofnięcia zgody.

Podstawy prawne przetwarzania Pani/Pana danych osobowych
  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z wykonaniem umowy.

    Umowa w naszym przypadku oznacza akceptację regulaminu naszych usług. Jeśli zatem akceptuje Pani/Pan umowę na realizację danej usługi, to możemy przetwarzać Pani/Pana dane w zakresie niezbędnym do realizacji tej umowy.

  • Niezbędność przetwarzania danych w związku z prawnie uzasadnionym interesem administratora.

    Dotyczy sytuacji, gdy przetwarzanie danych jest uzasadnione z uwagi na usprawiedliwione potrzeby administratora, tj. dokonanie pomiarów statystycznych, ulepszania naszych usług, jak również prowadzenie marketingu i promocji własnych usług administratora.

  • Dobrowolna zgoda.

    Aby móc realizować cele:
    - zapamiętania Pani/Pana decyzji w Serwisach w zakresie korzystania z dostępnych opcjonalnie funkcjonalności,
    - analiz statystyk ruchu i reklam w Serwisach,
    - wyświetlania spersonalizowanych reklam produktów własnych i klientów reklamowych w związku z odwiedzaniem niniejszego Serwisu internetowego partnerzy Wydawnictwa Podatkowego Gofin sp. z o.o. muszą mieć możliwość przetwarzania Pani/Pana danych.

Potrzebna jest Nam Pani/Pana dobrowolna zgoda na zapisy w plikach cookies w celach realizacji powyższych celów.
W związku z powyższymi wyjaśnieniami prosimy o wyrażenie dobrowolnej zgody na zapisywanie informacji w plikach cookies przez kliknięcie przycisku „Zgadzam się” lub „Nie teraz” w przypadku braku zgody. Istnieje możliwość skorzystania z „ustawień zaawansowanych” plików cookies w celu określenia indywidualnych zgód na zapis wybranych plików cookies realizujących wybrane cele.