Osoba fizyczna prowadzi podatkową księgę przychodów i rozchodów. W 2015 r. nastąpiła kradzież wszystkich towarów ze sklepu, o czym została powiadomiona policja. Sprawca dotychczas nie został ujęty ani nie wpłynęło postanowienie o umorzeniu postępowania. Jakich zapisów w księdze należało w związku z tym dokonać? Jak zdarzenie to wpływa na rozliczenie dochodu za 2015 r.?
Koszty zakupu towarów podatnik ujął w kolumnie 10 księgi "Zakup towarów handlowych i materiałów wg cen zakupu" w momencie ich nabycia. Na skutek kradzieży poniósł on stratę i nie uzyska już przychodu ze sprzedaży towarów. Wartość straty ustala się w wysokości kosztów zakupu towarów. Stąd w miesiącu powstania straty należy wyksięgować koszt zakupu towarów z kolumny 10 księgi zapisem ze znakiem minus lub na czerwono. Podstawą tego zapisu może być protokół strat sporządzony przez podatnika, zawierający przede wszystkim ustaloną ilość skradzionych towarów i wartość straty oraz wyjaśnienie przyczyn jej powstania, do którego załącznikami mogą być m.in. protokół policyjny lub protokół firmy ubezpieczeniowej spisany na okoliczność zgłoszenia kradzieży.
Strata w składnikach majątku będzie mogła być uwzględniona w kosztach uzyskania przychodów pod warunkiem, że nie powstała na skutek zaniedbania podatnika oraz że jej okoliczności zostaną należycie udokumentowane. Stąd strata powstała na skutek kradzieży towarów będzie stanowiła koszt podatkowy, jeśli do kradzieży doszło w sposób niezależny od podatnika, mimo zachowania przez niego należytej staranności w celu jej uniknięcia (m.in. właściwe zabezpieczenie sklepu). Podatnik powinien udokumentować to zdarzenie w sposób niebudzący wątpliwości, że nastąpiło poniesienie straty i że nie wynikła ona z jego zaniedbania.
Nie może być uznana za koszt uzyskania przychodów strata będąca następstwem niewłaściwego, nieracjonalnego działania podatnika.
Obecnie organy podatkowe wskazują, że aby podatnik mógł zaliczyć stratę do kosztów podatkowych, jej zaistnienie powinno być uprawdopodobnione przez właściwe organy ścigania, np. policję, prokuraturę, co następuje dopiero po zakończeniu przez nie postępowania. Stanowisko takie znaleźć można m.in. w interpretacjach indywidualnych: Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 maja 2014 r., nr IPPB1/415-271/14-2/ES (patrz ramka), Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 20 maja 2014 r., nr IBPBI/1/415-216/14/JS, Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 23 listopada 2012 r., nr IPTPB1/415-531/12-2/KSU.
W przypadku niewykrycia sprawcy, otrzymuje się postanowienie o umorzeniu postępowania. Na jego podstawie można dopiero stwierdzić, że poniesiona strata jest definitywna (rzeczywista), tj. np. w odniesieniu do kradzieży towarów - że podatnik ich już nie odzyska.
Zatem w sytuacji opisanej w pytaniu podatnik po wyksięgowaniu wartości skradzionych towarów z kolumny 10 powinien czekać na wynik postępowania prowadzonego przez policję i dopiero wówczas dokonać ostatecznego rozliczenia tego zdarzenia. Jak wskazano w pytaniu, postępowanie policji nie zakończyło się do końca 2015 r. Na koniec 2015 r. sporządzono spis z natury, w którym skradzione towary z pewnością nie były wykazane, bo faktycznie nie było ich na stanie. Jednocześnie zostały one usunięte z kolumny 10 księgi, więc ich wartość nie wpłynie na dochód za 2015 r. (nie będą uwzględnione w kosztach uzyskania przychodów za 2015 r.).
Jeśli skradzione towary handlowe w rezultacie postępowania prowadzonego przez policję zostaną odnalezione, podatnik wpisze ich wartość z powrotem w kolumnie 10 księgi. W przypadku gdyby podatnik otrzymał decyzję o umorzeniu postępowania i jest w stanie udowodnić, że dołożył należytej staranności, by zabezpieczyć się przed kradzieżą, wartość skradzionych towarów handlowych może uwzględnić w kosztach uzyskania przychodów, wpisując ją w kolumnie 13 księgi podatkowej "Pozostałe wydatki". Jednak gdyby wartość skradzionych towarów nie mogła stanowić kosztów podatkowych, bo np. podatnik nie dokonał właściwego zabezpieczenia sklepu, nie należy ich już ujmować w księdze.
"(...) Należy podkreślić, że jedynie straty w środkach obrotowych powstałe w trakcie normalnego, racjonalnego działania podatnika, ze szczególnym uwzględnieniem dochowania należytej staranności w trakcie prowadzenia działalności gospodarczej, mogą być uznane za koszt uzyskania przychodu. (...) Ponadto, aby zaliczyć poniesioną stratę do kosztów uzyskania przychodów, niezbędne jest spełnienie warunku formalnego, tj. właściwe udokumentowanie poniesionego kosztu. (...) Zaistnienie szkody powinno być bowiem uprawdopodobnione przez właściwe organy ścigania (Policję, Prokuraturę), co jest jednakże możliwe dopiero po zakończeniu postępowania (w przypadku niewykrycia sprawcy, dokumentem tym będzie postanowienie o umorzeniu śledztwa). (...) w sytuacji gdy postępowanie jest prowadzone przez organy ścigania i nie zostało jeszcze zakończone, strata nie będzie mogła stanowić dla Wnioskodawcy kosztu uzyskania przychodów". Interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 28 maja 2014 r., nr IPPB1/415-271/14-2/ES |
|