Podatek dochodowy z tytułu prowadzonej działalności gospodarczej rozliczam na podstawie podatkowej księgi przychodów i rozchodów. Zdarzają się sytuacje, gdy fakturę dokumentującą zakup towaru handlowego odnajduję lub otrzymuję od dostawcy po rozliczeniu miesiąca, w którym miały miejsce zakup i dostawa. Czy księgowanie takich faktur w miesiącu bieżącym jest prawidłowe? Jeżeli nie, to czy grożą z tego tytułu jakieś sankcje?
Opisane działanie nie jest prawidłowe. W razie braku faktury zakupu towarów handlowych (zagubienia, nieotrzymania) koszty powinny być wpisane do księgi na podstawie szczegółowego opisu towarów w miesiącu ich otrzymania. Ujęcie kosztów ich zakupu w okresie późniejszym grozi uznaniem księgi za wadliwą i nierzetelną, czego konsekwencją może być oszacowanie podstawy opodatkowania oraz pociągnięcie do odpowiedzialności karnej skarbowej.
Skoro podatnik dla celów opodatkowania PIT ustala dochód z działalności gospodarczej na podstawie zapisów dokonywanych w podatkowej księdze przychodów i rozchodów, obowiązują go regulacje zawarte w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 sierpnia 2003 r. w sprawie prowadzenia podatkowej księgi przychodów i rozchodów (Dz. U. z 2017 r. poz. 728 ze zm.), zwanym dalej rozporządzeniem. Z § 1 rozporządzenia wynika, że aby księga stanowiła dowód pozwalający na określenie zobowiązania podatkowego, musi odpowiadać warunkom określonym w rozporządzeniu. W szczególności powinna być prowadzona:
Do wpisywania zakupu towarów handlowych według cen zakupu przeznaczona jest kolumna 10 podatkowej księgi (ust. 10 objaśnień do podatkowej księgi zawartych w załączniku nr 1 do rozporządzenia). Zapisów dokonuje się na podstawie dowodów księgowych, którymi są w szczególności faktury - w rozumieniu § 12 ust. 3 pkt 1 rozporządzenia - wystawione zgodnie z odrębnymi przepisami.
W praktyce mają miejsce przypadki, gdy towar handlowy, którego zakup dokumentuje faktura dostawcy, jest dostarczany do zakładu lub staje się przedmiotem obrotu przed otrzymaniem faktury. Do takiej sytuacji odnosi się wprost § 16 ust. 2-4 rozporządzenia.
Z jego uregulowań wynika, że w celu udokumentowania otrzymania towarów handlowych podatnik powinien w analizowanym przypadku sporządzić we własnym zakresie szczegółowy opis towarów, chyba że zakup potwierdza specyfikacja dostawcy, która spełnia wymogi określone dla opisu. Dysponując takim opisem lub specyfikacją, można dokonać zapisu kosztu w podatkowej księdze, pod warunkiem, że do końca miesiąca, w którym podatnik otrzymał towar, nie wpłynie faktura zakupu. Faktura stanowi wówczas podstawę wpisania do księgi ewentualnej różnicy między wartością towaru podaną w opisie lub specyfikacji w stosunku do wartości wynikającej z faktury. W księdze różnica, o której mowa powinna być zaewidencjonowana w dacie otrzymania faktury.
Uzupełniająco dodajmy, że jeżeli podatnik otrzyma towar handlowy oraz fakturę na ten towar handlowy, w tym samym miesiącu, opis/specyfikację dołącza się do faktury, a zapisów w księdze dokonuje na podstawie otrzymanej faktury.
Oznacza to, że nawet jeśli podatnik nie dysponuje fakturą dokumentującą zakup towarów handlowych, to powinien go wpisać do księgi w oparciu o opis lub specyfikację dostawcy. W ten sposób możliwe jest też dochowanie terminu przewidzianego na wpisanie tych kosztów do podatkowej księgi, co powinno nastąpić:
Naruszenie przepisów rozporządzenia polegające na:
daje podstawę do uznania podatkowej księgi prowadzonej przez podatnika za wadliwą.
Ponadto niezaewidencjonowanie w podatkowej księdze kosztu zakupu towaru handlowego, może stanowić podstawę do uznania księgi za nierzetelną (§ 11 ust. 4 pkt 3 rozporządzenia). Ujęcie tych kosztów w podatkowej księdze jest bowiem obowiązkiem podatnika.
Wobec zarzutu, że podatkowa księga jest prowadzona nierzetelnie i w sposób wadliwy, może ona utracić przymiot dowodu pozwalającego na określenie podstawy opodatkowania. W skrajnych przypadkach może to prowadzić do ustalenia podatnikowi podstawy opodatkowania przez organ podatkowy w drodze oszacowania. Przy czym warto pamiętać, że zgodnie z utrwaloną linią orzeczniczą, nie ma podstaw do szacowania podstawy opodatkowania, gdy obliczenie dochodu jest możliwe na podstawie posiadanej przez podatnika dokumentacji (por. wyroki NSA: z 9 listopada 2018 r., sygn. akt I FSK 2100/16, z 9 kwietnia 2014 r., sygn. akt II FSK 1081/12, z 21 lipca 2011 r., sygn. akt II FSK 1682/10 i z 24 lipca 2007 r., sygn. akt II FSK 974/06).
|
Z orzecznictwa "Wymaga podkreślenia, że szczególną moc dowodową ksiąg podatkowych wyrażoną w przepisie art. 193 § 1 Ordynacji podatkowej interpretować należy jako zakaz określania w postępowaniu podatkowym elementów mających wpływ na wysokość podatku, bez uprzedniego odniesienia się w sposób uregulowany prawem do prowadzenia ksiąg w sposób nierzetelny lub wadliwy. Możliwość przyjęcia za podstawę rozstrzygnięcia innego stanu, niż ten wynikający z ksiąg podatkowych, zachodzi dopiero wówczas, gdy domniemanie rzetelności ksiąg zostanie obalone i to wyłącznie w sposób przewidziany prawem, co wymaga zachowania trybu określonego w art. 193 § 6 Ordynacji podatkowej. Dla oceny, czy księga jest rzetelna, decydujące znaczenie ma to, czy w oparciu o zapisy z niej wynikające można ustalić prawidłową podstawę opodatkowania, a więc, czy zawiera prawidłowe zapisy dotyczące wszystkich zdarzeń mających wpływ na jej ustalenie". (wyrok NSA z 17 października 2018 r., sygn. akt II FSK 847/18) |
Trzeba mieć również na uwadze, że prowadzenie podatkowej księgi nierzetelnie albo wadliwie, jest czynem zabronionym w świetle art. 61 Kodeksu karnego skarbowego. W rezultacie podatnikowi, który dopuszcza się tego rodzaju czynów, grozi kara grzywny.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
