Ocena ryzyka zawodowego na stanowisku pracy zdalnej

Obowiązkiem pracodawcy jest ocena ryzyka zawodowego związanego z wykonywaną pracą. Wykonywanie pracy, bez względu na jej rodzaj, niesie bowiem ze sobą ryzyko wystąpienia zdarzeń mających niekorzystny wpływ na zdrowie pracownika oraz jego bezpieczeństwo. Z tego względu wymóg przeprowadzenia oceny ryzyka dotyczy każdego stanowiska, w tym stanowiska pracy zdalnej.

Ocena ryzyka przed podjęciem pracy

Jednym z podstawowych obowiązków pracodawcy z zakresu bhp jest przeprowadzanie oceny ryzyka zawodowego na stanowisku pracy (art. 226 K.p.). Ocenę tę, w zależności od potrzeb, pracodawca powinien aktualizować. Z obowiązkiem dokonania oceny ryzyka zawodowego związany jest wymóg dokumentowania tego ryzyka oraz:

• stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko, 
• informowania pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami.

Wyniki oceny ryzyka zawodowego powinny być przekazywane pracownikowi w formie informacji. W przypadku pracy zdalnej wspomniana informacja, zgodnie z art. 67³¹ § 5 K.p., powinna wskazywać:

• zasady i sposoby właściwej organizacji stanowiska pracy zdalnej, z uwzględnieniem wymagań ergonomii,
• zasady bhp przy wykonywaniu pracy zdalnej,
• czynności do wykonania po zakończeniu wykonywania pracy zdalnej,
• zasady postępowania w sytuacjach awaryjnych stwarzających zagrożenie dla życia lub zdrowia ludzkiego.

W praktyce celowe jest, aby pracownik potwierdził odebranie informacji o ryzyku zawodowym na jego stanowisku pracy na kopii tej informacji. Kopię tę pracodawca powinien umieścić w części B akt osobowych, z uwagi na wymóg zamieszczenia w tych aktach potwierdzenia faktu zapoznania pracownika z oceną ryzyka zawodowego.

Metody oceny ryzyka

Oceniając ryzyko zawodowe przy wykonywaniu pracy zdalnej, pracodawca powinien zwrócić szczególną uwagę na wpływ tej pracy na wzrok i układ mięśniowo-szkieletowy oraz uwarunkowania psychospołeczne tej pracy. Do dokonania oceny ryzyka można wykorzystać jedną z dostępnych w tym celu metod, tj. metodę:

• oceny ryzyka według polskiej normy PN-N-18002 - ocenia się w niej ciężkość następstw danego zagrożenia oraz prawdopodobieństwo wystąpienia zagrożeń odpowiednio do trzech poziomów - małego, średniego i dużego; po dokonaniu oceny następuje określenie poziomu ryzyka - od małego, przez średnie do dużego,
• wstępnej analizy zagrożeń (tzw. metoda PHA),
• oceny ryzyka przy pomocy wskaźnika ryzyka,
• oceny ryzyka przy pomocy analizy bezpieczeństwa pracy.

Wskazane powyżej metody ryzyka oraz okoliczności brane pod uwagę przy dokonywaniu tej oceny generalnie dotyczą też stanowiska pracy zdalnej. Praca ta ma jednak swoją specyfikę, do której należy m.in. konieczność zachowania sfery prywatności pracownika, związanej z faktem wykonywania pracy w domu.

Pośrednia ocena ryzyka

Jak wynika z art. 67³¹ § 5 K.p. pracodawca może sporządzić uniwersalną ocenę ryzyka zawodowego dla poszczególnych grup stanowisk pracy zdalnej. Nie musi więc jej dokonywać do każdego stanowiska pracy zdalnej indywidualnie. To pracownik organizuje stanowisko pracy zdalnej, uwzględniając wymagania ergonomii i potwierdzając w oświadczeniu, że na stanowisku pracy zdalnej są zapewnione warunki bhp. Złożenie takiego oświadczenia jest warunkiem dopuszczenia do pracy zdalnej. Ponadto przed rozpoczęciem wykonywania tej pracy pracownik potwierdza, że zapoznał się z przygotowaną przez pracodawcę oceną ryzyka zawodowego oraz informacją zawierającą zasady bhp przy pracy zdalnej, a także, że zobowiązuje się do ich przestrzegania.

Jak wynika z pisma Głównego Inspektoratu Pracy oraz wyjaśnień Centralnego Instytutu Ochrony Pracy (CIOP) dotyczących oceny ryzyka przy pracy zdalnej (patrz ramka), nie jest konieczna osobista wizyta w domu pracownika w celu oceny warunków na stanowisku pracy zdalnej. Ze względu na konieczność zachowania sfery prywatności pracownika, pracodawca może poprzestać na ocenie ryzyka w oparciu o dostarczone przez pracownika wyjaśnienia i materiały, np. zdjęcia stanowiska pracy zdalnej czy wypełnione przez pracownika listy kontrolne, na podstawie których można ustalić występujące na stanowisku pracy zagrożenia i związane z tym ryzyko zawodowe. Przykładowe listy kontrolne są dostępne na stronie CIOP.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)