Zapewnienie bezpiecznych warunków bhp w zimie

W porze zimowej na pracodawcy ciążą dodatkowe obowiązki dotyczące bezpieczeństwa i higieny pracy. Związane są one z występowaniem niskich temperatur, opadami śniegu czy oblodzeniami w okresie zimowym. Pracodawca w razie wystąpienia takich warunków powinien zapewnić pracownikom odpowiednią temperaturę w pomieszczeniach pracy, posiłki profilaktyczne oraz bezpieczne warunki świadczenia pracy na otwartej przestrzeni.

Ciepły posiłek i napój

Przepisy z zakresu bhp wyznaczają minimalne temperatury w pomieszczeniach pracy, w odniesieniu do rodzaju czy przeznaczenia tych pomieszczeń (patrz tabela). Ponadto określają warunki, w jakich pracownikowi przysługują posiłki i napoje profilaktyczne, m.in. w związku z niskimi temperaturami występującymi w porze zimowej. Ogólny obowiązek zapewnienia pracownikom odpowiednich napojów i posiłków profilaktycznych wynika z art. 232 K.p. Szczegółowe zasady realizacji tego obowiązku zawiera zaś rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów. Na jego podstawie pracodawca ma obowiązek zapewnić wspomniane posiłki m.in. pracownikom wykonującym prace związane z wysiłkiem fizycznym, na otwartej przestrzeni, w okresie zimowym (tj. od 1 listopada do 31 marca danego roku).

Warunkiem wydania posiłku jest osiągnięcie przez pracownika w czasie danej zmiany roboczej określonego wydatku energetycznego. Dla mężczyzn wynosi on powyżej 1.500 kcal (6.280 kJ), a dla kobiet powyżej 1.000 kcal (4.187 kJ). Ocena wydatku energetycznego może zostać dokonana na podstawie metody pomiaru wskaźników fizjologicznych (metoda dokładna) lub w sposób szacunkowy - według uśrednionych wartości tabelarycznych, które można znaleźć w literaturze fachowej z tego zakresu. Jeżeli pracodawca ma trudności z samodzielnym dokonaniem pomiaru, o jego wykonanie może zwrócić się do wojewódzkiej inspekcji sanitarnej (stacji sanitarno-epidemiologicznej).

Posiłek profilaktyczny musi być odpowiednio kaloryczny, w związku z tym powinien zawierać w swoim składzie około 50-55% węglowodanów, 30-35% tłuszczów i 15% białek oraz posiadać wartość kaloryczną około 1.000 kcal.

Jeżeli chodzi o napoje profilaktyczne (ciepłe w porze zimowej), to pracodawca, zgodnie z § 4 powołanego rozporządzenia jest zobowiązany je zapewnić pracownikom zatrudnionym m.in.:

• w warunkach mikroklimatu zimnego, charakteryzującego się wartością wskaźnika siły chłodzącej powietrza (WCI) powyżej 1.000,
• przy pracach na otwartej przestrzeni przy temperaturze otoczenia poniżej 10 °C.

Należy nadmienić, że w razie niemożności zapewnienia pracownikom posiłków profilaktycznych w miejscu pracy, pracodawca powinien zagwarantować im możliwość przyrządzenia ich we własnym zakresie z otrzymanych od pracodawcy produktów. Alternatywnym rozwiązaniem jest wydanie pracownikom bonów, talonów, kuponów oraz innych dowodów uprawniających do otrzymania na ich podstawie takich produktów lub posiłku.

Posiłki i napoje profilaktyczne ze względu na swoje przeznaczenie nie mogą być zastąpione ekwiwalentem pieniężnym, nawet za zgodą lub z inicjatywy pracownika.

Bezpieczeństwo na chodnikach

Pracodawcy, którzy są właścicielami lub zarządcami budynków, oprócz przepisów bhp, są również zobowiązani stosować m.in. art. 61 Prawa budowlanego (Dz. U. z 2021 r. poz. 2351 ze zm.). Przepis ten obliguje ich do zapewnienia bezpieczeństwa na chodnikach znajdujących się na ich terenie i zapobiegania zagrożeniu wynikającemu z zalegania śniegu i lodu na dachach.

Prace przy usuwaniu śniegu z dachu są pracami na wysokości. Przy tego rodzaju pracy pracownik powinien zostać zaopatrzony w:

• szelki bezpieczeństwa z linką bezpieczeństwa przymocowaną do stałych elementów konstrukcji i amortyzatorem lub urządzeniem samohamownym; szelki bezpieczeństwa z pasem biodrowym (do prac w podparciu - na słupach, masztach itp.),
• hełm ochronny,
• obuwie zabezpieczające przed poślizgiem,
• odzież ochronną odpowiednią do warunków klimatycznych.

Pracodawca organizujący odśnieżanie dachu musi wyznaczyć wokół budynku, na którego dachu są wykonywane prace, strefę niebezpieczną. Jest to obszar, w obrębie którego może dojść do upadku z dachu narzędzi, śniegu czy lodu. Strefę tę należy odgrodzić od reszty terenu. Nie można też prac na dachu powierzyć pracownikowi nieposiadającemu aktualnego badania profilaktycznego stwierdzającego brak przeciwwskazań do pracy na wysokości oraz odpowiedniego przeszkolenia bhp w tym zakresie. W razie wystąpienia takich zjawisk atmosferycznych jak m.in. gołoledź, opady deszczu czy śniegu, pracodawca nie powinien prowadzić prac montażowych, eksploatacji i demontażu rusztowań lub ruchomych podestów roboczych.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2022 r. poz. 1510 ze zm.)

Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 28.05.1996 r. w sprawie profilaktycznych posiłków i napojów (Dz. U. nr 60, poz. 279)