Dwie firmy, posiadające jednego właściciela, prowadzą działalność gospodarczą w różnych zakresach. Pierwsza z nich zajmuje się mechaniką samochodów ciężarowych i zatrudnia 12 pracowników. Druga zaś zajmuje się transportem lądowym i zatrudnia 25 pracowników. Właściciel obu firm posiada zaświadczenie o ukończeniu szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy zarówno dla pracodawców i osób kierujących pracownikami, jak i dla pracodawców pełniących zadania służby BHP. Czy wobec posiadania ww. uprawnień przez właściciela firm musi on zlecać przeprowadzanie szkoleń BHP podmiotom zewnętrznym? Jeżeli nie, czy musi on spełnić wymagania dodatkowe, aby móc przeprowadzać przedmiotowe szkolenia BHP dla swoich pracowników?
Kodeks pracy (Dz. U. z 2025 r. poz. 277) w art. 23711 przewiduje, że pracodawca posiadający ukończone szkolenie niezbędne do wykonywania zadań służby BHP może sam wykonywać zadania tej służby, jeżeli:
1) zatrudnia do 10 pracowników albo
2) zatrudnia do 50 pracowników i jest zakwalifikowany do grupy działalności, dla której ustalono nie wyższą niż trzecia kategorię ryzyka w rozumieniu przepisów o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych.
W analizowanym przypadku należy zastosować art. 23711 § 1 pkt 2 K.p., albowiem właściciel w jednej firmie zatrudnia 12 pracowników, w drugiej zaś 25 osób. Jest to więc więcej niż 10 i mniej niż 50 pracowników.
Kategorie ryzyka, o których mowa w art. 23711 § 1 pkt 2 K.p., ustala się w oparciu o ustawę z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (Dz. U. z 2025 r. poz. 257 ze zm.) oraz na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 29 listopada 2002 r. w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych w zależności od zagrożeń zawodowych i ich skutków (Dz. U. z 2022 r. poz. 740 ze zm.). W załączniku nr 2 do tego rozporządzenia określono m.in. grupy działalności i przyporządkowane do nich kategorie ryzyka, z tym że przy kwalifikowaniu danej grupy działalności do określonej kategorii ryzyka istotny jest też kod PKD dla danej działalności.
W przedstawionym stanie faktycznym brak jest wystarczających danych pozwalających na ustalenie, do jakiej kategorii ryzyka przynależą obie prowadzone działalności gospodarcze. W związku z tym zostaną przedstawione dwa warianty odpowiedzi na postawione pytanie.
Pierwszy z nich odnosi się do sytuacji, w której prowadzona działalność gospodarcza jest kwalifikowana jako nieprzekraczająca trzeciej kategorii ryzyka. Wówczas pracodawca, który spełnia wymagania służby BHP, może sam realizować zadania tej służby. Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia w dziedzinie bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. z 2024 r. poz. 1327) w § 13 wskazuje, że pracodawca przed podjęciem wykonywania tych zadań musi odbyć szkolenie przeprowadzone w formie kursu lub seminarium według programu opracowanego w oparciu o ramowy program określony w części III załącznika nr 1 tegoż rozporządzenia. Z odbycia wskazanego wyżej szkolenia zwolniony jest pracodawca, który spełnia wymagania kwalifikacyjne określone w § 4 ust. 2 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 2 września 1997 r. w sprawie służby bezpieczeństwa i higieny pracy (Dz. U. nr 109, poz. 704 ze zm.).
Drugi wariant odpowiedzi odnosi się do sytuacji, w której prowadzona działalność gospodarcza jest klasyfikowana do wyższej niż trzecia kategorii ryzyka. Wówczas pracodawca nie może sam wykonywać zadań z zakresu służby BHP. Zachodzi wtedy konieczność powierzenia wykonywania zadań służby BHP albo pracownikowi firmy posiadającemu kwalifikacje wymagane od służby BHP i odbyte szkolenie dla tej służby, albo - w razie braku kompetentnych pracowników - specjalistom spoza zakładu pracy.
W przypadku specjalisty spoza zakładu pracy, któremu pracodawca chciałby powierzyć wykonywanie zadań służby BHP, powinien on spełniać co najmniej wymagania przewidziane dla specjalisty, czyli posiadać minimum 1 rok stażu pracy w służbie bezpieczeństwa i higieny pracy oraz wyższe wykształcenie o kierunku lub specjalności w zakresie BHP albo ukończone studia podyplomowe w zakresie bezpieczeństwa i higieny pracy. Ponadto istnieje możliwość powierzenia zadań służby BHP osobie spoza zakładu pracy, która przez co najmniej 5 lat była zatrudniona na stanowisku inspektora pracy w Państwowej Inspekcji Pracy.
Specjalista spoza zakładu pracy, któremu powierzono zadania służby BHP, powinien mieć również ukończone szkolenie w dziedzinie BHP dla pracowników tej służby.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
