Praca nauczyciela w prywatnym przedszkolu na podstawie umowy zlecenia

Jesteśmy prywatnym przedszkolem, które jako jednostka oświatowa pobierająca dotacje musi respektować tylko niektóre przepisy Karty Nauczyciela. Od 1 września 2018 r. zostaliśmy zobowiązani do zatrudnienia wszystkich nauczycieli na umowy o pracę, jednak od 1 stycznia br. nastąpiły kolejne modyfikacje. Czy w związku z tym nauczyciel zatrudniony do 4 godzin tygodniowo może pracować na umowę zlecenia, czy też są jakieś ograniczenia? Czy taka umowa może być zawarta np. z psychologiem lub logopedą, pracującymi do 4 godzin, ale zawsze w stałym czasie (te same godziny i dni) według wcześniej ustalonego z nimi grafiku?

Zatrudnienie nauczyciela na umowę zlecenia mogło najwcześniej nastąpić od 1 stycznia 2019 r., jeśli były spełnione ustawowe kryteria, omówione w dalszej części niniejszego artykułu.

Oświatowe placówki niepubliczne (tu prywatne przedszkole) do 31 grudnia 2018 r. miały obowiązek zatrudniać wszystkich nauczycieli na umowach o pracę. Do tego dnia obowiązywał art. 10a ustawy Karta Nauczyciela, dalej zwanej ustawą KN, w brzmieniu nadanym art. 76 pkt 14 ustawy dnia 27 października 2017 r. o finansowaniu zadań oświatowych (Dz. U. poz. 2203 ze zm.). Ten przepis zobligował przedszkola, placówki prowadzące inne formy wychowania przedszkolnego oraz szkoły publiczne i niepubliczne do zatrudniania nauczycieli od 1 września 2018 r. wyłącznie na podstawie umowy o pracę, bez względu na wymiar czasu pracy. Jego treść została zmieniona art. 6 pkt 11 ustawy z dnia 22 listopada 2018 r. o zmianie ustawy - Prawo oświatowe... (Dz. U. poz. 2245 ze zm.), dalej ustawy zmieniającej, której regulacje zasadniczo wejdą w życie 1 września 2019 r., z tym że z wieloma wyjątkami. Jeden z nich dotyczy art. 10a ustawy KN w nowym brzmieniu, który - zgodnie z art. 170 pkt 3 ustawy zmieniającej - obowiązuje od 1 stycznia 2019 r.

Jednakże począwszy od 1 stycznia 2019 r. dopuszczalne jest zawarcie umowy cywilnoprawnej zamiast umowy o pracę, pod warunkiem że:

• nauczyciel spełni wymagania określone w art. 10 ust. 5 pkt 3-4 i ust. 8a ustawy KN, tj. nie toczy się przeciwko niemu postępowanie karne w sprawie o umyślne przestępstwo ścigane z oskarżenia publicznego lub postępowanie dyscyplinarne ani nie był skazany prawomocnym wyrokiem w takich okolicznościach, co potwierdza przedstawione przez niego zaświadczenie z Krajowego Rejestru Karnego,
   
• nauczyciel prowadzi zajęcia bezpośrednio z uczniami lub wychowankami w wymiarze nie wyższym niż 4 godziny tygodniowo,
   
• w treści łączącego strony stosunku prawnego nie przeważą cechy charakterystyczne dla stosunku pracy.

Czytelnik ma więc prawo zawarcia umowy zlecenia tylko wtedy, gdy będą spełnione wszystkie ww. kryteria.

Zwracamy uwagę! W myśl art. 22 § 1 K.p., stosunek pracy to wykonywanie pracy określonego rodzaju osobiście przez pracownika na rzecz i pod kierownictwem pracodawcy oraz w miejscu i czasie przez niego wyznaczonym, w zamian za co pracodawca wypłaca wynagrodzenie. Przy zawieraniu z nauczycielami umów zlecenia, o które pyta Czytelnik, należy zatem zadbać, aby nie przeważały w niej wymienione przesłanki. Najważniejszą z nich jest podporządkowanie pracownicze (polecenia i sfera organizacyjna), którego brak wystarczy do przesądzenia o kwalifikacji łączącego strony stosunku jako innego niż stosunek pracy (por. wyrok SN z 6 grudnia 2016 r., sygn. akt II UK 439/15). Jednym z istotnych aspektów podporządkowania pracownika wobec pracodawcy jest jego zależność w sferze miejsca świadczenia pracy (por. wyrok SN z 3 października 2018 r., sygn. akt II UK 275/17). Jak stwierdził Sąd Najwyższy w wyroku z 10 maja 2018 r. (sygn. akt I PK 60/17): "(...) wyznaczanie osobie zatrudnionej w sposób jednostronny miejsca, w którym ma ona wykonywać pracę, a także określanie godzin jej pracy, wskazuje na istnienie cechy charakterystycznej dla umowy o pracę (...).". Dla Czytelnika, który ustala miejsce wykonywania pracy przez nauczycieli oraz przygotowuje dla nich harmonogramy czasu pracy oznaczałoby to wykluczenie możliwości zawarcia umowy zlecenia. Do każdego przypadku trzeba jednak podchodzić indywidualnie i rozpatrywać wolę stron, treść umowy, okoliczności jej zawarcia i sposób wykonywania (por. uzasadnienie wyroku SN z 29 listopada 2017 r., sygn. akt I PK 358/16). W uzasadnieniu wyroku z 8 listopada 2018 r. (sygn. akt III PK 110/17) Sąd Najwyższy zauważył także, że podporządkowanie nie musi pociągać za sobą ustalenia w danym przypadku stosunku pracy, ponieważ w ostatnim czasie zmniejsza się zakres podporządkowania zwłaszcza w razie powierzenia pracownikowi samodzielnej pracy (np. przez wyznaczenie zadań do wykonania, wykonywania pracy o dużym potencjale samodzielności, czy też pracy poza siedzibą pracodawcy). Z orzecznictwa wynika ponadto, że rodzaj prac uzasadnia wyłączenie swobody zleceniobiorcy co do wyznaczania miejsca i czasu realizacji zlecenia i nie musi powodować ustalenia, że strony łączy umowa o pracę (por. m.in. uzasadnienie wyroku SN z 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 153/14, OSP 2016/6/62). Prowadzenie zajęć nauczycielskich (np. przez logopedę czy psychologa) można zaliczyć do takiej kategorii prac. W konsekwencji przesłanka braku zagwarantowania swobody wyboru miejsca i czasu świadczenia pracy nie stanowi przeszkody do nawiązania przez Czytelnika umów zleceń, jeżeli spełnione są inne kryteria ustawowe.

Biorąc powyższe pod uwagę oraz kierując się interpretacjami sądowymi, można przyjąć, że umowa zlecenia z nauczycielem nie będzie zawierać w przeważającej części cech stosunku pracy, jeśli zapewni brak:

• podporządkowania kierowniczego, co nie oznacza wyłączenia prawa zleceniodawcy (tu przedszkola) do ogólnej kontroli działań zleceniobiorcy w celu oceny rezultatów jego pracy (por. m.in. wyrok WSA w Gdańsku z 11 kwietnia 2018 r., sygn. akt I SA/Gd 191/18 i wyrok SN z 28 czerwca 2011 r., sygn. akt II PK 9/11),
   
• wykonywania praw i obowiązków wynikających z Kodeksu pracy, jego aktów wewnętrznych i przepisów wewnętrznych pracodawcy dotyczących m.in. wykonywania badań lekarskich, przestrzegania zasad w zakresie usprawiedliwiania nieobecności, urlopów wypoczynkowych i związanych z rodzicielstwem, podpisywania list obecności itp. (por. uzasadnienie wyroku SN z 22 kwietnia 2015 r.),
   
• przeniesienia ryzyka realizowanych zadań na zleceniodawcę.