Zawarliśmy z osobą fizyczną umowę zlecenia. W ramach tej umowy zajmuje się ona sortowaniem produktów zgodnie z naszymi wytycznymi. Okazuje się, że nie zawsze jest to wykonywane w sposób właściwy. Czy możemy wydać jej w tym zakresie polecenie służbowe?
Cechą charakterystyczną umów cywilnoprawnych jest brak relacji podległości pracowniczej. Wynika to z faktu, że generalnie prawo cywilne reguluje stosunki istniejące pomiędzy podmiotami równorzędnymi (podczas gdy w prawie pracy oczywista jest dominacja "silniejszego" pracodawcy nad "słabszym" pracownikiem). Nie oznacza to, że w umowie zlecenia nie występuje żadnego rodzaju podporządkowanie. Sąd Apelacyjny w Gdańsku w wyroku z 30 sierpnia 2017 r. (sygn. akt III AUa 514/17) zauważył, że: "(...) Generalnie stosunek cywilno-prawny nie kreuje stosunku kierownictwa, choć w konkretnych przypadkach nie sposób wykluczyć istnienia stosunku podległości. Ogólna kontrola osoby zatrudnionej na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. zlecenia), dokonywana przez zleceniodawcę z punktu widzenia rezultatów działalności nie świadczy o podporządkowaniu pracowniczym. (...)".
Zasadą jest, że dający zlecenie nie może wydawać poleceń zleceniobiorcy. Może on natomiast go instruować, zwracać mu uwagę oraz dawać tak zwane wskazówki imperatywne (por. E. Gniewek, P. Machnikowski - red. - Kodeks cywilny Komentarz, Warszawa 2016). Doktryna określa je następująco: "(...) Z cywilnoprawnego punktu widzenia, wskazówki są wiążące (w zależności od charakteru w różnym stopniu) dla przyjmującego zlecenie, a odstąpienie od wskazówek imperatywnych wymaga uprzedniej zgody dającego zlecenie (...)" (por. "Radca Prawny, Zeszyty naukowe nr 3(4)/2015, Warszawa 2015 r.). W rzeczywistości trudno jest odróżnić polecenie służbowe od wskazówki imperatywnej. Generalnie należy więc przyjąć, że zleceniodawca może wydawać zleceniobiorcy dyspozycje, które wolno negocjować, przy czym ostateczne słowo należy do dającego zlecenie.
Na temat zawarcia umowy zlecenia/o świadczenie usług pisaliśmy w UiPP nr 13/2017, str. 55-60. |
Oprócz możliwości wydawania wskazówek imperatywnych zlecający ma również prawo do otrzymania od wykonującego zlecenie sprawozdania z jego przebiegu (art. 740 K.c.). Zasadniczo zleceniobiorca ma dość dużą swobodę co do samodzielności wykonywania zadań - może nawet, pod pewnymi warunkami, powierzyć wykonanie czynności osobie trzeciej (art. 738 K.c.). Co do zasady, sam również ma prawo ustalać czas i miejsce wykonania zadania. W tym zakresie zleceniodawca ma raczej ograniczone możliwości ingerencji. Zdarzają się oczywiście sytuacje, kiedy czynności muszą zostać zrealizowane na konkretnym terenie (np. w fabryce, w sklepie) oraz w określonych godzinach (np. w czasie ich otwarcia), ale i tak zleceniobiorca powinien mieć dowolność w tym, ile czasu poświęci na wykonanie czynności. Zlecający nie powinien wymagać od niego, żeby był do jego dyspozycji w konkretnych godzinach i wskazaną ich ilość, to jest bowiem charakterystyczne dla stosunku pracy (por. wyrok SN z 22 kwietnia 2015 r., sygn. akt II PK 153/14, OSP 2016/6/62).
|