Mój dłużnik, który od wielu miesięcy zalega mi z płatnością faktur, zdecydował się odrzucić spadek, który przypadł mu po zmarłej niedawno mamie. W konsekwencji spadek po zmarłej przypadł jego dzieciom oraz innym spadkobiercom. W skład spadku wchodzą co najmniej dwie nieruchomości oraz spore oszczędności. Uważam, że decyzja o nieprzyjęciu spadku podyktowana była chęcią uniknięcia zapłaty m.in. moich faktur. Czy istnieje możliwość zakwestionowania decyzji w sprawie dziedziczenia?
Niewykluczone, że w opisanej sytuacji możliwe będzie podważenie skuteczności odrzucenia spadku względem konkretnego wierzyciela, co nie jest jednak jednoznaczne z uznaniem, że decyzja o odrzuceniu spadku była sama w sobie nieważna. Należy bowiem pamiętać, że spadkobierca samodzielnie podejmuje decyzję, czy chce spadek przyjąć czy go odrzucić. Nikogo nie można zmusić do dziedziczenia ani też do tego, by złożył oświadczenie w sprawie odrzucenia spadku.
Zgodnie z przepisami, jeżeli spadkobierca odrzucił spadek z pokrzywdzeniem wierzycieli, każdy z wierzycieli, którego wierzytelność istniała w chwili odrzucenia spadku, może żądać, aby odrzucenie spadku zostało uznane za bezskuteczne w stosunku do niego według przepisów o ochronie wierzycieli w razie niewypłacalności dłużnika. Stanowi o tym art. 1024 § 1 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2024 r. poz. 1061 ze zm.). Ochronie przewidzianej w powołanym przepisie podlega wierzyciel osobisty spadkobiercy, kiedy spadkobierca spadek odrzucił w sytuacji, gdy jego majątek osobisty jest obciążony długami. Odrzucenie spadku powoduje bowiem, że pewne aktywa nie wejdą do majątku osobistego dłużnika, co uniemożliwi lub ograniczy możliwość zaspokojenia roszczeń wierzyciela. Odrzucenie spadku stanowi więc de facto działanie dłużnika mające na celu pokrzywdzenie wierzyciela (por. wyrok SO w Koninie z dnia 11 maja 2015 r., sygn. akt I C 1266/14).
Skutkiem uznania za bezskuteczne oświadczenia spadkobiercy o odrzuceniu spadku jest jedynie tzw. bezskuteczność względna, która wywołuje skutki prawne jedynie w stosunku do wierzyciela, który odrzucenie spadku zaskarżył. Czynność prawna dłużnika (w tym przypadku czynność w postaci odrzucenia spadku) jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. O stanie niewypłacalności "w wyższym stopniu" można mówić wtedy, gdy zaspokojenie można uzyskać z dodatkowym znacznym nakładem kosztów, czasu i ryzyka.
Uznania odrzucenia spadku za bezskuteczne można żądać w ciągu sześciu miesięcy od chwili powzięcia wiadomości o odrzuceniu spadku, lecz nie później niż przed upływem trzech lat od odrzucenia spadku.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
