Niedawno zmarł mój ojciec. W pozostawionym testamencie wskazał, że na spadkobierców wyznacza mnie i brata. Każdy z nas ma dziedziczyć połowę spadku. Jednocześnie ojciec zapisał, iż w sytuacji, gdy spadkobierca nie będzie chciał bądź nie będzie mógł przyjąć spadku, przypadająca mu część ma zostać dziedziczona według zasad ogólnych. Czy jest zgodne z prawem, że spadek byłby dziedziczony jednocześnie z testamentu i ustawy?
TAK. Taki scenariusz jest dopuszczalny. Generalnie powołanie do spadku wynika z ustawy albo testamentu. Stanowi o tym art. 926 § 1 Kodeksu cywilnego. Jeśli zatem spadkobierca nie spisze ważnego testamentu, w grę wchodzą reguły ustawowe. Jeśli istnieje ważny testament, wówczas reguły ustawowe zasadniczo nie są stosowane. Dziedziczenie ustawowe co do całości spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał spadkobiercy albo gdy żadna z osób, które powołał, nie chce lub nie może być spadkobiercą. Tym samym wprowadza się generalną zasadę pierwszeństwa dziedziczenia testamentowego przed ustawowym. W odniesieniu do problemu poruszonego w pytaniu należy wskazać, że z zastrzeżeniem wyjątków w ustawie przewidzianych, dziedziczenie ustawowe co do części spadku następuje wtedy, gdy spadkodawca nie powołał do tej części spadkobiercy albo gdy którakolwiek z kilku osób, które powołał do całości spadku, nie chce lub nie może być spadkobiercą (art. 926 § 3 K.c.).
Jeden z wyjątków dotyczy instytucji tzw. przyrostu. Polega on na tym, że w sytuacji gdy spadkodawca powołał kilku spadkobierców testamentowych, a jeden z nich nie chce lub nie może być spadkobiercą, przeznaczony dla niego udział, w braku odmiennej woli spadkodawcy, przypada pozostałym spadkobiercom testamentowym w stosunku do przypadających im udziałów (art. 965 K.c.). Spadkobierca nie chce dziedziczyć przykładowo wtedy, gdy składa oświadczenie o odrzuceniu spadku. Natomiast nie może dziedziczyć, np. gdy jest niegodny dziedziczenia. W takiej sytuacji zasadniczo spadek trafia do innych spadkobierców testamentowych - dziedziczenie ustawowe jest w tym zakresie wyłączone. Jeśli jednak w testamencie spadkodawca wskazał, że nie chce stosować instytucji przyrostu, wówczas w tym zakresie następuje dziedziczenie na mocy przepisów ustawowych.
Z treści pytania wynika, że w tym przypadku może zdarzyć się sytuacja, iż połowę spadku na mocy testamentu odziedziczy jedno dziecko, a do drugiej połowy, na mocy porządku ustawowego, będą powołani spadkobiercy ustawowi.
|