Moja babcia wyraziła ostatnią wolę na łożu śmierci. Powołała do spadku mnie oraz dwoje innych wnucząt. Miesiąc później podyktowałam treść ustnego testamentu prawnikowi, który spisał treść woli babci. Dowiedziałam się, że nie jest to zgodne z prawem. Czy to prawda?
Zgodnie z przepisami, jeżeli istnieje obawa rychłej śmierci spadkodawcy albo jeżeli wskutek szczególnych okoliczności zachowanie zwykłej formy testamentu jest niemożliwe lub bardzo utrudnione, spadkodawca może oświadczyć ostatnią wolę ustnie przy jednoczesnej obecności co najmniej trzech świadków. Testament ustny to szczególna forma wyrażenia ostatniej woli. Dla skuteczności tej czynności kluczowe jest nie tylko uzasadnienie wyjątkowymi okolicznościami, ale także obecność odpowiedniej ilości świadków, oraz spisanie treści testamentu w przyszłości (tj. zaprotokołowanie jego treści). W myśl przepisów treść testamentu ustnego może być stwierdzona w ten sposób, że jeden ze świadków albo osoba trzecia spisze oświadczenie spadkodawcy przed upływem roku od jego złożenia, z podaniem miejsca i daty oświadczenia oraz miejsca i daty sporządzenia pisma, a pismo to podpiszą spadkodawca i dwaj świadkowie albo wszyscy świadkowie. Stanowi o tym art. 952 § 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
W praktyce pojawiła się wątpliwość czy spisującym treść testamentu może być spadkobierca. W jednym z orzeczeń Sąd Najwyższy wyjaśnił, że spadkobierca powołany do spadku w testamencie ustnym nie jest osobą trzecią w rozumieniu art. 952 § 2 K.c. (a więc podmiotem, który może wykonać wspomnianą czynność) - por. uchwałę SN z dnia 23 listopada 2001 r., sygn. akt III CZP 54/01. Osoba trzecia to po prostu osoba niezainteresowana treścią testamentu.
Spadkobierca nie może protokołować treści testamentu ustnego.
Przepisy nie wspominają o tym kto ma "dyktować" treść testamentu ustnego podczas protokołowania jego treści. W orzecznictwie wskazuje się, że zasadniczo taką osobą nie powinien być spadkobierca, gdyż mógłby on być zainteresowany w zmianie jego treści - jest w tym momencie osobą, której można zarzucić brak obiektywizmu. W tym duchu wypowiedział się Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 19 lutego 2015 r., sygn. akt III CSK 165/14. Zarówno świadkowie, jak i osoby podające do protokołu ostatnią wolę zmarłego wyrażoną ustnie muszą gwarantować obiektywizm.
|