Moja mama po poważnym rodzinnym sporze poinformowała, że wydziedziczy mnie, jeśli nie zmienię swojego stanowiska. Czy rodzic faktycznie może to zrobić, jeśli dziecko nie realizuje jego wizji co do kariery zawodowej czy światopoglądu?
Nie. Spadkodawca nie może wydziedziczyć bez uzasadnionego powodu. Mówiąc o wydziedziczeniu należy pamiętać, że samo niepowołanie dziecka w testamencie na spadkobiercę nie stanowi prawnego (formalnego) wydziedziczenia. Taką decyzję można określić mianem wydziedziczenia w znaczeniu potocznym. Jednak nawet w takiej sytuacji pominięte w testamencie dziecko może dochodzić od spadkobierców należnego mu zachowku. W sytuacji o której wspomina Czytelnik najprawdopodobniej chodzi o wydziedziczenie formalne. W konsekwencji osoba wydziedziczona nie otrzymuje żadnych korzyści majątkowych w związku ze śmiercią spadkodawcy: ani spadku (udziału w spadku), gdyż nie jest spadkobiercą, ani również zachowku - bowiem jest wydziedziczona.
Wydziedziczenie w znaczeniu potocznym może nastąpić bez uzasadnienia, bez jakiejkolwiek przyczyny. Wynika to ze swobody testowania - spadkodawca ma prawo powołać na spadkobierców dowolnie wybrane osoby (nawet całkowicie mu obce), nie musi swojej decyzji uzasadniać czy konsultować z rodziną. Wydziedziczenie formalne musi być uzasadnione okolicznościami, o których mowa w art. 1008 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2014 r. poz. 121 ze zm.).
Katalog zdarzeń uzasadniających wydziedziczenie ma charakter zamknięty i należy interpretować go ściśle. Nie można wydziedziczyć powołując się na przyczyny "podobne" do tych wymienionych w przepisach. Uprawnionego do zachowku można wydziedziczyć, gdy:
1) wbrew woli spadkodawcy postępuje uporczywie w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego,
2) dopuścił się względem spadkodawcy albo jednej z najbliższych mu osób umyślnego przestępstwa przeciwko życiu, zdrowiu lub wolności albo rażącej obrazy czci, bądź gdy
3) uporczywie nie dopełnia względem spadkodawcy obowiązków rodzinnych.
Poważny spór rodzinny dotyczący drogi życiowej dorosłego dziecka, jego pracy, edukacji, kierunku rozwoju, nie może być uznany za uzasadniający prawne wydziedziczenie - nie mieści się bowiem w żadnej z wymienionych kategorii. Podobnie brak realizacji światopoglądu bliskiego rodzicowi nie stanowi "uporczywego postępowania w sposób sprzeczny z zasadami współżycia społecznego" ani też nie oznacza "niedopełniania obowiązków rodzinnych". Pamiętać należy o tym, że przyczyna wydziedziczenia uprawnionego do zachowku musi wynikać z treści testamentu. Spadkodawca powinien więc zamieścić opis zdarzeń, które mają związek ze sprawą i które uzasadniają wydziedziczenie, nie musi jednak podać formalnej podstawy (przepisu) uzasadniającej decyzję.
|