Kilka miesięcy temu zmarł mój ojciec. Nie miałem z nim bliskiego kontaktu. Wraz z rodzeństwem zostałem powołany do dziedziczenia. Posiadałem informacje o tym, że ojciec ma spore długi i z tego powodu zdecydowałem się odrzucić spadek. Okazało się, o czym wiedziało moje rodzeństwo, że co prawda ojciec długi miał, niemniej posiadał spore oszczędności. Gdybym miał tę wiedzę, nie odrzucałbym spadku. Czy mogę teraz anulować oświadczenie o odrzuceniu spadku i spadek przyjąć?
Zasadniczo nie. Oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku może być złożone w ciągu 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tytule swego powołania. Oświadczenie to powinno być definitywne - nie można zatem złożyć np. oświadczenia o odrzuceniu spadku pod warunkiem, że nie zostaną ujawnione inne składniki majątku zmarłego. Dla Czytelnika kluczowe jest, że oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku nie może być odwołane. Określa to art. 1018 § 2 Kodeksu cywilnego (Dz. U. z 2023 r. poz. 1610 ze zm.).
W wyjątkowych przypadkach można jednak anulować złożone oświadczenie w przedmiotowej sprawie, tj. powołać się na tzw. wady oświadczenia woli. Dotyczy to tych sytuacji, gdy oświadczenie o przyjęciu lub o odrzuceniu spadku zostało złożone pod wpływem błędu lub groźby (art. 1019 § 1 K.c.). Należy podkreślić, że chodzi tu o błąd prawnie doniosły. Błędem takim nie jest sama w sobie nieznajomość przedmiotu spadku pozostająca w związku przyczynowym z niedołożeniem przez spadkobiercę należytej staranności w ustaleniu rzeczywistego majątku spadkowego. O błędzie co do przedmiotu spadku, w powyższym rozumieniu, można mówić wtedy, gdy brak wiedzy o rzeczywistym stanie majątku spadkowego nie jest wynikiem braku staranności spadkobiercy czy też, mówiąc inaczej, jest on usprawiedliwiony okolicznościami sprawy (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 4 listopada 2021 r., sygn. akt II CSKP 44/21). Oznacza to, że poprzestanie na pozbawionym konkretnych podstaw przypuszczeniu dotyczącym stanu majątku spadkowego, brak zainteresowania ze strony spadkobiercy w kwestii ustalenia, co wchodzi w skład spadku, nie może być uznane za błąd istotny, lecz za lekkomyślność, która nie stanowi podstawy uchylenia się od skutków prawnych wspomnianego oświadczenia.
Uchylając się od skutków złożonego oświadczenia, spadkobierca powinien jednocześnie oświadczyć, czy i jak spadek przyjmuje czy też go odrzuca. Czynność ta powinna zostać dokonana przed sądem. Uprawnienie to wygasa: w razie błędu - z upływem roku od jego wykrycia, a w razie groźby - z upływem roku od chwili, kiedy stan obawy ustał. Do zachowania terminu wystarcza złożenie przed jego upływem wniosku do sądu o odebranie oświadczenia o uchyleniu się od skutków prawnych oświadczenia.
| ||||||||||||
|
||||||||||||
