Wątpliwości przy opodatkowaniu budynków i budowli w 2025 r.

Niestety długo zapowiadana nowelizacja przepisów ustawy o podatkach i opłatach lokalnych, która weszła w życie z dniem 1 stycznia 2025 r., nie rozwiała wszystkich wątpliwości odnośnie opodatkowania podatkiem od nieruchomości budowli związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej. Ci przedsiębiorcy, którzy poinformowali organ podatkowy o skorzystaniu z wydłużenia terminu na złożenie deklaracji na podatek od nieruchomości, mają jeszcze czas na prawidłowe zakwalifikowanie obiektów budowlanych do tego podatku. Przy czym wielu ekspertów zwraca uwagę, iż poczyniona kwalifikacja do czasu ustalenia nowych linii orzeczniczych będzie obciążona dużym ryzykiem, które niestety poniosą przedsiębiorcy.

Nowe definicje

Głównym celem zmian, które obowiązują od 1 stycznia 2025 r., było wprowadzenie do ustawy o podatkach i opłatach lokalnych autonomicznej definicji pojęcia "budowla" i "budynek" bez odwoływania się do przepisów pozapodatkowych, a także wyszczególnienie kategorii obiektów kwalifikowanych jako budowle bezpośrednio w ustawie podatkowej.

Obecnie więc budynek to obiekt:

• wzniesiony w wyniku robót budowlanych,
• wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,
• trwale związany z gruntem,
• wydzielony z przestrzeni za pomocą przegród budowlanych,
• który posiada fundamenty i dach.

Budynkiem na potrzeby opodatkowania podatkiem od nieruchomości nie jest obiekt, w którym są lub mogą być gromadzone materiały sypkie, materiały występujące w kawałkach albo materiały w postaci ciekłej lub gazowej, którego podstawowym parametrem technicznym, określającym przeznaczenie, jest pojemność. Wyłączenie to może spowodować, że wiele obiektów magazynowych przestanie być uznawanych za budynki w rozumieniu podatkowym, co może wpłynąć na wysokość podatku.

Instalacje, takie jak: elektroenergetyczna, wodociągowa, kanalizacyjna, cieplna, telekomunikacyjna, gazowa, wentylacyjna, klimatyzacyjna znajdująca się wewnątrz budynku, należy potraktować jako instalacje zapewniające możliwość użytkowania budynku zgodnie z przeznaczeniem. Nie stanowią one odrębnego (od budynku) przedmiotu opodatkowania.

Natomiast budowla to:

a) obiekt niebędący budynkiem, wymieniony w załączniku nr 4 do ustawy (patrz ramka), wraz z instalacjami zapewniającymi możliwość jego użytkowania zgodnie z przeznaczeniem (załącznik zawiera 28 pozycji, w których wymienia poszczególne budowle),

b) elektrownia wiatrowa, elektrownia jądrowa i elektrownia fotowoltaiczna, biogazownia, biogazownia rolnicza, magazyn energii, kocioł, piec przemysłowy, kolej linowa, wyciąg narciarski oraz skocznia, w części niebędącej budynkiem - wyłącznie w zakresie ich części budowlanych,

c) urządzenie budowlane - przyłącze oraz urządzenie instalacyjne, w tym służące oczyszczaniu lub gromadzeniu ścieków, oraz inne urządzenie techniczne, bezpośrednio związane z budynkiem lub obiektem, o którym mowa w lit. a), niezbędne do ich użytkowania zgodnie z przeznaczeniem,

d) urządzenie techniczne inne niż wymienione w lit. a)-c) - wyłącznie w zakresie jego części budowlanych,

e) fundamenty pod maszyny oraz pod urządzenia techniczne, jako odrębne pod względem technicznym części przedmiotów składających się na całość użytkową

- wzniesione w wyniku robót budowlanych, także w przypadku gdy stanowią część obiektu niewymienionego w ustawie.

Doprecyzowanie, iż aby uznać dany obiekt za budynek lub budowlę, muszą być one wzniesione w wyniku robót budowlanych, może okazać się kłopotliwe. W tym miejscu należy bowiem szukać odpowiedzi poza ustawą podatkową (czego miał ustawodawca unikać), a konkretnie w ustawie - Prawo budowlane. Ustawa ta stanowi, że przez roboty budowlane należy rozumieć budowę, a także prace polegające na przebudowie, montażu, remoncie lub rozbiórce obiektu budowlanego. Skoro więc montaż to też rodzaj robót budowlanych, to czy montaż urządzenia budowlanego spowoduje uznanie go za budowlę?

Jak już wspomniano, znowelizowana ustawa o podatkach i opłatach lokalnych zawiera załącznik z listą kategorii obiektów stanowiących budowle oraz wskazuje, jakie rodzaje urządzeń podlegają opodatkowaniu wyłącznie od swoich części budowlanych lub fundamentów. Do kategorii budowli ustawodawca zalicza m.in.: elektrownie wiatrowe, elektrownie jądrowe i elektrownie fotowoltaiczne, biogazownie rolnicze, magazyny energii, kotły, piece przemysłowe, z tym że budowlą jest tylko taka część obiektu, która znajduje się w zakresie jego części budowlanych. Przy czym problemem pozostaje nadal brak precyzyjnej definicji, które części należy uznać za części budowlane tych obiektów.

Trwałe związanie z gruntem

Brak zdefiniowania pojęcia trwałego związania z gruntem był do tej pory przyczyną wielu sporów z organami podatkowymi. Obecnie ustawa stanowi, że trwałe związanie z gruntem to takie połączenie obiektu budowlanego z gruntem, które zapewnia temu obiektowi stabilność i możliwość przeciwdziałania czynnikom zewnętrznym niezależnym od działania człowieka, mogącym zniszczyć lub spowodować przemieszczenie lub przesunięcie się obiektu budowlanego na inne miejsce. W przypadku obiektów kontenerowych, a także wolno stojących: masztów antenowych, tablic reklamowych i urządzeń reklamowych, oświetlenia zewnętrznego, instalacji przemysłowych oraz urządzeń technicznych, opodatkowaniu jako budowle podlegają wyłącznie takie z tych obiektów, które są trwale związane z gruntem. Oznacza to, że obiekty, które nie spełnią przesłanki trwałego związania z gruntem, nie będą kwalifikowane jako budowle. Jednocześnie jednak stwierdzenie, że trwałe związanie z gruntem, które opiera się na kryterium "odporności na czynniki zewnętrzne", jest zupełnie odmienne od utrwalonego w dotychczasowym orzecznictwie posiadania przez obiekt fundamentów, które są usytuowane poniżej poziomu terenu (wkopane w grunt), jak i trwałego (sztywnego, stabilnego, ciągłego, niezmiennego) powiązania obiektu z tymi fundamentami. Stąd kwalifikacja takich obiektów do budowli ze względu na ich połączenie z gruntem w dalszym ciągu będzie powodować wątpliwości interpretacyjne.

Opodatkowane tylko ogrodzenia przedsiębiorców

W przestrzeni publicznej pojawiły się informacje, jakoby znowelizowana ustawa wprowadziła opodatkowanie podatkiem od nieruchomości ogrodzeń. Otóż rzeczywiście we wspomnianym katalogu, zawierającym wyszczególnione rodzaje obiektów uznawanych za budowle, w pkt 22 znajduje się ogrodzenie. Jednak nie jest to żadna nowość, bowiem ogrodzenie było już wcześniej uznawane za budowlę i podlegało podatkowi od nieruchomości od jego wartości początkowej, pod warunkiem że jego użytkowanie związane było z prowadzeniem działalności gospodarczej. Jak informuje Ministerstwo Finansów na swojej stronie internetowej www.gov.pl/web/finanse: "W stanie prawnym obowiązującym od 1 stycznia 2025 r. ogrodzenie w dalszym ciągu pozostaje przedmiotem podatku od nieruchomości, jako jedna z budowli wymienionych w Załączniku 4 do upol. Warunkiem do objęcia ogrodzeń podatkiem konieczne było i jest obecnie wykazanie związku z prowadzeniem działalności gospodarczej".

Nowe wyłączenia

Wobec uregulowania w ustawie podatkowej zakresu przedmiotowego podatku od nieruchomości, w którym nadal opodatkowaniu podlegają tylko budynki i budowle, w celu uniknięcia wątpliwości co do podlegania bądź niepodlegania opodatkowaniu podatkiem od nieruchomości przez obiekty małej architektury, ustawa wyłącza wprost z zakresu opodatkowania niewielkie obiekty stanowiące:

a) obiekty kultu religijnego: w szczególności kapliczki, krzyże przydrożne, figury,

b) obiekty architektury ogrodowej: w szczególności posągi i figurki ogrodowe, wodotryski, mostki i pergole, murowane grille, oczka wodne,

c) obiekty użytkowe służące rekreacji codziennej i utrzymaniu porządku: w szczególności śmietniki, wiaty na wózki dziecięce i rowery oraz obiekty stanowiące wyposażenie placów zabaw dla dzieci.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 12.01.1991 r. o podatkach i opłatach lokalnych (Dz. U. z 2023 r. poz. 70 ze zm.)