Udzielenie oprocentowanej pożyczki pieniężnej podlega - jako odpłatne świadczenie usług - podatkowi VAT. Jednocześnie jednak usługa ta może korzystać ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
Czytelnik w pytaniu skierowanym do naszej redakcji wskazał, że spółka A udzieliła spółce B pożyczki wraz z odsetkami na warunkach rynkowych w 2024 r. Obie spółki są podatnikami VAT. W kwietniu spółka A otrzymała przelewem pierwszą transzę odsetek. W związku z tym zapytał, czy istnieje obowiązek ujęcia przez spółkę A odsetek ze stawką zwolnioną w pliku JPK_VAT. Jeśli tak, to czy należy kwotę odsetek uwzględnić do obliczenia współczynnika proporcji?
Opodatkowaniu VAT podlega m.in. odpłatne świadczenie usług na terytorium kraju.
Czynność udzielania przez podatnika VAT oprocentowanych pożyczek na rzecz innego podatnika VAT stanowi odpłatne świadczenie usług, o którym mowa w art. 8 ust. 1 ustawy o VAT i podlega opodatkowaniu VAT.
Przy czym, zgodnie z art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT, zwalnia się od podatku usługi udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych oraz usługi pośrednictwa w świadczeniu usług udzielania kredytów lub pożyczek pieniężnych, a także zarządzanie kredytami lub pożyczkami pieniężnymi przez kredytodawcę lub pożyczkodawcę.
Zatem wskazana w pytaniu Czytelnika usługa udzielenia pożyczki na rzecz innego podatnika VAT stanowi czynność podlegającą opodatkowaniu VAT, przy czym czynność ta korzysta ze zwolnienia z VAT na podstawie art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT.
W przypadku usług udzielania pożyczek podstawę opodatkowania stanowią odsetki, jakie są należne pożyczkodawcy od pożyczkobiorcy z tytułu udzielonej pożyczki - ich wartość podlega wykazaniu w pliku JPK_VAT w poz. 10.
Należy także wskazać, że podatnik świadczący usługi finansowe, o których mowa w art. 43 ust. 1 pkt 7, pkt 12, pkt 38-41 ustawy o VAT, ma możliwość rezygnacji ze zwolnienia z VAT i opodatkowania tych usług, pod warunkiem że:
1) jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
2) złoży naczelnikowi urzędu skarbowego pisemne zawiadomienie o wyborze opodatkowania tych usług przed początkiem okresu rozliczeniowego, od którego rezygnuje ze zwolnienia.
Wybór przez podatnika opodatkowania VAT usług finansowych skutkuje obowiązkiem stosowania tej opcji przez co najmniej 2 lata, licząc od początku okresu rozliczeniowego, od którego podatnik wybrał opodatkowanie tych usług.
Jeśli chodzi natomiast o odpowiedź na drugie pytanie Czytelnika, to trzeba wyjaśnić, że podatnicy mają generalnie prawo do odliczania VAT tylko od wydatków związanych z czynnościami opodatkowanymi VAT (pod warunkiem niezaistnienia przesłanek negatywnych wynikających z art. 88 ustawy o VAT). Tak więc podatek od wydatków związanych z czynnościami zwolnionymi z VAT lub pozostającymi poza zakresem działalności gospodarczej nie podlega odliczeniu. Podatnicy, którzy wykonują zarówno czynności opodatkowane, jak i zwolnione z VAT i nie są w stanie przyporządkować zakupów do czynności dających prawo do odliczenia VAT, powinni kwotę podatku podlegającą odliczeniu ustalić w oparciu o wskaźnik proporcji wynikający z art. 90 ustawy o VAT. Wskaźnik ten ustala się jako udział rocznego obrotu z tytułu czynności, w związku z którymi przysługuje prawo do odliczenia VAT, w całkowitym obrocie uzyskanym z tytułu czynności, w związku z którymi podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia VAT oraz czynności, w związku z którymi podatnikowi nie przysługuje takie prawo. Wskaźnik ten ustala się na podstawie obrotów z roku ubiegłego i zaokrągla się w górę do najbliższej liczby całkowitej.
Do obrotu tego nie wlicza się obrotu uzyskanego z dostawy towarów i usług, które na podstawie przepisów o podatku dochodowym są zaliczane przez podatnika do środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych podlegających amortyzacji, oraz gruntów i praw wieczystego użytkowania gruntów, jeżeli są zaliczane do środków trwałych podatnika, używanych przez niego na potrzeby prowadzonej działalności. Nie wlicza się także kwoty podatku oraz obrotu z tytułu transakcji dotyczących:
1) pomocniczych transakcji w zakresie nieruchomości i pomocniczych transakcji finansowych,
2) usług wymienionych m.in. w art. 43 ust. 1 pkt 38 ustawy o VAT w zakresie, w jakim transakcje te mają charakter pomocniczy.
Tak wynika z art. 90 ust. 2-6 ustawy o VAT.
Przepisy o VAT nie definiują pojęcia "charakter pomocniczy". Dyrektor KIS w interpretacji indywidualnej z dnia 3 kwietnia 2025 r., nr 0113-KDIPT1-1.4012.137.2025.1.ŻR, stwierdził, że aby ocenić, czy dane czynności mogą być uznane za pomocnicze, konieczne jest ich zestawienie według różnych kryteriów (wartości, ilości, częstotliwości, wielkości zaangażowanych środków, itd.) z całokształtem działalności gospodarczej podatnika. Zdaniem organu, przy bardzo nieostrych granicach wykładni pojęcia "incydentalnych" (pomocniczych) transakcji finansowych, nie powinien decydować jeden wskaźnik czy też jedno kryterium, ale ich całokształt wyznaczający miejsce, znaczenie i zakres danych transakcji w całokształcie działalności gospodarczej podatnika. Jak zaznaczył organ, uwzględniając kryteria, które powinny być brane pod uwagę przy ocenie, czy mamy do czynienia z transakcjami pomocniczymi (sporadycznymi), o których mowa w art. 90 ust. 6 ustawy o VAT, stwierdzenia wymaga, że liczba transakcji, liczba udzielonych pożyczek/gwarancji, stopień zaangażowania zasobów podatnika, a także stopień powiązania tych czynności z podstawową działalnością podatnika (opodatkowaną) przemawia za uznaniem tych czynności za pomocnicze (sporadyczne). W omawianej przez organ sprawie podatnik nigdy nie zamierzał ani nie zamierza prowadzić stałej/powtarzalnej działalności polegającej na udzielaniu pożyczek w sytuacji posiadania wolnych środków pieniężnych. Na zasadzie wyjątku podatnik udzielił pożyczki. Takie działanie ma charakter incydentalny. W związku z tym udzielenia takiej pożyczki nie można powiązać z podstawową działalnością podatnika. Wobec tego organ uznał, że udzielenie pożyczki nie jest wykonywane jako element profesjonalnej działalności gospodarczej. Skoro więc udzielenie pożyczki innym podmiotom nie jest zasadniczą działalnością gospodarczą podatnika oraz nie stanowi bezpośredniego, stałego i koniecznego rozszerzenia działalności gospodarczej podatnika, to oceniając charakter takiego działania, organ uznał je za pomocnicze. Uzyskanego z tego tytułu obrotu nie należy więc uwzględniać przy wyliczaniu proporcji, o której mowa w art. 90 ust. 2 i ust. 3 ustawy o VAT.
Oznacza to, że w sytuacji wskazanej w pytaniu Czytelnika, w zależności od okoliczności faktycznych, uzyskany obrót w postaci odsetek od pożyczki powinien lub nie, być uwzględniany przy wyliczaniu wskaźnika proporcji.
|
Interpretując termin transakcji pomocniczych, należy także wskazać na orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. W wyroku z dnia 29 kwietnia 2004 r., w sprawie C-77/01, TSUE rozstrzygał kwestię możliwości uznania za transakcje incydentalne (pomocnicze) różnych transakcji finansowych, dokonywanych przez spółkę holdingową. Transakcje finansowe, które były przedmiotem rozważań TSUE, obejmowały m.in. udzielanie pożyczek, przy czym wysokość wpływów z takiej działalności finansowej przewyższała wpływy z działalności operacyjnej. W świetle tego wyroku najważniejszą przesłanką uznania transakcji za pomocniczą - w rozumieniu art. 174 dyrektywy VAT, a tym samym art. 90 ust. 6 pkt 1 i pkt 2 ustawy o VAT - powinien być niewielki poziom wykorzystywania zasobów przedsiębiorstwa, przy czym dotyczy to generalnie tych zasobów, których nabycie wiązało się z powstaniem podatku naliczonego. Z interpretacji indywidualnej Dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z dnia 11 lutego 2025 r., nr 0112-KDIL3.4012.791.2024.2.EW |
Podstawa prawna
Ustawa z dnia 11.03.2004 r. o VAT (Dz. U. z 2025 r. poz. 775)
| ||||||||||||
|
||||||||||||
